राष्ट्रिय लोक तथा दोहोरी गीत प्रतिष्ठान नेपालको पहिलो महिला अध्यक्ष हुन् रिता थापा मगर । गत फागुनमा भएको प्रतिष्ठानको केन्द्रीय महाधिवेशनबाट उनी लोक तथा दोहोरी गीतसँग सम्बन्धित २५ हजार बढी कलाकार सदस्य रहेको संस्थाको नेतृत्वमा पुगेकी छन् । 

संख्यात्मक हिसाबले रिताका गीतहरू धेरै छैनन् । कतिपय स्रोता एवं दर्शकलाई उनका गीतहरू ठ्याक्कै याद नहुन पनि सक्छन् । 

तर रिता ती गायिका हुन्, जसले देश तथा विदेशका दर्जनौं स्टेज कार्यक्रममा पुगेर आफ्नो सांगीतिक प्रस्तुति दिइसकेकी छन् । कुनै बखत विशेषगरी प्रत्यक्ष दोहोरी प्रतियोगितामा निकै चल्तापुर्जा थिइन् उनी ।

गृहजिल्ला धादिङबाट काठमाडौं आएर संगीत विषयमा आईएसम्मको अध्ययन पूरा गरेपछि उनी दोहोरी साँझमा गाउन पुगेकी थिइन् । 

उसो त जिल्लामै हुँदा स्कूल तथा टोलछिमेकका कार्यक्रममा गीत गुनगुनाउने गर्थिन् । गायिका बन्ने आफ्नो बाल्यकालदेखिकै रहर भएका कारण उनी सोही रहर पूरा गर्न सहज हुने सोचेर एसएलसीपछि काठमाडौं आएकी थिइन् ।

उनले दोहोरी साँझमा काम शुरू गर्दाको माहोल यस्तो थियो, जतिबेला राष्ट्रिय स्तरका प्रत्यक्ष दोहोरी प्रतियोगिताहरू एकदमै धेरै हुन्थे । राजधानीमा दोहोरी साँझ व्यवसाय पनि फस्टाउने क्रममा थियो । यो २०५९ सालतिरको कुरा हो । रिताले दोहोरी साँझमा गायक पशुपति शर्मासँग जोडी बनेर गीत गाउँथिन् । 

अहिलेका चर्चित गायक पशुपति त्यसबेला लोकदोहोरी क्षेत्रमा स्थापित हुन संघर्ष गरिरहेका थिए । सरल र शिष्ट बोली व्यवहार भएकी रिता त्यसबेला दोहोरीका शब्द चयनमा अलि लजाउने रहिछन् । 

त्यसबेला पशुपतिले भनेका रहेछन्, ‘रिता, दोहोरी गायिका बन्ने इच्छा बोक्नुभएको छ भने दोहोरी गाउँदा लजाउनु हुँदैन । नलजाई गाउनुहोस्, तपाईंको भविष्य एकदमै राम्रो देखेको छु ।’ 

पशुपति र रिता जोडी बनेर केही राष्ट्रिय स्तरका दोहोरी प्रतियोगिताहरूमा भाग लिए । जसमध्ये अधिकांशमा उनीहरूले प्रथम स्थान हासिल गर्थे । उनीहरूको दोहोरी प्रस्तुतिको चर्चा देशमा मात्र नभई विदेशमा रहेका नेपालीहरूमाझ समेत बढ्दै गइरहेको थियो ।

क्रमशः विदेशका स्टेज कार्यक्रममा प्रस्तुतिका लागि समेत रिताको ‘डिमाण्ड’ हुन थाल्यो । नेपालमा त्यतिबेला यूट्युबको ट्रेन्ड व्यापक नभए पनि विदेशमा यूट्युब छाइसकेको थियो ।

‘एल्बम निस्किसकेको थिएन तर मैले विदेश यात्रा गर्ने अवसर पाइसकेकी थिएँ,’ रिता सम्झिन्छिन्, ‘२०६०/६१ सालतिरबाट विदेश यात्रा शुरू गरेकी थिएँ ।’ 

थुप्रै देशमा पुगेर रिताले सांगीतिक प्रस्तुति दिएकी छन् । त्यहाँका कतिपय कार्यक्रमका भिडियोहरू अहिले पनि यूट्युबमा समेत हेर्न सकिन्छ । 

‘मलेवा सरर’ रिताको शुरूआती चर्चित गीत हो । त्यसपश्चात उनले पशुपति शर्मासँग गाएको ‘रोइला दोहोरी’, ‘एउटा सुन्दर बर मागेको छु’, कुमार पुनसँग गाएको सालैजो, शिरीष देवकोटासँग गाएको गीत ‘चाँचर’, राजु परियारसँग गाएको ‘बुढेसकालमा’ इत्यादि पनि रुचाइएका गीतहरू हुन् । 

रिताले डेढ दशकअघि गायनलाई केही समयका लागि ‘ब्रेक’ लगाएर पोखरामा व्यवसाय पनि शुरू गरेकी थिइन् । यद्यपि कलाकार साथीको प्रेरणाले केही वर्षको अन्तरालमै फेरि गीत रेकर्ड गराउन थालेकी थिइन् । ती व्यक्ति उनै पशुपति शर्मा थिए ।

आफ्नो सांगीतिक सपना पूरा हुनुमा गायक पशुपतिसँगको भेट र संगत पनि एक रहेको गायिका रिता बताउँछिन् । दोहोरी साँझमा गाउन शुरू गर्दाताकादेखि पछिसम्म पनि गायनमा पशुपतिले प्रोत्साहन गर्ने गरेको स्मरण रिताले गरिन् । 

‘उहाँलाई धेरै–धेरै धन्यवाद भन्छु । उहाँसँग भेट हुनु, संगत हुनु भनेको मेरो सपना पूरा हुनु रहेछ,’ रिताले भनिन् । 

दोहोरी साँझदेखिको रिता र पशुपतिको सहकार्य अहिले सांगठनिक रूपमा जारी छ । रिता अध्यक्ष हुँदा पशुपति वरिष्ठ उपाध्यक्ष छन् । 

दोहोरी गीत प्रतिष्ठानको २ दशकभन्दा लामो इतिहासमा पहिलो महिला अध्यक्ष हुन पाउँदा यतिबेला रिता खुशी छिन् । उनी जति खुशी छिन्, त्यससँगै आएका जिम्मेवारी, चुनौती र दायित्वलाई लिएर सचेत पनि छिन् । 

यस कार्यकालमा आफूले लोकदोहोरी कलाकारहरूको हकहितका लागि सक्दो काम गर्ने रिता बताउँछिन् । लोकदोहोरी क्षेत्रमा देखिँदै आएका विकृति विसंगतिलाई न्यूनीकरण गर्नमा पनि आफूले समन्वयकारी भूमिका खेल्ने उनले बताइन् । ‘संस्थाको नेतृत्वमा रहेर ३ वर्ष अहोरात्र काम गर्ने प्रण गरेकी छु,’ उनले भनिन् ।