माघ १८, २०८०
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
पुस ८, २०७९
नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड पहिलो पालोमै जसरी पनि प्रधानमन्त्री बन्ने दृढ प्रयासमा छन् ।
उनले सत्ता गठबन्धनको नेतृत्वकर्ता दल नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई संसदको आगामी ५ वर्षको कार्यकालमा सत्ताको नेतृत्व आधा–आधा कार्यकाल बाँड्न सहमत गराएका छन् ।
तर, पहिलो पालोमा को प्रधानमन्त्री बन्ने भन्ने अहिलेसम्म टुंगो लागिसकेको छैन ।
गत शनिवार नै प्रचण्डले शेरबहादुर देउवासँग पहिलो पालोको प्रधानमन्त्री आफूले पाउनुपर्ने दाबी गरेका थिए । त्यसबेला देउवाले संसदीय दलको चुनावपछि मात्रै ‘पावर शेयरिङ’बारे छलफल गर्ने जवाफ दिएका थिए ।
गत बुधवार कांग्रेस संसदीय दलको चुनाव भएको थियो । चुनावमा देउवा करीब ७२ प्रतिशत मतका साथ विजयी भएका थिए ।
बिहीवार प्रतिनिधिसभा सदस्यको शपथग्रहण भएपछि माओवादी केन्द्रले पनि संसदीय दलको बैठक राखेर अध्यक्ष प्रचण्डलाई सर्वसम्मतरूपमा संसदीय दलको नेता चयन गरेको थियो ।
संसदीय दलको नेता चुनिएलगत्तै प्रचण्ड कांग्रेस सभापति देउवालाई भेट्न बालुवाटार पुगेका थिए ।
आफ्ना सांसदहरूलाई देउवासँग निर्णायक छलफल गर्ने बताएर बालुवाटार गएका प्रचण्डले आफूलाई प्रधानमन्त्री बन्न सघाउन देउवालाई दबाब दिएका थिए ।
कांग्रेसले सरकार चलाइसकेका अब आफूले पालो पाउनुपर्ने दाबी देउवासमक्ष प्रचण्डले गरेका छन् ।
तर, देउवाले भने पहिलो पालोमा आफू बन्ने भन्दै दोस्रो पालोमा प्रधानमन्त्री हुने सुनिश्चतता गरेर बस्न प्रचण्डलाई आग्रह गरेका थिए ।
प्रचण्ड भने अहिले प्रधानमन्त्री नभए दोस्रो पालोमा अप्ठ्यारो हुने बुझाइमा छन् ।
उता नेकपा एमालेले पनि प्रधानमन्त्री बन्न सहयोग गर्ने संकेत पाएपछि यति बेला परिस्थिति प्रचण्ड अनुकूल बनेको चर्चा छ ।
बिहीवार प्रतिनिधिसभा सदस्यको शपथपछि संसद् भवन परिसरमा एमाले अध्यक्ष ओली र प्रचण्डले राजनीतिक कानेखुसी गरेका थिए । उनीहरूको संवाद सुनेको विश्वस्त स्रोतका अनुसार ओलीले प्रचण्डलाई ‘तयार हुनुस्’ भनेका थिए । तर, प्रचण्डले आनाकानीयुक्त जवाफ फर्काए ।
अहिल्यै कांग्रेसलाई छाडेर एमालेको कित्तामा पुगिहाल्ने मनस्थितिमा प्रचण्ड छैनन् । कांग्रेस नेतृत्वकै गठबन्धनमा चुनाव लडेर प्रधानमन्त्री हुनचाहिँ एमालेको कित्तामा जाँदा अनैतिक हुने टिप्पणी माओवादी केन्द्रभित्रै सुनिन्छ ।
अर्कातर्फ, एकीकृत समाजवादीका नेताहरू एमालेसँग काँध हालिहाल्ने मनस्थितिमा छैनन् ।
प्रचण्ड पनि एकीकृत समाजवादीलाई छाडेर एमालेसँग मिल्न चाहँदैनन् । त्यसो हुँदा उनले सत्तारूढ गठबन्धन नै सजिलो विकल्प ठानेका छन् ।
माओवादी केन्द्रका एक नेता भन्छन्, ‘यतिबेला सत्ताको नेतृत्व लिन प्रचण्डलाई अनुकूल परिस्थिति छ । दोस्रो पालोमा यस्तो अनुकूलता नरहन सक्छ । प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बने अहिले नै बन्न सक्छन् । अर्को पालोमा भन्न सकिन्न । यो कुरा प्रचण्डले राम्ररी बुझेका छन् ।’
