लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा) नेपालका अध्यक्ष महन्थ ठाकुर वयोवृद्ध अवस्थामा पनि नवयुवाको जोशसहित चुनाव प्रचार गरिरहेका छन् । 

महोत्तरी–३ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि उनी लोसपाका उम्मेदवार हुन् । जनता समाजवादी पार्टीका हरिनारायण यादव र स्वतन्त्र उम्मेदवार रामआधार कापरले उनलाई टक्कर दिइरहेका छन् । 

चुनाव प्रचारका क्रममा अतराढ गाउँमा भेटिएका ठाकुरसँग लोकान्तरकर्मीहरू विन्देश दहाल र अजयअनुरागीले चुनावकेन्द्रित तथा मधेशी एजेन्डाका विषयमा कुराकानी गरेका छन् । 

प्रस्तुत छ, कुराकानीको संक्षेप :

अहिले निर्वाचनमा होमिनुभएको छ । कस्तो माहोल पाइरहनुभएको छ ?

– राम्रै छ । भेटघाट भइरहेको छ । मत माग्ने काम हो । 

जनताले के भनिरहेका छन् ?

– विकास निर्माणको विषयमा कुरा हुन्छ । अरू विषयमा पनि कुरा हुन्छन् । समस्याहरू छन् । ती विषयहरूमा पनि कुरा हुन्छ ।

प्रतिद्वन्द्वीहरूले तपाईंलाई कडा टक्कर दिइराख्नुभएको छ भन्ने हल्ला छ । 

– चुनाव हो । प्रतिस्पर्धा त भइहाल्छ । बहुदलीय व्यवस्था हो । 

तपाईं जित्ने आधारहरू के हुन् ?

– जित्ने आधार भनेको राजनीतिप्रति, मधेशी जनताप्रतिको मेरो प्रतिबद्धता हो । मैले सबैथोक छोडेर आएको कुरा यहाँका जनतालाई थाहा छ । 

सबै छोडेर आएँ भन्नुभयो । के के पाइन्थ्यो होला कांग्रेसमै बसिरहेको भए । 

– कांग्रेसमा त म उच्च पदमा पुगिसकेको थिएँ । जे पनि हुन सक्थें । तर नैतिक प्रश्न उठेको थियो । गोली चलिरहेको थियो, मान्छे जेलमा गइरहेका थिए । त्यसपछि यहाँका जनताले पनि मलाई ‘अब के लिनुछ र, आउनुस्’ भन्नुभयो । त्यसपछि म मधेश आएँ ।

मधेशमा आएपछि पनि ठूलै योगदान गर्नुभयो । तपाईंले उठाउनुभएका कतिपय एजेन्डा सफल भए । तर कतिपय लक्ष्य अझै हासिल भएका छैनन् । संविधान संशोधनको कुरा पनि भएन नि !

– संविधान संशोधनको विषय छ । भाषासम्बन्धी विषय छ । मधेश आन्दोलनको दौरान साथीहरूमाथि मुद्दा लगाइएको छ । आतंककारी भनिएको छ । जेलमा राखिएको छ । तिनीहरूको रिहाइका लागि कुराकानी भइरहेको छ । कानूनी कारवाही गरिसकेपछि कानूनद्वारा नै त्यसको निकास खोज्नुपर्नेछ । मुद्दा फिर्ता लिनुपर्ने कुरा छ । राजनीतिक आन्दोलनहरूमा सहभागी भएकाहरूमाथि आपराधिक मुद्दा चलाइएको छ । उहाँहरू छुट्नुपर्छ भन्ने हाम्रो माग जारी छ । 

नागरिकता सबैलाई जरूरी छ । नागरिकताविना नागरिकको अस्तित्व हुँदैन । नागरिकताबाट राज्यसँग संवैधानिक र कानूनी सम्बन्ध बन्छ । राज्यबाट पाउने सेवासुविधा नागरिकताबाट नै सम्भव हुन्छ । नागरिकताविना कुनै काम गर्न सकिँदैन । बाहिर जान पनि सकिँदैन । मधेशको मानिस नागरिकताविना पीडित छ । संघीय कानूनअनुसार नागरिकता दिलाउनुपर्छ । 

संविधान संशोधनको एजेन्डा उठाउनुभएको थियो । अहिले पनि त्यो एजेन्डा हो ?

– छँदैछ नि । जनसंख्याको आधारमा प्रतिनिधित्व हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो माग अहिले पनि छ । सरकारले थोरै करेक्सन गर्‍यो । जस्तै, प्रतिनिधिभामा पनि सीट बढाइयो । स्थानीय तहमा पनि संख्या बढाइएको छ । तर राष्ट्रिय सभामा अहिलेसम्म पनि जनसंख्याको आधारमा प्रतिनिधित्व छैन । 

बजेट वितरणमा पनि प्रश्न छ । मधेशले थोरै बजेट पाइरहेको छ जबकि राजस्व यहाँबाट बढी जान्छ । त्यसले गर्दा मधेश शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारीमा पछाडि परेको छ । मधेशीहरूको प्रतिव्यक्ति आम्दानी कम छ । 

मधेश आन्दोलनमार्फत मधेशका एजेन्डाहरू स्थापित त भए तर मधेशवादी शक्तिहरू तितरबितर भए । यसले मधेशलाई क्षति भएको छैन र ?

