रुसलाई पश्चिमी प्रतिबन्धले छोएन, युक्रेन युद्धको अवधिमा कसरी गर्‍यो रेकर्ड आम्दानी ?

युक्रेनविरुद्ध सैन्य कारवाही चलाएबापत अमेरिका नेतृत्वको पश्चिमले रुसमाथि कठोर आर्थिक प्रतिबन्ध लगाएको भए पनि त्यसले रुसको अर्थतन्त्रमा कुनै असर पारेको छैन । 

उल्टो, रुसले युक्रेन आक्रमणको १०० दिनमा कीर्तिमानी ९३ अर्ब युरो कमाएको आँकडा सार्वजनिक भएको छ ।

द न्युयोर्क टाइम्समा हिरोको ताबुचीले गत साता तयार पारेको रिपोर्टमा उल्लेख भएअनुसार, रुसले तेल, ग्यास र कोइला निर्यात गरेर विगत सय दिनमा त्यति धेरै रकम कमाएको हो । 

फिनल्यान्डको राजधानी हेल्सिन्कीमा रहेको अनुसन्धान संस्था सेन्टर फर रिसर्च अन एनर्जी यान्ड क्लीन एयरले रुसी कमाइको आँकडाको विश्लेषण गरी यो तथ्य पत्ता लगाएको हो । 

त्यस्तै ब्लूमबर्ग न्युजले जुन १ मा प्रकाशित गरेको रिपोर्टमा रुसले तेल र ग्यासबाट दिनको औसत ८० करोड डलर कमाइरहेको उल्लेख छ । विश्वलाई आवश्यक पर्ने उत्पादनहरू रुसले भारी मात्रामा निर्यात गर्ने हुनाले उसको अर्थतन्त्रलाई पश्चिमी प्रतिबन्धको कुनै असर परेको छैन । तेल र ग्यासबाहेक रुसले गहुँ, निकल, आल्मुनियम र पलेडियम पनि निर्यात गर्ने गरेको छ । 

खासमा विश्वभरि तेलको मूल्य आकासिएकाले रुसलाई फाइदा भएको हो । युरोपलाई बढेको मूल्यमा थोरै मात्रामा तेल बेचेर पनि रुसले दिनको एक अर्ब डलरभन्दा बढीको कमाइ गर्ने गरेको अमेरिकी थिंकट्यांक कार्नेगी इन्डाउमेन्टले जानकारी दिएको छ ।

त्यसो त युरोपेली संघले गत मे महिनामा समुद्रको बाटो भएर आउने रुसी तेलका सबै आयातमा प्रतिबन्ध लगाउन सहमति गरेको छ । यस नयाँ प्रतिबन्धले रुसबाट गरिने आयातलाई ९० प्रतिशत कटौती गरेर राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको युद्धक्षमतालाई भुत्ते बनाउने ईयूको विश्वास छ । 

तर यसले गर्दा मूल्यवृद्धि चर्किने अनि सामान्य युरोपेलीहरूलाई घाटा लागेको पुटिन बताउँछन् । रुसमाथिको प्रतिबन्धका कारण ईयूले प्रत्यक्ष रूपमा बेहोर्नुपर्ने घाटा वर्षको ४०० अर्ब डलर नाघ्न सक्ने र त्यसको भार ईयूका नागरिकहरूले बेहोर्नुपर्ने पुटिनको भनाइ छ ।

त्यसै पनि ईयूको प्रतिबन्ध पूर्ण रूपमा कार्यान्वयनमा आउन महिनौं लाग्नेछ । अनि त्यसले रुसलाई युरोपबाहेक अन्य ठाउँमा तेल बेच्नबाट रोक्दैन । युरोपले नकिनेको तेल एसियाली मुलुकहरूले किन्नेछन् । भारत र चीनले छुट मूल्यमा रुसी तेल किनिरहेकै छन् । जताबाट पनि रुसलाई खासै घाटा लाग्ने छैन । 