अहिले प्रधानमन्त्रीको दाबीबाट ब्याक हुनुपर्ने कुनै कारण नरहेको माओवादी केन्द्रका ती नेताको दाबी छ ।
शुक्रबार दिउँसो आफूलाई भेट्न पुगेका माओवादी केन्द्रका सांसदहरूलाई पनि सरकारको नेतृत्व गर्ने परिस्थिति बनेको विश्लेषण प्रचण्डले सुनाएका थिए ।
‘पावर शेयरिङ’का लागि प्याकेजमै सहमति गरेर अघि बढ्ने परिस्थिति बनेको विश्लेषण प्रचण्डले सांसदहरूलाई सुनाएका थिए ।
नेकपा एमालेले पनि प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री स्वीकार्न तयार भएपछि कांग्रेस सभापति देउवामाथि उनी हावी हुने परिस्थिति बनेको छ ।
नेकपा एमालेका पोलिटब्यूरो सदस्य एवं अध्यक्ष ओलीनिकट मानिने नेता गोकुल बास्कोटाले सामाजिक सञ्जालमा स्टाटस लेखेरै प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बन्नुपर्ने बताएका छन् ।
यसअघि गठबन्धन छाडेर आए प्रमुख राजनीतिक दल बाँडफाँटमा खुला छलफल गर्ने भनेर ‘रिजर्भ’ बसेको एमाले अहिले पनि प्रचण्डलाई फकाउन लागेको छ ।
संघीय संसद्मा प्रमुख प्रतिपक्षको भूमिकामा रहँदा कुनै पनि प्रमुख राजनीतिक पदमा आफ्नो उपस्थिति ५ वर्षकै लागि नरहन सक्ने अवस्थामा एमाले छ ।
त्यसो हुँदा बरू प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री स्वीकारेर अन्य राजनीतिक पदमा उपस्थिति राख्ने मनसायमा एमालेका नेताहरू पुगेका छन् ।
सुवास नेम्वाङ, विष्णु पौडेल र शंकर पोखरेल लगायतका नेताहरूले पटक–पटक भेटेर माओवादी केन्द्रका शीर्ष नेताहरूसँग संवाद गरेका छन् । तर, प्रचण्डले भने कांग्रेससँगको सहकार्य तोड्ने उपयुक्त बहाना पाइसकेका छैनन् ।
कांग्रेसका नेताहरूले औपचारिकरूमा प्रधानमन्त्री माओवादीलाई छाड्न नसकिने भनेको अवस्थामा चाहिँ उनले विकल्प पाउन सक्छन् । माओवादी केन्द्रले सहयोग नगर्दा कांग्रेसले प्रजातान्त्रिक पृष्ठभूमिका शक्तिलाई मात्रै मिलाएर सरकार बनाउन सक्ने अवस्था सहज छैन ।
संसदमा २० सीटसहितको चौथो शक्ति राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले कांग्रेस सभापति देउवाभन्दा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड नै प्रधानमन्त्री हुँदा सहकार्य गर्न सकिने संकेत गरेको छ ।
वामपन्थी गठजोडबाहेकको शक्ति सन्तुलन मिलाउँदा पनि रास्वपाले सहयोग नगरेको अवस्थामा कांग्रेसले संसदमा १३८ को बहुमत पुर्याउन सक्ने अवस्था रहँदैन ।
सरकार बनाउने र भत्काउने खेलमा माहिर प्रचण्डले संसदीय गणितलाई सबै कोणबाट विश्लेषण गरेर प्रधानमन्त्रीमा दाबी गरेका छन् ।
‘संसद्को गणित र राजनीतिक परिस्थिति हेर्दा प्रचण्ड आफ्नो दाबीबाट पछि फर्कनुपर्ने अवस्था देखिँदैन’, माओवादी केन्द्रका एक सांसद भन्छन्, ‘बरु प्रचण्डले पूरै कार्यकाल प्रधानमन्त्री हुन्छु भन्नेचाहिँ सोच्न हुँदैन । त्यो परिस्थिति पनि छैन ।’
