मुस्ताङ यात्राको अलौकिक आनन्द

काठमाडौंमा कामको चापले मानसिक शान्तिमा असर पर्न थालेपछि मैले बाहिर कतै घुम्न जाने निर्णय लिएको थिएँ ।

अहिले मुस्ताङ (मुक्तिनाथ) जाने सीजन चलिरहेकाले जस्ता किसिमका पनि ‘टुर प्याकेज’ हरू पाइने रहेछन् । एउटा प्याकेज लिएर पत्नी विपुलासँग म मुक्तिनाथ दर्शनका लागि अघिल्लो साता गएको थिएँ । 

सातजना पर्यटकसम्म अट्ने स्कोर्पियो गाडीमा हामी गएका थियौं । हामीसँग म्याग्दी मूल घर भएका पुन मगर परिवारका पाँच सदस्य सहयात्री थिए । 

त्यसो त उपल्लो मुस्ताङको लोमान्थाङ र कोरला नाकासम्मै पुग्ने योजना बनाइएको थियो । तर परिस्थितिले साथ नदिँदा मुक्तिनाथ, मार्फा, लेते लगायतका स्थानको भ्रमण मात्र गर्न पाइयो । 

पहिलो दिन काठमाडौंबाट हाम्रो स्कोर्पियो गाडी पोखरातिर दौडियो । खासमा यो बाटो पाँच घन्टामा पार गर्न सकिन्छ तर अहिले सडक विस्तारको काम चलिरहेकाले अलि लामो समय लाग्यो । अब केही वर्षको अन्तरालमा चार लेनको उक्त सडक बनेपछि पोखरासम्मको स्थलमार्ग यात्रा निकै सहज हुनेछ । 

पहिलो दिनको वास म्याग्दीको गलेश्वरमा बस्ने तालिका थियो । हामी पोखराबाट पहिला बाग्लुङ गयौं अनि त्यहाँ कालिका मन्दिरको दर्शन गर्‍यौं । माताको दर्शनले आनन्दित भएको मनलाई रोमाञ्चित तुल्याउन हामी गण्डकी गोल्डन ब्रिज नाम दिइएको आधा किलोमिटरभन्दा लामो पुल वारपार गर्‍यौं । 

यसअघि दुईपटक म बाग्लुङ र पर्वत पुगिसकेको थिएँ । ती दुवै अवसरमा दुई जिल्ला जोड्ने झोलुंगे पुल तरेको थिएँ । पहिलो अवसरमा त्यति डर लागेको थिएन भने दोस्रो अवसरमा डर लागेर बीचैबाट फर्केको थिएँ । 

उचाइबाट तर्सिने म यसपालि पनि पुल तर्दा निकै डराएँ । तल बगिरहेकी कालीगण्डकी नदीलाई नहेरी मास्तिर पहाड अनि पारिको गाउँ हेर्न त्यहाँका स्थानीयहरूले सल्लाह दिएपछि छिटोछिटो पुल पार गरें । अझ, मन शान्त बनाउन हनुमानजीको मन्त्र पनि पढें । फर्किँदा पनि त्यही कुरा दोहोरियो । 

पुलमा अनुभव गरेको रोमाञ्च मनमा सँगाल्दै हामी म्याग्दीको सदरमुकाम बेनीतर्फ हुइँकियौं । बेनीबाट पनि अझै उता गलेश्वरमा हामी बस्ने प्रबन्ध थियो । 

मुक्तिनाथको सीजन चलेकाले होटल/लजहरू खचाखच भरिएका थिए । वृद्धवृद्धाहरूको ठूलो जमघट थियो । 

बेनी–जोमसोम सडकखण्ड निर्माणको काम चलिरहेकाले रुप्सेनजिक बिहान ६ बजेदेखि १० बजेसम्म सवारी आवागमन बन्द गरिँदो रहेछ । त्यसैले हाम्रा स्कोर्पियो चालकले हामीलाई बिहान ४ बजे नै तयार भएर गाडी चढिसक्न भनेका थिए । हुन पनि मेरो आँखा ठ्याक्कै पौने ४ बजे खुलेछन् अनि झटपट तयार भएर गाडीमा चढियो । 

उज्यालो नहुन्जेल बाटोका कुनै पनि दृश्य देख्न पाइएन । रुप्से नजिक पुग्दा उज्यालो भयो अनि मनोरम झरना देखियो । तर त्यहाँ भुलेर बस्नलाई हामीसँग समय थिएन । 

घाँसाबाट मुस्ताङ जिल्ला शुरू हुने रहेछ । त्यहाँबाट अघि बढेपछि पहाडी दृश्यहरू परिवर्तन हुन थाले । तिब्बती पठार क्षेत्रमा पर्ने मुस्ताङमा निकै कम मात्र पानी पर्ने भएकाले त्यो अर्धमरुभूमि जस्तो छ । त्यसैले होला शायद त्यहाँका पहाडहरूको रंग नेपालका अन्य ठाउँका पहाडभन्दा फरक देखिएको । 

