कात्तिक २८, २०८०
वास्तुशास्त्र अनुसार घरमा कुन ठाउँमा के कुरा राख्ने नियमको पालना गर्दा सुखसमृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तु पालन नगर्दा भने स्वास्थ्य र धनहानिका अलावा अन्य धेरै समस्याबाट ग्रस्त भइन्छ । खराब भएको र टुटेफुटेको सामान घ...
जुन घरमा यसै वर्ष छोराको बिहे भएको छ । त्यो घरमा दशैंमा कुराउनी घोटिन्छ (बनाइन्छ) ।
घरघरमा पुगेर ठूला–ठूला गाग्रीमा दूध उठाएर दूधबाट बन्ने परिकार कुराउनी ठूलो भाँडामा पकाइन्छ । कुराउनी गाउँमै उत्पादन हुने सबैभन्दा मिठो परिकारको रूपमा लिइन्छ ।
अझै धेरै ठाउँमा त गाउँलेहरूले आफैं दूध ल्याइदिएर घरमै आइपुग्छन् । दूध किन्नु पर्दैन । सबैले स्वतस्फूर्त (बिहान वा बेलुकाको सबै दूध) दिने चलन छ । घरको आँगनमा ठूला–ठूला ताउला र डेक्चीमा कुराउनी घोट्न युवा, पाका पुस्ताहरू उत्साहका साथ जुट्छन् । यो संस्कृति गुल्मी, अर्घाखाँची, प्युठान, बागलुङ, स्याङ्जा र पाल्पासँग जोडिएको छ ।
८/९ पाथी बनाएर दशैंमा ससुराली जाँदा भरिया लगाएर कुराउनी र केरा लैजाने यस क्षेत्रको पुरानो चलन हो । ससुरालीको आर्थिक हैसियत राम्रो भएकाहरूले केरा, कुराउनीको साथमा खसी समेत लैजान्छन् तर पछिल्लो समय बसाइँसराइँ र शहरी संस्कारले गर्दा यो चलन संकटतर्फ धकेलिएको छ ।
संस्कृतिका जानकार युवराज कंडेलले बिहे गरेर पहिलो पटक दशैंमा केरा कुराउनी लैजाने संस्कृति कालिगण्डकी सेरोफेरोमा रहेको बताउँछन् । ‘गाउँमा पहिले–पहिले पशुपालन धेरै राम्रो थियो । प्रशस्त दूध हुन्थ्यो । गाउँमा मिठो फल केरा पनि राम्रै उत्पादन हुन्थ्यो । पहिलो दशैंमा मिठो खानेकुरा के लैजाने भन्दा केरा कुराउनी नै पर्थ्यो । त्यही अनुसार यो संस्कार शुरू भएको मानिन्छ,’ कंडेलले लोकान्तरसँग भने ।
कंडेल थप्छन्, ‘अहिले गाउँमा पशुपालन पनि छैन । गाउँमा त्यहीँ हुँदा अहिले केरा कुराउनीको ठाउँमा बजारका मिठाइ र स्याउले ठाउँ ओगटे । यो संस्कार लोप हुनेतर्फ गएको छ ।’
ससुरालीले केरा कुराउनी लगेबापत पैसा दिने चलन छ । माइतीले त्यो कुराउनी र केरा आफन्त, छरछिमेक र गाउँलेलाई बाँडेर खान्छन् । गाउँले पनि केरा कुराउनी खाएबापत थोरै भए पनि पैसा दिन्छन् ।
संस्कृतिविद् डा. जंगमान गुरूङले नाता जोडेको घरमा मिठो परिकार कुराउनी सम्मान स्वरूप लैजाने संस्कृति रहेको बताए । ‘ब्राह्मण समुदायमा केरा कुराउनी लैजान्छन्,’ संस्कृतिविद् गुरूङले लोकान्तरसँग भने, ‘मगर, गुरुङ समुदायमा भने सुँगुर, पूर्वतिर कुखुराको भाले लैजाने चलन छ । नयाँ छोरीज्वाइँ खाली हात माइती/ससुराली जानु हुँदैन भनेर यो सभ्यता कालिगण्डकी सेरोफेरोमा पाइन्छ । त्यो बेलामा गाउँमा छुट्टै अनुभूति हुन्छ ।’
