बारा जिल्लाको जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाभित्रका चिया पसलहरू अहिले मध्यदिनको गर्मीजत्तिकै रापतापयुक्त बनिरहेका छन् ।

उपमहानगरपालिका र यसअन्तर्गतका वडाहरूमा जनप्रतिनिधि छान्न उम्मेदवारी दर्ता भएसँगै जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाभित्रको राजनीति गर्माएको छ । हरेकजसो चियापसलमा जीतहारका अड्कलबाजी भइरहेका छन् । 

चिया गफमा हुने कुराकानीमा आउने उम्मेदवारहरूका विषयमा मात्रै होइन, विगतका जनप्रतिनिधिको कामको बारेमा पनि समीक्षा भइरहेको छ । 

२०७४ को चुनावमा जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा मेयर र उपमेयर दुवै नेकपा एमालेले जितेको थियो । एमालेका डा. कृष्ण पौडेलले मेयर र सरस्वती चौधरीले उपमेयरमा चुनाव जितेका थिए ।

अहिले एमालेका पौडेलले मेयरमा टिकट दाबी नै गरेनन् । एमालेबाट १० जनाले मेयरको टिकट दाबी गरेको भए पनि पार्टीले उपमेयर सरस्वती चौधरीलाई मेयरमा उम्मेदवार बनाउने निर्णय गर्‍यो । 

जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा एमालेविरुद्ध चार राजनीतिक दलको गठबन्धन छ । गठबन्धनका तर्फबाट माओवादी केन्द्रले राजन पौडेललाई मेयरको उम्मेदवार बनाएको छ भने उपमेयरमा कांग्रेसकी युवा नेत्री मेघा शाही उम्मेदवार बनेकी छन् ।

अघिल्लो चुनावमा उपमहानगरपालिकाको नेतृत्वको लागि त्रिपक्षीय भिडन्त भएको जितपुर–सिमरामा यसपटक भने द्विपक्षीय प्रतिस्पर्धा हुने भएको छ । चुनावी मैदानमा एमाले र सत्तारूढ गठबन्धन आमनेसामने हुने भएका छन् । राप्रपाको पक्षमा पनि जनलहर देखिएको छ तर त्यसले निर्वाचनमा निर्णायक भूमिका नखेल्ने स्थानीय बासिन्दाको विश्लेषण छ ।

पौडेलको मेहनत र कांग्रेसभित्रको असन्तुष्टि 

अहिले माओवादी केन्द्रले जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाको मेयरमा उम्मेदवार बनाएका राजन पौडेल २०७४ को निर्वाचनमा मेयरमा लडेर पराजित भएका थिए । त्यसबेला एमालेले मेयर जित्दा कांग्रेस दोस्रो र माओवादी केन्द्र तेस्रो भएको थियो । 

त्यो निर्वाचन हारेपछि माओवादी केन्द्रका नेता पौडेल अर्को निर्वाचनको तयारीमा तत्कालै जुटेको बताउँछन् । 

‘चुनाव हारेपछि पनि म जनताकै बीचमा गएँ । उनीहरूको सुखदुःखमा सहभागी भएँ । महानगरभित्रको समस्या समाधानको लागि पहलकदमी लिएँ । त्यसले गर्दा यहाँका जनतालाई अबको मेयर राजन पौडेल नै हो भन्ने कुरा मानसिक रूपमा तयार गराइसकेको छ । मेरो चुनाव जित्ने आधार नै यही हो’, पौडेलले भने । 

माओवादी केन्द्रको मधेश प्रदेश कमिटीको सदस्य रहेका पौडेलले उपमहानगरभित्र स्वच्छ छविका युवा नेताको पहिचान स्थापित गरेका छन् । 

जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाको वडा नम्बर ३ का एक मतदाता भन्छन्, ‘उहाँले विगत दुई तीन वर्षदेखि मेयरको चुनावको राम्रो तयारी गर्नुभएको छ । युवाहरूसँग घुलमिल गर्ने, जनताको समस्या समधानमा अग्रसर भएर लाग्ने र सबैलाई समेटेर अघि बढ्न खोज्ने स्वभाव उहाँको छ ।’

जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा शिक्षा र सामाजिक क्षेत्रमा काम गरिरहेका सिमरा क्याम्पसका प्रमुख शालिग्राम अधिकारी पनि पौडेलले केही वर्षदेखि मेयरको चुनावको लागि राम्रोसँग तयारी गरेको बताउँछन् ।

