चैत १४, २०७४
कही दिन यताको शंका आशंकाबीच उत्तर कोरियाका शासक किम जोन उन चीनको भ्रमणमा गएको पुष्टि भएको छ । चीन र उत्तर कोरिया दुवैले यो कुरालाई पुष्टि गरिसकेका छन् । सनु २०११ पछि नेतृत्वमा आएका किमको...
काठमाडौं, ११ फागुन — एसियाका दुई ठूला मुलुक भारत र चीन एकअर्कालाई सन्देहको दृष्टिले हेर्छन् ।
जनसंख्याको हिसाबमा उनीहरू संसारका सबभन्दा ठूला दुई देश हुन् र ठूला अर्थतन्त्र पनि हुन् ।
दुवै देशले सीमा, सन्धिहरू तथा प्राकृतिक संसाधन साझा गर्छन् । तर यति हुँदाहुँदै पनि भारत र चीनको सम्बन्ध जटिल अनि कहिलेकाहीँ त वैमनस्यले भरिएको छ ।
लगभग आधी शताब्दीदेखि दुवै मुलुकबीचको सीमा विवादले द्विपक्षीय सम्बन्धमा बाधा तेर्स्याएको छ ।
दुई देशका बीच अक्साई चीन र अरुणाचल प्रदेशसमेत केही अन्य क्षेत्रका विषयमा विवाद छ र यो विवाद युद्धमा समेत परिणत भएको छ ।
तर हालैका वर्षमा दुवै देशको कूटनीतिक तथा आर्थिक सम्बन्धले उनीहरूबीचको तनावलाई निकै हदसम्म घटाउन प्रमुख भूमिका निर्वाह गरेको छ ।
विगत केही वर्षयता भारत र चीनबीच अर्को एक रणनीतिक क्षेत्रका विषयमा तनाव छ ः त्यो हो हिन्द महासागर ।
क्यानडाको म्याकगिल विश्वविद्यालयमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका प्राध्यापक टीभी पलका अनुसार, चीन परम्परागत रूपमा दक्षिण चीन सागर समेत प्रशान्त महासागरलाई आफ्नो ब्याकयार्डका रूपमा हेर्छ भने दक्षिण एसिया र हिन्द महासागरलाई भारत आफ्नो विशेष क्षेत्र मान्छ ।
भारत–चीन सम्बन्धमा नजर राख्ने जानकारहरूले दुवै देशको शक्ति बढ्दै जाँदा आ–आफ्नो इलाकामा प्रभाव जनाउने विषयमा उनीहरूको विचार पनि बदलिएको विचार व्यक्त गरेका छन् ।
प्राध्यापक पल भन्छन्, ‘अहिले त चीन हिन्द महासागरमा आउन थालेको स्थिति छ । भारत चाहिँ हिन्द महासागरमा आफ्नो पकड बलियो बनाउनुका साथै प्रशान्त क्षेत्रमा आफ्नो उपस्थिति जनाउन चाहन्छ । उसले उक्त क्षेत्रका अन्य
देशसँग सम्बन्ध बलियो बनाइरहेको छ । जलसेनाको स्थिति पनि उसले बढाइरहेको छ ।’
तर भारतका लागि हिन्द महासागरको महत्त्व छ । उक्त महासागरमा उसको ७५ सय किलोमिटर लामो सीमा छ ।
भारतको जहाज मन्त्रालयका अनुसार, उसको ९५ प्रतिशत व्यापार हिन्द महासागरको बाटो भएर हुन्छ ।
तर हालैका दिनमा चीनले हिन्द महासागरमा रुचि देखाउन थाल्दा भारतको चिन्ता बढेको छ ।
सन् २०१३ मा चीनले रेशम मार्ग परियोजना घोषणा ग–यो । यसअन्तर्गत चीनले पाकिस्तान भएर समुद्री बाटो घटाउन खोजेको छ ।
प्राध्यापक पल भन्छन्, ‘यो मार्गबाट चीनले इरानको खाडी र पश्चिम एसियाका देशसम्म सीधा पहुँच पाउँछ । विगतमा यी देशहरूको झुकाव भारतप्रति धेरै थियो । तर अहिले अफ्रिका, दक्षिण एसिया र मध्य एसियामा चीनको प्रभाव
बढ्दैछ ।
तीन वर्षअघि चीनले विदेशमा आफ्नो पहिलो सैनिक अड्डा बा अल–मनदाब जलडमरुमध्यनजिक जिबूतीमा स्थापित ग–यो ।
जलमार्गको आँकडामाथि नजर राख्ने वेबसाइट मरीन ट्राफिकका अनुसार, यो अतिव्यस्त जलमार्ग हो ।
चीनको बढ्दो उपस्थितिका कारण चिन्तित भारतको प्रतिक्रिया दुई दिशातर्फ देखिएको छ । पल भन्छन्, ‘एकातर्फ भारत प्रशान्त क्षेत्रमा आफ्नो शक्ति बढाउन खोज्दैछ । अर्कातर्फ ऊ हिन्द महासागरमा पनि स्थिति बलियो बनाउन
खोज्दैछ ।’
