सन्तुलित भोजनका लागि मासु अनिवार्य नै मानिन्छ । दशैंमा खसीको मासुको महत्व अझ धेरै छ । यसको मासुमा प्रशस्त प्रोटिन पनि पाइन्छ । थरीथरी परिकार बनाएर परिवार र आफन्तका साथ खाने चलन छ ।

धेरै बोसो भएको मोटो खालको खसी नरोज्दा उत्तम हुन्छ । पहाडी र हिमाली खसी–बोका दशैंका लागि उत्तम मानिन्छ । दाना खुवाएर पालेको भन्दा चरन गराएका खसी–बोका मासुका लागि स्वस्थ्यवर्द्धक र पोषिलो मात्र होइन स्वादिष्ठ पनि हुन्छन् । यदि तपाईँ पनि दशैंमा खसीको मासुका विभिन्न परिकार बनाउन पक्कै चाहनुहुन्छ होला ! खसीको मासुबाट घरमै यस्ता अनेक प्रकार बनाउन सकिन्छ ।

किमा कलेजो

बनाउन आवश्यक सामग्री– खसीको किमा–२०० ग्राम, खसीको कलेजो–२०० ग्राम, मिर्गौला– १५० ग्राम, तोरीको तेल– ४० एमएल, प्याज– १ पिस, नुन– स्वाद अनुसार, मिक्स गरम मदलाको धुलो– १ चिया चम्चा, बेसार– आधा चम्चा, अदुवा लसुन कुटेको– २ चिया चम्चा, जिरा धनियाँ– १ चिया चम्चा, खुर्सानीको धुलो– आधा चिया चम्चा, काटेको गोलभँेडा–२ पिस, हरियो धनियाँ– सानो १ मुठा, शुद्ध घ्यू– १ चम्चा । 

विधिः बाक्लो कराईमा तेल तताएर काटेको प्याज भुट्ने र अदुवा लसुन हालेर केही समयपछि खसीको किमा, सानो सानो पिसमा काटेको कलेजो र मिर्गौला हालेर मज्जाले भुट्ने । केही समय भुटेपछि सम्पूर्ण मसला हालेर पुनः भुट्ने । अब मसिनो गरी काटेको गोलभेँडा हालेर चलाउने । आवश्यकताअनुसार पानी हालेर हल्का फत्काउने र घ्यू र काटेको धनियाँ हालेर चिउरा या रोटीसँग पस्कने ।

रक्ती भुटुवा

सामग्रीः खसीको रक्ती–१ किलो, गेडा जिरा– १ चिया चम्चा, तोरीको तेल– आधा कप, काटेको अकबरे खुर्सानी– ३ पिस, नुन– स्वादअनुसार, काटेको बोसेआन्द्रा– ३०० ग्राम, पिसेको जिरा धनियाँ– ३ चिया चम्चा, अदुवा लसुन कुटेको– ३ चिया चम्चा, बेसार– १ चिया चम्चा, गरम मसला पाउडर– १ चिया चम्चा, काटेको हरियो धनियाँ– २ चिया चम्चा ।

विधिः रक्तिलाई हातले राम्ररी मुछेर सेतो र जमेको रातोलाई मिसाउने । बाक्लो कराईमा तेल तताएर जिरा फुराउने र काटेको अकबरे हाल्दिने । खस्रो गरी सिलौटोमा पिसेको अदुवा–लसुन हाली खैरो बनाउने र बाँकी सबै मसला हालेर काटेको बोसेआन्द्रा भुट्ने । केही समयपश्चात् रक्ति हाली भुटेर सुख्खा बनाउने र अन्त्यमा काटेको धनियाँ हालेर चिउरा या भुजासँग पस्कने ।

चपली कबाब

​सामग्रीः खसीको मासुको किमा–आधा किलो, मसिनो गरी काटेको प्याज–१ पिस, मसिनो गरी काटेको हरियो खुर्सानी–३ पिस, नुन– स्वादअनुसार, जिरा धनियाँको धुलो– १ चिया चम्चा, गरम मसलाको धुलो– आधा चिया चम्चा, अदुवा–लसुन पेस्ट– १ चिया चम्चा, तोरीको तेल– ३० एमएल, हरियो प्याज र धानियाँ काटेको–२ चिया चम्चा ।

विधिः किमामा सम्पूर्ण मसला हालेर १० मिनेटजति माड्ने र कम्तीमा ४५ मिनेट छोपेर राख्ने । अब साना–साना डल्ला बनाएर बाबरजस्तो फिँजाउने र बाक्लो तावा तताएर थोरै तेल हाली डाम्ने । १ साइड राम्ररी पाकेपछि स्पेचुलाको सहायताले फरकाएर अर्को साइड पनि डामेर पकाउने र तातो– तातो सर्भ गर्ने ।

रान

​सामग्रीः खसीको पिला–२ पिस, तोरीको तेल– १ कप, अदुवा–लसुनको पेस्ट– ४ चिया चम्चा, जिरा धनियाँ पाउडर– ३ चिया चम्चा, हङ्ग कर्ड– २ कप, गरम मसलाको धुलो– २ चिया चम्चा, नुन– स्वादअनुसार, खुर्सानीको धुलो– १ र आधा चम्चा, कागतीको रस– ३० एमएल, घ्यू– ३ चिया चम्चा, मसिनो गरी काटेको हरियो खुर्सानी– ३ पिस, काटेको हरियो धनियाँ– २ चम्चा ।

विधिः खसीको पिलालाई राम्ररी सफा गरेर चक्कुको सहायताले ठाउँ–ठाउँमा चिर्ने । नुन, कागती र हल्का मसला दलेर पहिलो मेरिनेसन गरी ३० मिनेट छोपेर छाडिदिने । अब दही र बाँकी मसला, तेल हालेर दोस्रो मेरिनेसन मसला तयार गर्ने । अब मसला दलेर खसीको खुट्टालाई मोल्ने र छोपेर ५ देखि ७ घण्टा या पूरै रात रेस्ट गराउने । अब एउटा बेकिङ्ग भाँडोमा हालेर सानो आँचमा ४५ मिनेटदेखि एक घण्टासम्म रोस्ट गर्ने । अब रोस्ट भएको मासुमा घ्यू तताएर माथिबाट बिस्तारै हाल्ने र कागतीको चिरा साइडमा राखेर सर्भ गर्ने ।

खसीको टिमुरे मटन बल

सामग्रीः खसीको मासुको किमा– आधा केजी, अदुवा–लसुनको पेस्ट– १ चिया चम्चा, मसिनो गरी काटेको प्याज– १ पिस, गरम मसलाको पाउडर– पिन्च, मसिनो गरी काटेको हरियो खुर्सानी– ३ पिस, मसिनो गरी काटेको पुदिना र धनियाँ– १–१ चम्चा, नुन– स्वादअनुसार, जिरा– धनियाँ पाउडर– एक र आधा चिया चम्चा, टिमुरको धुलो– पिन्च, तेल– तार्न आवश्यक पर्ने ।

विधिः दिएका सम्पूर्ण मसला हालेर किमालाई मज्जाले १० देखि १५ मिनट माड्ने र सा–सानो बल बनाएर एउटा ट्रे या प्लेटमा राख्ने । बाक्लो कराई या ताप्केमा तेल तताएर मध्यम आँचमा सबै बल फ्राइ गर्ने । खैरो कलर देखिन थालेपछि निकाल्ने र कुनै तिक्खर नेपाली चटनीका साथ पस्कने ।