‘आफूले चुनाव हार्नुको कारण, त्यसको विश्लेषण र अर्को चुनाव जित्ने उपाय खोजेर तीन वर्षदेखि उहाँले चुनावको तयारी गर्नुभएको देखिन्छ’, अधिकारीले भने । 

अघिल्लो चुनावमा जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाको २४ मध्ये १० वटा वडाको वडाअध्यक्ष माओवादी केन्द्रले जितेको थियो । त्यसले पनि यस उपमहानगरपालिकामा माओवादी केन्द्र बलियो शक्तिको रूपमा रहेको देखाउँछ ।

त्यसबेलाको चुनावमा देशभर माओवादी केन्द्रको प्रस्तुति राम्रो नभएको र मधेश प्रदेशमा तेस्रो चरणमा चुनाव भएको कारण देशभरको प्रभाव जितपुर–सिमरामा पनि पर्दा आफूले चुनाव हार्नुपरेको पौडेल बताउँछन् । तर, यसपटक भने अघिल्लो चुनावमा दोस्रो स्थानमा आएको कांग्रेससहितको गठबन्धनमा रहेर चुनावी प्रतिस्पर्धामा आएको कारण जित्नेमा ढुक्क रहेको पौडेलको भनाइ छ । 

मेयरको चुनाव जितेपछि सबैभन्दा बढी मानवीय क्षेत्रमा काम गर्ने र उपमहानगरलाई सुशासनको नमूना बनाउने एजेन्डा रहेको उनले बताए । उपमहानगरमा शिक्षा, स्वास्थ्य, वातावरण र पूर्वाधार विकासको क्षेत्रमा काम गर्ने योजना रहेको उनले जानकारी दिए । 

तर, गठबन्धनमा उपमेयरको टिकट कनिष्ठलाई दिएको भन्दै सहयात्री दल कांग्रेसभित्र भने असन्तोष चुलिएको छ । 

कांग्रेसकी नेत्री मेघा शाही काठमाडौंमा रहेर विद्यार्थी राजनीति गरिरहेको र जितपुर सिमरामा खासै सक्रिय नरहेको अनि नेताको पहुँचको भरमा उनलाई उम्मेदवार बनाइएको गुनासो जितपुर सिमरा क्षेत्रको कांग्रेस वृत्तमा छ । 

स्थानीय कांग्रेसले यसअघिको उपमेयरको उम्मेदवार नारायणी रायमाझीलाई उम्मेदवार बनाउन खोजेको भए पनि पहुँचको भरमा शाहीलाई उम्मेदवार बनाइएको कांग्रेस कार्यकर्ताहरूको आरोप छ । 

कांग्रेसको क्रियाशील सदस्य रहेका केशव अधिकारी उम्मेदवार छनौटमा पार्टीले विवेक नपुर्‍याएका कारण अधिकांश कांग्रेस कार्यकर्ता चुनावी प्रचार अभियानमा र मतदानमा सहभागी नहुने सम्भावना रहेको बताउँछन् । 

उनी भन्छन्, ‘जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा कांग्रेस एक्लैले चुनाव जित्न सक्ने अवस्था थियो तर पनि गठबन्धन गरियो । गठबन्धन गर्दा पनि कांग्रेसले जनतामा भिजेको उम्मेदवार ल्याउन सकेन ।’

नेपाली कांग्रेसका नेता तथा पूर्व मन्त्री फर्मुल्लाह मन्सुरको मान्छे भएको कारण शाहीले टिकट पाएको आरोप उनले लगाए । मन्सुर संघीय सरकारको मन्त्री भएका बेला शाहीले स्वकीय सचिव भएर काम गरेकी थिइन् । 

कांग्रेसभित्रको यो अन्तर्विरोधको असर गठबन्धनतर्फका उम्मेदवारलाई पनि पर्ने देखिन्छ । ​

सरस्वतीको अनुभव र उपमेयरमा उम्दा उम्मेदवार 

नेकपा एमालेले मेयरको उम्मेदवार बनाएकी सरस्वती चौधरीले उपमेयरका रूपमा पाँच वर्ष काम गरिसकेकी छन् ।