यसै क्रममा भारतले सेशल्समा सैनिक अड्डा स्थापित गर्नका लागि कुराकानी गरिरहेको छ ।
पलका अनुसार यो सम्झौताको कमै जानकारी मात्र बाहिर आएको छ । तर हिन्द महासागरमा चीनको दखल बढ्दै जाँदा भारतले यो कदम उठाएको स्पष्ट छ ।
सेशल्समा भारतीय सेनाले सन् २०१४ देखि नै समुद्री क्षेत्रको निगरानी गर्दै आएको छ । सन् २०१६ मा उसले त्यहाँ राडार निगरानी प्रणाली लगाएको थियो ।
तर सेशल्समा भारतको सैनिक अड्डाका विषयमा धेरै उत्साह छैन । सेशल्स दक्षिण एसियाका पर्यटकहरूको प्रिय स्थान हो र सेशल्सको समाचार संस्थाले त्यहाँका मानिस सैनिक अड्डाको विरोधमा रहेको लेखेको छ । त्यसले देशको स्थिरतालाई आघात गर्ने उनीहरू ठान्छन् ।
त्यसो त भारत र सेशल्सबीचको सन्धि सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध छैन तर भारतले सेशल्समा सैन्य अड्डा स्थापित गर्ने अनुमति भने पाएको छ ।
बीबीसी हिन्दीबाट
कही दिन यताको शंका आशंकाबीच उत्तर कोरियाका शासक किम जोन उन चीनको भ्रमणमा गएको पुष्टि भएको छ । चीन र उत्तर कोरिया दुवैले यो कुरालाई पुष्टि गरिसकेका छन् । सनु २०११ पछि नेतृत्वमा आएका किमको...
काठमाडौं, २० माघ– भारत पञ्जाबको मुक्तसर जिल्लामा एक व्यक्तिले फेसबुक लाइभको क्रममा आत्महत्याको प्रयास गरेका छन् । मुक्तसर जिल्लाको भुट्टीवाला गाउँका गुरुतेज सिंहले फेसबुक लाइभको क्रममा आफैंलाई गोली हानेर आ...
बर्लिन- फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोँले विश्वलाई अस्तव्यस्तताबाट जोगाउन यूरोपको पुनजागरण आवश्यक रहेको बताएका छन् । आइतबार बर्लिनमा भएको एक कार्यक्रमका बाेल्दै फ्रान्सका राष्ट्रपति म्याक्रोँले भने, “यूरो...
भारत- भारतीय लोकसभा निर्वाचनको मिति घोषणा भएको छ । बीबीसी हिन्दीका अनुसार भारतीय लोकसभाको निर्वाचनको सात चरणमा हुने भएको छ । लोकसभा निर्वाचन ११ अप्रिलबाट शुरू भएर १९ मे सम्पन्न हुने भारतीय सञ्च...
जीवनमा हरेकका अनेक रंगीन सपना हुन्छन् । ती सपना साकार पार्ने अनेकौं जुक्ति र गोरेटा हुन्छन् । नेपालीको हकमा ती रंगीन सपना सजाउने पहिलो जुक्ति र मार्ग भनेकै जहाजको यात्रा हो । जहाजी यात्राले मात्र हाम्रा आर्थिक,...
काठमाडौं — चीनमा राखिएका साइनबोर्डहरूमा अंग्रेजीको गलत अनुवादमा सुधार ल्याउनका लागि बेइजिङमा ठूलो अभियान चलाइएको छ । अनुवादमा गल्ती पनि निकै हाँसउठ्ने खालका हुने गरेका छन् । जस्तै, ट्वाइलेटक...
मानव स्वभाव प्रायः म र मेरो भन्ने हुन्छ । जस्तोसुकै आदर्शको कुरा गरे पनि, जतिसुकै महान देखिन खोजे पनि यी म र मेरोमा अलिकति धक्का लाग्नेबित्तिकै, ढेस पुग्नेबित्तिकै त्यस्ता आदर्श र महानता कुन सड्को ‘फू&rsquo...
२०६२ सालपछिको कुरा हो, अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगका एकजना उपसचिव र एकजना शाखा अधिकृत कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयमा सरुवा भएर गए । यति मात्र होइन, राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रका एक उपसचिव पनि सोही कार्यालयमा...
धेरै पहिलेको कुरा हो एक जना सज्जनका दुई भाइ छोरा थिए । उनीहरूबीच निकै मिल्ती थियो । एकपटक भगवान्ले आएर वरदान माग भनेकाले उनीहरूले अमरताको वर मागेका थिए । उनीहरूको कुरा सुनेर भगवान्ले भने– ‘...