रुसी तेल र ग्यासको आयातलाई टुटी बन्द गरेको भरमा रोक्न नसकिने पश्चिमी विश्लेषकहरू नै स्वीकार गर्छन् । रातारात रुसी ग्यास रोकेर अर्को स्रोतबाट खरिद गर्न पनि सम्भव छैन भने ग्यास र तेलको उपभोग पूरै बन्द गरेर स्वच्छ ऊर्जा अपनाउन पनि सहज छैन । युरोपेलीहरूले रुसी तेलको विकल्पका रूपमा अन्य मुलुकको तेल आयात गर्न खोजेकाले उनीहरू आफैं नै हरित ऊर्जामा जानका लागि आतुर देखिएका छैनन् ।

कुनै पनि मुलुकसँग रुसी तेललाई पूर्ण रूपमा विस्थापित गर्न सक्ने क्षमता छैन । आफूसँग बढी भएको तेल मात्र मुलुकहरूले अरूलाई बेच्ने हुन् र त्यस्तो विशाल क्षमता भएका मुलुकको संख्या कम छ भने तेलको माग चाहिँ बढिरहेकै छ । 

युरोप मात्र नभई अमेरिकाले पनि रुसी तेल भित्र्याउने गरेको छ । अहिले रुसी तेलमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाएको भए पनि सन् २०२१ मा अमेरिकाले कच्चा तथा प्रशोधित गरी लगभग ६ लाख ७२ हजार ब्यारल रुसी तेल प्रतिदिन आयात गरेको द वाल स्ट्रीट जर्नलले इनर्जी इन्फर्मेसन एडमिनिस्ट्रेसको आँकडालाई उद्धृत गर्दै प्रकाशित गरेको रिपोर्टमा उल्लेख छ । त्यो भनेको अमेरिकाको कुल तेल आयातको ८ प्रतिशत हो । 

त्यसो त युरोप जस्तो गरी अमेरिका रुसी तेलमा पूर्णतः निर्भर छैन । उसले क्यानडा, मेक्सिको र साउदी अरबबाट अधिकांश कच्चा तेल भित्र्याउने गरेको छ । दक्षिण अमेरिका र पश्चिमी अफ्रिकाका मुलुकहरूले पनि अमेरिकालाई रुसले भन्दा बढी तेल पठाउने गरेका छन् । तर अन्य देशका कच्चा तेललाई बढी प्रशोधन गर्नुपर्ने भएकाले अमेरिकाले रुसी तेललाई मन पराउने गरेको थियो । 

अहिले अमेरिकामै पनि पेट्रोल एक ग्यालनको ५ डलरभन्दा बढी पर्न थालेको छ । यसरी इन्धनको मूल्य बढ्दा निम्न तथा मध्यम वर्गका मानिसको दैनिक जीवनयापनमा समस्या आउन थालेको छ । 

तेलको मूल्यवृद्धिका कारण चर्को आलोचना खेपिरहेका राष्ट्रपति जो बाइडनले संघीय सरकारको स्वामित्वमा रहेको भूमिबाट तेल निकाल्नका लागि भाडामा दिने निर्णय गत अप्रिल महिनामै लिएका थिए । तेलको मूल्य घटाउनका लागि स्ट्राटेजिक पेट्रोलियम रिजर्भमा रहेका १८ करोड ब्यारल तेल निकाल्ने बाइडन प्रशासनको भनाइ छ । 

तेल निकाल्नका लागि सरकारी जमीन भाडामा दिने यस्तो कामलाई अन्त्य गर्ने भनी चुनावी वाचा गरेका बाइडनले अहिले वातावरणविरोधी निर्णय लिनुपरेको छ । तेलको मूल्य नियन्त्रणबाहिर जान थालेपछि व्यावहारिकतावाद अपनाउँदै बाइडनले युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि पहल गर्न सक्छन् । 

तेल बाहेक ग्यास निर्यात गरेर पनि रुसले अकूत पैसा कमाइरहेको छ । रुसले ईयूको ४० प्रतिशत ग्यास आयातमा कब्जा गरेको छ । 

युक्रेन युद्धलगत्तै ईयूले रुसमाथि प्रतिबन्ध लगाएपछि पुटिनले युरोपेली मुलुकहरूलाई रुसी मुद्रा रुबलमा ग्यास किन्न बाध्य बनाएका थिए । पोल्यान्ड, बुल्गेरिया र फिनल्यान्डले त्यसो गर्न नमान्दा रुसले उनीहरूलाई गरिरहेको आपूर्ति रोकिदिएको छ । अहिले गर्मी महिनामा ग्यास नहुँदा धेरै फरक नपरे पनि जाडो लागिसकेपछि रुसी ग्यास नहुँदा ती मुलुकहरूको स्थिति दयनीय हुनेछ ।