कांग्रेसको संस्थापनइतर खेमा माओवादी केन्द्रलाई सरकारको नेतृत्व दिन नहुने पक्षमा थियो । कांग्रेसको संसदीय दलमा संस्थापनइतर खेमाले बहुमत सिद्ध गर्ने आशासहित प्रधानमन्त्री कांग्रेसले राख्नुपर्ने बताउँदै आएको थियो । संसदीय दलको नेतृत्व नपाएपछि त्यो समूहले अहिले भने सरकारको नेतृत्वबारे मुख खोलेको छैन ।
तर, कांग्रेसमा राष्ट्रपति पद अर्को दललाई दिन नहुनेमा सबै एकमत छन् । संसद्को अघिल्लो कार्यकालमा नेकपा एमालेले राष्ट्रपतिकै कारण प्रतिपक्षमा रहेर पनि कतिपय राजनीतिक लाभ लिएको भन्दै कांग्रेसले राष्ट्रपति नछाड्ने भनिरहेको छ । कांग्रेसका कतिपय नेताले राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री दुवै कांग्रेसले राख्नुपर्ने तर्क गरे पनि त्यसको व्यावहारिक कार्यान्वयन भने सम्भव देखिँदैन ।
प्रचण्डलाई पहिलो पालोमा प्रधानमन्त्री दिँदा दोस्रो पालोमा धोका हुनसक्ने विश्लेषण कांग्रेसभित्र छ ।
कांग्रेसका एक केन्द्रीय सदस्य भन्छन्, ‘प्रचण्डलाई पहिलो पालोमा प्रधानमन्त्री दिन नसकिने होइन, तर दोस्रो पालोमा कांग्रेसले नै प्रधानमन्त्री पाउने सुनिश्चितता हुँदैन । सहमतिमा इमान्दार नहुँदा दोस्रो पालोमा एमालेले सरकारको नेतृत्व गर्न पनि सक्छ ।’
माओवादी केन्द्रलाई अहिले सरकारको नेतृत्व दिँदा कांग्रेसले पाउने बेलामा माओवादी–एमाले सहकार्य हुनसक्ने विश्लेषण कांग्रेसका नेताहरूले सुनाउने गरेका छन् ।
त्यसो हुँदा संसद्को ठूलो दल प्रतिपक्षको भूमिका सीमित हुनुपर्ने अवस्था रहन्छ । त्यो जोखिम नउठाउनकै लागि कांग्रेसले अहिले नै सरकारको नेतृत्व गरेर माओवादीलाई दोस्रो पालोमा पर्खन भनिरहेको छ ।
शुक्रबार बिहान प्रचण्ड निवास खुमलटार पुगेका कांग्रेसका नेता प्रकाशमान सिंहले प्रचण्डलाई दोस्रो पालोमा ३ वर्ष नै सरकारको नेतृत्व गर्न तयार हुन भनेका थिए । तर, प्रचण्ड पहिलो पालोको आफ्नो दाबीबाट पछि हटेका छैनन् । कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाको उमेर आदि कारणले पनि पहिलो पालोमा प्रधानमन्त्री दिन सिंहले प्रचण्डलाई अनुरोध गरेका थिए ।
राष्ट्रपतिले प्रधानमन्त्रीको नाम सिफारिश गर्न दिएको समयभित्रै प्रधानमन्त्रीमा प्रचण्डको नाम सिफारिश हुनेमा विश्वस्त रहेका माओवादी केन्द्रका एक नेता भन्छन्, ‘राजनीतिक अवस्था निकै तरल छ । तर, प्रचण्ड कमरेडलाई प्रधानमन्त्री बन्न अहिले जत्तिको अनुकूल आगामी ५ वर्षमा शायदै अर्कोपटक होला ।’
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
देशका विभिन्न शहरमा गरिब–मजदूरहरूले छाक काटेर सहकारीमा जम्मा गरेको पैसा बदनियतपूर्ण ढंगले हिनामिना गरेर टेलिभिजनमा लगानी गरेको विषयले बजार तातिरहेको छ, जसमा जोडिएका छन् रास्वपा सभापति रवि लामिछाने...
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
अन्तिम समयमा आएर कुनै फेरबदल नभएको खण्डमा सम्भवत: आज एनसेलको शेयर खरिद बिक्री सम्बन्धमा छानबिन गर्न सरकारले गठन गरेको समितिले आफ्नो अध्ययन प्रतिवेदन बुझाउने छ । बहस चरम उत्कर्षमा पुगेका कारण एक निजी कम्पनीको अप्...
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...