– दलीय प्रणालीमा यो कुनै ठूलो कुरा हैन । पार्टीहरू बन्छन्, बिग्रन्छन् । नेता कार्यकर्ता एक पार्टीबाट अर्को पार्टीमा जान्छन् । नामै हो बहुदल । त्यसकारण यो सबै भएको हो । हाम्रोमा राजनीतिक उथलपुथलको इतिहास रहेको छ । मारकाट, हत्या, षड्यन्त्रको इतिहास छ । राजनीतिक स्थिरता आएपछि मात्र विकास हुने हो । स्थिरताले सामान्य अवस्था ल्याउँछ र त्यसपछि मात्र काम हुन्छ । छिटोछिटो प्रधानमन्त्री र मन्त्रीहरू बदलिँदा काममा अवरोध हुन्छ । सचिवहरू सरुवा यताउता हुँदा कामहरूमा असर परिरहेको हुन्छ । 

मधेशी शक्तिहरूसँग गठबन्धन किन हुन सकेन भनी सोधेको ।

– प्रत्येक पार्टीको एउटै एजेन्डा हुँदा पनि नीति कार्यक्रम अलगअलग हुन्छ । जुनसँग चित्त बुझ्छ, त्यसैसँग गठबन्धन गर्ने हो । 

अहिले गरेको गठबन्धनलाई सकारात्मक रूपमा लिनुभएको छ ?

– नकारात्मक भएको भए गठबन्धनमा आउँदैनथियौं नि । 

लोसपाले धेरै ठाउँमा उम्मेदवारी दिएको छ । कतिपयले चाहिँ लोसपाको थ्रेशहोल्ड नै कट्दैन, राष्ट्रिय पार्टी नै बन्दैन भनेर आकलन गरिरहेका छन् । यथार्थ के हो ?

– यथार्थ त मतपरिणाम आएपछि देखिन्छ । हामी अन्तर्यामी हैनौं, पण्डित हैनौं यति नै सीट आउँछ भन्नका लागि । अनपेक्षित परिणामहरू यसपालि आउन सक्छ । 

तपाईंको पक्षमा ?

– हैन, मैले समग्र चुनावी परिणामको कुरा गरेको हो । स्थानीय तहको परिणामले त्यो देखाएको छ । त्यसको आधारमा मैले भनेको हो । 

गठबन्धन भनियो तर तपाईंहरूको सहमति कांग्रेससँग मात्र भयो नि सीट बाँडफाँटमा । कांग्रेससँग मात्र हो गठबन्धन तपाईंको ?

– गठबन्धन त सबैसँग भएको हो । कांग्रेसले नेतृत्व गरिरहेको हुनाले र अन्तिम समयमा गठबन्धन भएको हुनाले सबैसँग सहमति हुँदाहुँदै पनि नेतृत्वकर्ताको हिसाबले कांग्रेससँग सीट बाँडफाँट गरियो । 

मंसिर ४ पछि लोसपा सरकारमा जान सक्छ होला ?

– सरकारमा जाने नजाने त परिणाममाथि निर्भर रहन्छ । गठबन्धनको अवस्था के हुन्छ, त्यसमाथि निर्भर हुन्छ । 

मधेश प्रदेशमा तपाईंको नेतृत्वको सरकार बन्छ कि बन्दैन ?

– हाम्रो नेतृत्वमा बन्ने सम्भावना छैन । भन्न खोजेको, हाम्रो नेतृत्वमा बन्न सक्छ तर पूर्ण बहुमत हामीले ल्याउने सम्भावना छैन । 

तपाईंहरूलाई मुख्यमन्त्री नै चाहिन्छ मधेश प्रदेशमा भनेर सहमति भएको हो ?

– कुरा त जे पनि हुन्छ नि । राजनीतिमा सबैले आआफ्नो पक्ष राख्छन् । 

त्यस्तो कुनै सहमति भएको छैन ? दाबी मात्र हो ?

– परिणाम नै आएको छैन । अनि कसरी सहमति हुने हो ? चुनाव जितेर सांसद भइसकेपछि सबैजना प्रधानमन्त्री, मन्त्री, मुख्यमन्त्रीका लागि फिट हुन्छन् । 

चुनावपछि राष्ट्रपति वा प्रधानमन्त्री बन्ने चाहना छ ? तपाईंको यति धेरै लगानी भयो ? कतिपयले तपाईंको यो नै अन्तिम चुनाव हो भनिरहेका छन् ।

– शुरूमा नै मैले भनिसकें, म सबै चीज छोडेर आएको हो । दिएको त हो नि मलाई । तर छोडें । प्रेसले नै सबैथोक बनायो । ठीक छ । धन्यवाद छ त्यसका लागि । 

समीकरण मिल्यो भने प्रधानमन्त्री बन्ने सम्भावना छ ?

– मागेको छैन मैले ।