रुसी तेल र ग्यासको प्रवाह अविच्छिन्न रूपमा जारी रहेको अनि रुसले कीर्तिमान कमाइ गरिरहेको कुरालाई युक्रेनी अधिकारीहरूले विचार गरिरहेका छन् । उनीहरू युरोपलाई रुसी तेल र ग्यासमाथि पूर्ण प्रतिबन्ध लगाउनका लागि जोड दिइरहेका छन् । 

युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदीमीर जेलेन्स्कीका आर्थिक सल्लाहकार ओलेग उत्सेन्कोले पुटिनको युद्धक्षमतामा योगदान गर्ने तेल र ग्यासको आयात कटौती गर्न युरोपेलीहरूलाई भनिरहेको तर यसमा ढिलाइ भइरहेको द न्युयोर्क टाइम्सलाई बताएका छन् । 

युक्रेनलाई हातहतियार तथा सैन्य सामग्री पनि पठाउने अनि रुससँग तेल र ग्यास पनि किनिरहने युरोपेलीहरूको नीति देखिन्छ । 

अमेरिकाले रुसी तेलमा प्रतिबन्ध लगाएको अनि युरोपेली मुलुकहरूले बिस्तारै रुसी तेलप्रतिको निर्भरता घटाउने नीति लिएको अवस्थामा रुसले नयाँ बजारहरूको खोजी गरिरहेको छ । सौभाग्यवश उसलाई विशाल जनसंख्या भएका दुई मुलुक चीन र भारतको बजारमा थप पहुँच प्राप्त भएको छ । 

भारतलाई प्रतिब्यारलमा ३५ प्रतिशत छुट दिएर रुसले तेल बेचिरहेको छ । त्यसका साथै भारतीय रुपैया र रुबलमा कारोबार गर्ने सुविधा पनि रुसले भारतलाई दिएको छ । तेलबाहेक कोइलामा पनि रुसले भारतलाई ३० प्रतिशत छुट दिएको छ । विगत तीन सातामा भारतले रुसबाट अघिल्लो वर्षको यसै समयको तुलनामा ६ गुणा बढी कोइला भित्र्याएको रोयटर्स समाचार संस्थाले खबर दिएको छ । 

त्यस्तै चीनले मे महिनामा रुसबाट अघिल्लो वर्षको तुलनामा ५५ प्रतिशत बढी तेल आयात गरेको छ । चीनले गर्ने कुल आयातमा रुसले साउदी अरबलाई पछि पारेको रोयटर्स लेख्छ । चिनियाँ तेल कम्पनीहरू साइनोपेक र चनह्वा आयलले सस्तो मूल्यमा पाइएको रुसी तेल व्यापक मात्रामा खरिद गरिरहेका छन् । 

चीन र भारतले यसरी रुसी तेल किनेपछि युरोपेली बजारमा बेहोर्नुपरेको घाटाभन्दा बढी नै कमाइ गर्न रुस सफल भएको छ । 

पढ्नुहोस्, यो पनि :

युक्रेनमा अन्तत: नेटोले पनि मान्यो हार, भूमि त्यागेर शान्ति रोज्न जेलेन्स्कीमाथि दबाब !

युक्रेनमा ‘प्रोक्सी वार’ हार्दै अमेरिका, आफैंले सघाएका जेलेन्स्कीमाथि किन खनिए बाइडन ?

यसरी तेल, ग्यास तथा अन्य उत्पादन निर्यातको बलमा रुसले युद्धलाई लम्ब्याएर आफूअनुकूलको नतिजा ल्याउन सकेको हो । युद्ध लामो समयसम्म जान सक्ने भनी नेटो महासचिव जेन्स स्टोल्टनबर्ग र बेलायती प्रधानमन्त्री बोरिस जोनसनले बताएका छन् । लम्बिएको युद्धले रुसलाई नभई बाँकी विश्वलाई नकारात्मक असर पार्ने देखिएको छ ।