म्याग्दी खण्डमा सडक नराम्रो भए पनि मुस्ताङमा चाहिँ कहीँकहीँबाहेक राम्रो पिच गरिएको रहेछ । अझ, लेते पुग्दा त सडक यति चिल्लो थियो कि स्कोर्पियो यात्रा आनन्ददायी बन्यो । त्यसमाथि बिहानीको घामको किरण हिउँका चुचुराहरूमा टल्किएको अनि भिन्न रंगका वृक्षविहीन पहाडहरूको मनोरम दृश्य देख्दा मन पुलकित भयो । 

अघि बढ्दै जाँदा हामी जोमसोम पुग्यौं । जिल्लाको सदरमुकाम जति राम्रो होला पनि अपेक्षा गरेको थिएँ, त्यति राम्रो लागेन । बाटो पनि साँघुरो थियो र पिच पनि भत्केको थियो । त्यहाँ नओर्लिकन विमानस्थल पनि गाडीबाटै हेरियो । 

जोमसोमबाट अघि बढ्दै जाँदा केही बेरमा कागबेनी आइपुग्यो । हामीमध्ये कसैलाई पनि पितृउद्धार कार्य गर्नुपर्ने नभएकाले श्राद्धस्थलतर्फ गएनौं । 

गाडी त्यहाँबाट उकालो लाग्न थाल्यो । राम्रो पिच बाटो भएकाले माथिको यात्रा सहज रह्यो । हावा मन्दमन्द चलिरहेको थियो अनि हिमालहरू नजिकैबाट देखिन्थे । प्राकृतिक दृश्यको आनन्द लिँदै हामी मुक्तिनाथ क्षेत्र पुग्यौं । 

त्यहाँ तल गाडी रोकिने बिसौनी रहेछ । त्यहाँबाट अलिकति तेर्सो बाटो लागेपछि मन्दिरसम्म पुग्न सिँढी चढ्नुपर्ने रहेछ । हामीसँग भएका सहयात्रीलाई ‘हामी हिँड्यौं है’ भन्दै विपुला र म खुरुखुरु अघि बढ्यौं ।

उचाइको कारणले होला, सिँढी चढ्दा अलिक थाकेको अनुभव भयो । एकछिन सुस्ताएर हामी मुक्तिनाथ मन्दिरको प्रांगणमा पुग्यौं । मैले मन्दिर निकै विशाल होला भन्ने कल्पना गरेको थिएँ तर सानो रहेछ । 

हामी पुगेको दिन औंसी परेको रहेछ । त्यसैले तीर्थयात्रीहरूको भीड थियो । 

मुक्तिनाथ मन्दिरमा कुण्ड र १०८ धारामा नुहाउने प्रबन्ध छ । श्रद्धालुहरू लुगा खोलेर कुण्डमा चोबलिने अनि हिउँको चिसो पानी आउने धारामा दौडेर नुहाउने गरिरहेका थिए । 

कुण्डको पानी मैलो देखेपछि मलाई त्यहाँ चोबलिन मन लागेन । अनि धाराको पानी छाम्दा चिसो भएकाले नुहाउन आँट पनि आएन । तर विपुलाले नुहाउनका लागि लुगा फेरिन् अनि धारामुनि दौडिइन् । 

अनि मलाई पनि आँट आयो र कट्टु मात्र लगाई धारामुनि टाउको थाप्दै दौडिएँ । चिसो पानी टाउकोमा पार्दा घनले हाने जस्तो अनुभव हुँदो रहेछ । कुनै पनि धारामुनि नअडिइकन खुरुरु दौडिएमा मात्र नुहाउन सकिने रहेछ । 

त्यहाँ नुहाएर लुगा फेरेपछि हामी मुक्तिनाथ भगवानको दर्शनका लागि लाइन लाग्यौं । लाइन लामो भए पनि २० मिनेट जतिमा पालो आयो । त्यहाँ दर्शन गरेर हामी बाहिर निस्कियौं । 

हाम्रा सहयात्रीहरू आइपुगेनन् । अनि हामी बाहिर बनाइएको एउटा वाटिकामा घुम्न थाल्यौं । त्यहाँ भगवान् बुद्धको एक विशाल प्रतिमा पनि राखिएको रहेछ । अनि त्यहाँ भएका बेन्चमा बसी हिमाल र पहाडका दृश्यपान गर्न पाइने रहेछ । केही समय त्यतै बसेर तस्वीरहरू खिच्दै खिचाउँदै हामी आनन्दित भयौं । 