अहिले बसाइँसराइँले गाउँ खाली जस्तै हुन थालेका छन् । गाउँमा वृद्धवृद्धा मात्र देखिन्छन्, युवा विदेश जान्छन् । तिनका परिवारले बालबच्चालाई राम्रो शिक्षाको नाममा शहर झार्न थालेका छन् । शहर झरेपछि विदेशबाट कमाएको पैसाले सानो टुक्रा घडेरी किनेपछि मानिसहरू गाउँ फर्किन छाडेका छन् । जसले गर्दा गाउँमा खेतीपाती र पशुपालन अहिले छैन भन्दा पनि हुन्छ । खेतीयोग्य जमिन अहिले बन्जर परेको छ ।
बाग्लुङका स्थानीय लक्ष्मीधर ढुंगानाले बसाइँसराइँले गाउँमा संस्कृति नै संकटमा परेको बताए । ‘अहिले दशैंमा पनि गाउँमा आउन छाड्दा ग्रामीण संस्कृति लोप नै हुनेतर्फ पुगेको छ । कुराउनीमा पनि बजारको चिनी र बिस्कुट हाल्छन् रे ! गाउँको मौलिक चिज कहाँ पाउनु अहिले ?’
वास्तुशास्त्र अनुसार घरमा कुन ठाउँमा के कुरा राख्ने नियमको पालना गर्दा सुखसमृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तु पालन नगर्दा भने स्वास्थ्य र धनहानिका अलावा अन्य धेरै समस्याबाट ग्रस्त भइन्छ । खराब भएको र टुटेफुटेको सामान घ...
घरमा माउसुली देखिनु एक सामान्य घटना हो । सामान्यरुपमा हेर्दा यो एक जीव हो तर जीव जन्तु मनुष्यको प्रकृतिको एक महत्वपूर्ण हिस्सा मान्ने हिन्दू शास्त्रमा माउसुली बारे जोडिएको गतिविधिबारे विस्तृत जानकारी छ ।...
सनातन धर्ममा गोत्रको धेरै महत्व हुन्छ । ‘गोत्र’को शाब्दिक अर्थ त धेरै व्यापक हुन्छ । यद्यपि विद्वानहरुले समय–समयमा यसरबारे यथोचित व्यख्या गरेका छन् । ‘गो’ अर्थात् इन्द्रिय, र &...
जन्मदेखि लिएर मृत्युसम्म निर्धारित परम्परा पालन गर्नु हिन्दूहरूको विशेषता हो । पर्वहरूमा मात्र नभएर दिनदिनैको कर्मकाण्डमा पनि धर्म, परम्परा र भगवानको पूजापाठलाई हिन्दूहरू महत्व दिन्छन् । दिनदिनै पूजापाठ गर्ने हिन्...
काठमाडौं, — हिन्दू धर्मले सहगोत्रीका बीच विवाह गर्न नहुने विधान गरेको छ । गोत्र भनेको वंश र कुल हो । प्रत्येक नयाँ पुस्तालाई गोत्रले जोड्ने काम गर्छ । जस्तो, कसैको भारद्वाज गोत्र छ भने त्यो व्यक्ति भरद्वा...
काठमाडौं -केही मानिस धार्मिक मान्यताका कारण लसुन र प्याज खाँदैनन् । विशेषगरी ब्राह्मणहरू लसुन प्याज खाँदैनन् । यसरी नखानुका वैज्ञानिक र धार्मिक कारण छन् । आयुर्वेदका अनुसार खाद्य पदार्थलाई तीनवटा श्रेणीमा बाँड...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...