अहिले नेकपा एमालेको केन्द्रीय सदस्य मनोनित भएकी उनी उपमेयरका रूपमा काम गरेको अनुभव नै आफ्नो जीतको आधार भएको बताउँछिन् । 

शिक्षण पेशाको पृष्ठभूमीबाट उनी राजनीतिमा आएकी हुन् । उपमेयरका रूपमा उपमहानगरपालिकामा न्यायिक समितिको संयोजक समेत भएर काम गरेको अनुभवले सफल मेयर बन्न सघाउने उनले बताइन् ।

‘उपमेयरको रूपमा कतिपय विषयमा निर्णय लिने अधिकार थिएन । त्यसबेला शुरू गरेका कतिपय काम सम्पन्न गर्नुपर्ने पनि छ । उपमहानगरलाई कसरी व्यवस्थित र प्रभावकारी बनाउनुपर्छ भन्ने अनुभव हासिल भएको छ । मैले पाँच वर्षमा गरेको कामको मूल्यांकन गरेर जनताले मलाई मेयरको जिम्मेवारी दिलाउँछन् भन्ने विश्वास गरेकी छु’, उनले भनिन् ।

नेकपा एमाले विभाजन हुनुअघि माधव नेपाल खेमामा रहेकी चौधरी पार्टी विभाजनमा साथ नदिएर मूल पार्टीमै बसेकी थिइन् ।

१० औं महाधिवेशनपछि उनी केन्द्रीय सदस्य मनोनित भइन् । अहिले पार्टीले उनलाई मेयरको उम्मेदवार बनाएको छ । 

जितपुर सिमरालाई मेगासिटी र स्मार्ट सिटी बनाउने आधारशिला तयार गरेको र आगामी वर्षमा त्यसलाई पूर्णता दिने योजनासहित मेयरको उम्मेदवार बनेको चौधरीले बताइन् । 

पालिकामा हुँदा आमनागरिकसँग सिधा सम्पर्कमा रहेर काम गर्न पाइने भएकाले मेयरको टिकट दाबी गरेको उनको भनाइ छ । 

‘एमालेले जुन नीति ल्याउँछ, त्यो कार्यान्वयन गरेर देखाउँछ भन्ने छाप जनतामा परेको छ’, चौधरीले भनिन्, ‘उपमेयरमा दोहोरिने इच्छा मलाई भएन र मेयरको टिकट नदिने भए स्थानीयस्तरमा पार्टीकै काम गरेर बस्छु भनेको थिएँ । एमालेमा जसले टिकट पाए पनि पार्टीलाई मिलेर जिताउने प्रतिबद्धता थियो । स्थानीय जनतासँग प्रत्यक्ष जोडिएर काम गर्न पाउने भएकाले मैले मेयरको टिकट दाबी गरेकी हुँ र पार्टीले मलाई पत्यायो पनि ।’

उपमेयरका रूपमा चौधरीलाई जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाका मतदाताले निर्णय क्षमता भएको नेत्रीका रूपमा मूल्यांकन गरेका छन् । ‘उहाँको निर्णय लिने क्षमता राम्रो छ । उहाँ जस्तोसुकै विषयमा पनि साहसी निर्णय गर्न सक्नुहुन्छ । निर्णय गर्दा कोही रिसाउला भन्नेमा ध्यान दिनुहुन्न । गलत निर्णय नगरेपछि भोलिको चिन्ता लिनुपर्दैन भन्ने उहाँको कुरा हुन्छ’, शालिग्राम अधिकारीले भने ।

उपमेयरको तुलनामा एमालेबाट मेयर जितेका डा. कृष्ण पौडेलको भने निर्णय क्षमता कमजोर रहेको स्थानीयहरू बताउँछन् । 

उनले कुनै पनि विषयमा स्पष्ट निर्णय नलिई अड्काएर राख्ने र त्यसमा अरूले खेल्ने गर्दा उनी आफैं बदनाम हुन पुगेको कतिपय स्थानीयको विश्लेषण छ । 

एमालेले उममेयरमा भोलाप्रसाद अधिकारीलाई उम्मेदवार बनाएको छ । उनीसँग यसअघि गाउँ विकास समितिको अध्यक्षको रूपमा काम गरेको अनुभव छ । अधिकारी पार्टीका पुराना नेताका रूपमा चिनिन्छन् । सादा र सरल नेताको पहिचान बनाएका उनको प्रभाव गाउँबस्तीमा अहिलेसम्म छ । अहिले पनि कहीँ कतै झगडा मिलाउनुपर्दा उनैलाई बोलाउने गरिन्छ । 