तर राम्रो क्वालिटीको क्यामरा नभएको मोबाइल बोक्दा निकै थकथकी लाग्यो । हातैले छुन मिल्ने जस्तो दूरीमा रहेका हिमाललाई आँखाले देख्दा जति आनन्द आएको थियो, मोबाइलको क्यामरामा कैद हुँदा त्यति चित्ताकर्षक भएन ।

त्यसपछि भोक लाग्दै आयो र हामी तलतिर झर्‍यौं । चालक भाइ तल होटलमा थिए र उनीसँगै बसेर हामीले खाना खायौं । हाम्रा सहयात्रीहरूको थाहापत्तो थिएन । फर्किंँदाखेरी पनि हामीले उनीहरूलाई भेटेनौं । 

हामीले खाना खाएको दुई घन्टापछि बल्ल सहयात्रीहरू आइपुगे । उनीहरूमध्ये दुईजना पैदल अनि तीनजना घोडा चढेर मन्दिर गएका रहेछन् । घोडा चढ्ने एक महिलालाई लेक लागेछ अनि निकै गाह्रो भएछ । उनी त्यो दिनभरि आलसतालस भइन् । 

मुक्तिनाथमै यस्तो गाह्रो भएकी महिलालाई लोमान्थाङ र कोरलामा के हालत होला भनी हामीले उपल्लो मुस्ताङ जाने योजना रद्द गर्‍यौं । 

उनीहरूले खाना खाएपछि हामी मार्फामा वास बस्ने गरी तलतिर झर्न थाल्यौं । बीचमा एउटा सेल्फीडाँडा भन्ने ठाउँ पर्दो रहेछ । त्यहाँ कुर्सीमा बसेर तल कागबेनीका दृश्य हेर्न मजा आउने रहेछ । तर अपराह्नको समयमा बेतोड हावा चलेर झण्डै मान्छे नै उडाउला जस्तो गर्दो रहेछ । 

त्यहाँ फोटोसोटो खिचाएर हामी मार्फातिर लाग्यौं । होटलमा पुग्दा निकै थकाइ लागेकाले म एक निद्रा सुतें । अनि बेलुकातिर उठेर मार्फा गाउँ घुम्न गयौं । 

मार्फा निकै सुन्दर ठाउँ रहेछ । पुराना घरहरूले उहिलेदेखिको परम्परा धानेका रहेछन् । नेपाली फिल्म जेरीको शूटिङ पनि त्यहाँ भएको रहेछ र त्यहाँ त जेरी गल्ली नै रहेछ । 

त्यहाँको विशाल गुम्बामा हामी चढ्यौं । माथिबाट हेर्दा सबै घरहरूको छतमा दाउराको कुन्यू लगाएको देख्यौं । त्यस क्षेत्रमा धेरै वनजंगल नभएकाले दुःखकष्ट गरेर जम्मा गरेको दाउरा छतमा राखिने रहेछ । त्यो ऊर्जा सुरक्षाको एउटा माध्यम रहेछ । चिसो ठाउँ भएकाले घरहरू पनि होचाहोचा रहेछन् । 

मार्फा स्याउ र आरुका लागि प्रसिद्ध ठाउँ हो । त्यहाँ हामीले आरुको जुुस चाख्यौं जुन निकै स्वादिलो थियो । 

मार्फामा रात बिताएपछि भोलिपल्ट बिहान हामी म्याग्दीतर्फ लाग्यौं । रुप्से झरना क्षेत्रमा बाटो बनाउने काम चलिरहेकाले डेढ घन्टा जति रोकिनुपरेको थियो । त्यस अवसरलाई सदुपयोग गर्दै हामी झरनामा धेरै बेर बसेर फोटो खिचाइरह्यौं । 

गाडी खुलेपछि हामी गलेश्वरतिर लाग्यौं । गलेश्वरमा भगवानको दर्शन गरी खाना खाएर हामी पोखरातर्फ लाग्यौं । लगभग ३ बजेतिर पोखरा पुगेपछि होटलमा केही बेर सुस्तायौं । 

सहयात्रीहरू पुम्दीकोटतर्फ गए भने विपुला र म फेवातालको किनारमा बस्न गयौं । पोखरा गएपिच्छे म फेवातालको किनारमा समय बिताउन छुटाउँदिनँ । त्यहाँ म अर्कै किसिमको आनन्द अनुभव गर्छु । 

रात परेपछि होटलमा फर्केर खाना खायौं अनि सुत्यौं । भोलिपल्ट उठेर हामी काठमाडौंतिर लाग्यौं र अपराह्न पाँच बजेतिर काठमाडौं आइपुग्यौं । 

यसरी तीन रात, चार दिनको हाम्रो मुक्तिनाथ यात्रा सम्पन्न भयो । त्यहाँ घुम्ने धीत अझै मरेको छैन र केही वर्षपछि म फेरि उपल्लो मुस्ताङसम्म पुग्ने गरी यात्रा गर्ने सोचमा छु ।