उनका बारेमा सिमरा क्याम्पसका क्याम्पस प्रमुख शालिग्राम अधिकारी भन्छन्, ‘जनतामा भिजेको र लामो राजनीतिक अनुभव भएको नेता हो उहाँ । अहिले पनि गाउँमा झगडा पर्दा उहाँलाई मुखियाको रूपमा बोलाएर समस्या समाधान गर्छन् ।’

जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाका लागि उनी उम्दा उम्मेदवार भएको चर्चा जितपुर सिमरा क्षेत्रमा छ । 

मेयर र उपमेयरमा मात्रै गठबन्धन

देशव्यापी रूपमा चुनावी गठबन्धन गरेको सत्तारूढ पाँच राजनीतिक दलले जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकाको मेयर र उपमेयरमा मात्रै गठबन्धन गरेका छन् । उपमहानगरपालिकाको २४ वटै वडामा एकलौटी रूपमा उम्मेदवारी दर्ता भएको छ । 

कतिपय वडामा यसअघि जितेका उम्मेदवार र कतिपयमा भने यसअघिको चुनावमा हारेका व्यक्ति नै उम्मेदवार बनेका छन् । 

माथिल्लो दुईवटा पदमा मात्रै उम्मेदवार बनेका कारण जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा गठबन्धनमा रहेका पार्टीका कार्यकर्ताले इमान्दारीपूर्वक गठबन्धनका उम्मेदवारलाई मत हाल्नेमा यहाँका मतदाता नै आशंका व्यक्त गर्छन् । 

स्वतन्त्र भूमिकामा रहेका सिमरा क्याम्पसका प्रमुख अधिकारी भन्छन्, ‘तल्लो तहसम्म गठबन्धन देखिएको छैन । मुख्य पदमा भएको गठबन्धनलाई मतदाताले कत्तिको अनुमोदन गर्छन् भन्ने चुनावले नै बताउनेछ । वडामा पनि गठबन्धन भएको भए त्यसको प्रभाव मेयर र उपमेयर पदमा पनि पर्न सक्थ्यो ।’

जितपुर–सिमराका साझा मुद्दा

जितपुर–सिमरा बसाइँसराइ गरेर आएका मानिसहरूले बनाएको शहर हो । यहाँ पहाडी, मधेशी र थारू समुदायका मानिसको बसोबास छ । औद्योगिक शहरका रूपमा पनि यसको पहिचान छ । जितपुरमा ठूला उद्योग कलकारखानाहरू छन् । पछिल्लो समय तीव्र रूपमा आर्थिक प्रगति गरिरहेको शहरको रूपमा यसलाई चिनिन्छ । 

निर्माणाधीन निजगढ विमानस्थल, फास्ट ट्रयाक, विशेष आर्थिक क्षेत्र (सेज) आदिका कारण जितपुर सिमरा उपमहानगरपालिकाले सबैतिरको ध्यान खिचिरहेको छ । 

पढ्नुहोस्, यो पनि :

अबको मेयर यही हो भन्ने छाप जनतामा परिसकेको छ, ढुक्कले जित्छु– राजन पौडेल [अन्तर्वार्ता]

शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारी, वातावरण संरक्षण र भौतिक पूर्वाधार विकास यहाँका महत्त्वपूर्ण एजेन्डा हुन् ।

उद्योगी व्यवसायी र स्थानीय बासिन्दाबीचको अन्तर्विरोधलाई सामञ्जस्यका साथ सम्बोधन गर्नु उपमहानगर नेतृत्वको प्रमुख चुनौती हो । यसपछि व्यवस्थित शहरीकरण स्थानीयको माग छ । शहरको ढल र फोहोर व्यवस्थापन सबैभन्दा चर्काे मुद्दाको रूपमा उठ्ने गरेको छ । चुनाव जितेर मेयर बनेका व्यक्तिले यिनै विषयलाई प्रमुख मुद्दा बनाएर काम गर्नुपर्ने अवस्था जितपुर–सिमरा उपमहानगरपालिकामा छ । 

पढ्नुहोस्, यो पनि :

हाम्रो जनाधार र संगठन बलियो छ, गठबन्धनलाई जित्न सक्षम छौं– सरस्वती चौधरी [कुराकानी]