युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदीमीर जेलेन्स्की गत साता युरोपको भ्रमण सकेर स्वदेश फर्किएका छन् । लगभग एक वर्षअघि रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरी युद्ध शुरू भएयता जेलेन्स्कीले दोस्रोपटक विदेश भ्रमण गरेका हुन् । यसअघि डिसेम्बर महिनामा उनले अमेरिका भ्रमण गरेका थिए । 

भ्रमणका क्रममा उनी बेलायत, बेल्जियम र फ्रान्स पुगेका थिए । फेब्रुअरी ९ मा उनी बेल्जियमको राजधानी ब्रसेल्स पुग्दा उनलाई युरोपेली नेताहरूले भव्य स्वागत गरेका थिए । 

यस भ्रमणमार्फत जेलेन्स्कीले आधुनिक लडाकू विमान तथा लामो दूरीका क्षेप्यास्त्रहरू सहयोगमा पाउने अपेक्षा गरेका थिए । तर उनको यो अनुरोधलाई युरोपेलीहरूले स्वीकार गरेनन् । 

ब्रसेल्समा युरोपेली संसद् भवनमा उनलाई सबैले ताली बजाएर स्वागत गरेको भए पनि युरोपेली संघमा युक्रेनलाई छिटो सदस्यता दिलाउने विषयमा जेलेन्स्कीले ठोस आश्वासन पाएनन् । 

ब्रसेल्समा जेलेन्स्कीले युरोपको मूल्यमान्यतालाई युक्रेनीहरूले आफ्नो ज्यान दिएर जोगाइरहेको भनी युरोपेली नेताहरूलाई हतियार दिने विषयमा विश्वस्त पार्ने प्रयत्न गरेका थिए । युरोपविरोधी रुसी सैन्यबलका विरुद्ध आफूहरूको प्रतिकारलाई अत्याधुनिक हतियार सहयोगमार्फत सम्मान गर्नुपर्ने उनको तर्क थियो । 

तर युरोपेली नेताहरूले जेलेन्स्कीलाई लामो दूरीको हतियार वा लडाकू विमान दिन हिचकिचाहट देखाए । त्यस्तो हतियार दिएमा रुसको मुख्यभूमिमा युक्रेनले आक्रमण गर्ने अनि त्यसको प्रतिशोधमा रुसले पनि युरोपेली मुलुकमाथि प्रत्याक्रमण गर्ने खतरा हुने भएकाले युरोपेली नेताहरू हिचकिचाएका हुन् । यही जोखिमका कारण युरोपेलीहरू जेलेन्स्कीलाई प्रशंसा बर्साउन त तयार छन् तर उनले मागेको हतियार दिन इच्छुक छैनन् । 

बेलायती संसदमा जेलेन्स्कीलाई सबै दलका नेताले जेलेन्स्कीको सम्बोधन रुचिका साथ सुने र उनका लागि ताली पनि बजाए । त्यही अवसरमा जेलेन्स्कीले बेलायती संसद्को तल्लो सदन हाउस अफ कमन्सका सभामुख सर लिन्डसे होयललाई लडाकू विमानका चालकको हेल्मेट उपहार दिँदै विमान उपलब्ध गराउन अनुरोध गरे । 

तर बेलायतका प्रधानमन्त्री ऋषि सुनकले टाइफून लडाकू विमान युक्रेनलाई उपलब्ध गराउने विषयमा स्पष्ट प्रतिबद्धता व्यक्त गरेनन् । युक्रेनी लडाकू विमान चालकलाई तालिम दिने कुरामा त उनलाई कुनै हिचकिचाहट भएन तर विमान नै दिने कुरा उनका लागि असहज रह्यो । 

यस हिचकिचाहटका तीनवटा कारण बीबीसी डट्कममा क्रिस मेसनले औंल्याएका छन्: पहिलो, पाइलटहरूलाई प्रशिक्षण दिन लामो समय लाग्छ । दोस्रो, युद्धभूमिमा राम्ररी विमान चलाउनका लागि जटिल इन्जिनीयरिङ सहयोग आवश्यक पर्छ । तेस्रो, रुसभित्र रहेका हवाई प्रतिरक्षा प्रणालीले ती विमानलाई जोखिममा पार्छन् र त्यसबाट युद्धको दायरा बढ्ने खतरा आइलाग्छ । 

यी कुराहरूलाई विचार गर्दै सुनकले विमान नभई च्यालेन्जर ट्यांकहरू युक्रेनलाई पठाउने भएका छन् । तर १४ वटा ट्यांक पठाएर युक्रेनलाई प्रतिरक्षामा बलियो बनाउन नसकिने तीतो यथार्थ स्वयं बेलायती विश्लेषकहरूले नै औंल्याएका छन् । 

उता फ्रान्समा पनि जेलेन्स्कीले न्यानो स्वागत र उच्च सम्मान पाए । फ्रान्सका राष्ट्रपति इम्मानुएल म्याक्रोंले जेलेन्स्कीलाई नेसनल अर्डर अफ द लिजन अफ अनरबाट सम्मानित गरे । उनले जेलेन्स्कीलाई रात्रिभोज पनि खुवाए र त्यसमा जर्मनीका चान्सलर ओलाफ शोल्ज समेत सहभागी बने । 

युक्रेनलाई विजयी बनाउन तथा उसको वैध अधिकार पुनः प्राप्त गर्नका लागि समर्थ बनाउन फ्रान्सले दृढतापूर्वक सहयोग गर्ने म्याक्रोंले बताए । तर युक्रेनलाई आफ्नो राफेल लडाकू विमान नपठाउने म्याक्रोंले स्पष्ट पारे । 

फ्रान्सले एएमएक्स १०–आरसी नामक सशस्त्र वाहन चाहिँ युक्रेनलाई उपलब्ध गराउने भएको छ र त्यसलाई ट्यांक सहयोगसँग तुलना गरिरहेको छ । लामो दूरीका हतियार र लडाकू विमान दिन बेलायती प्रधानमन्त्रीले देखाएको हिचकिचाहटका पछाडि जे कारणहरू छन्, म्याक्रोंका लागि पनि तिनै कारणहरू सान्दर्भिक छन् । 

बेलायत, फ्रान्स, जर्मनी र अमेरिका समेतले युक्रेनलाई लामो दूरीको क्षेप्यास्त्र वा लडाकू विमान दिन नचाहनुको उद्देश्यका बारेमा युरोपेली संसद्की सभामुख रोबर्टा मेत्सोला अनभिज्ञ रहेको जस्तो देखियो । जेलेन्स्कीलाई स्वागत गर्ने क्रममा उनले युक्रेन युरोपको एक अंग भएको बताइन् । अनि युरोपेली संघका सदस्यहरूले स्वतन्त्रताको रक्षाका लागि लामो दूरीका हतियार प्रणाली तथा लडाकू विमान युक्रेनलाई उपलब्ध गराउनुपर्ने कुरा पनि राखिन् । 

तर युरोपेली संसद्ले सदस्य मुलुकको राष्ट्रिय नीतिमा धेरै प्रभाव पार्ने हैसियत राख्दैन । युरोपेली संसद्को सामान्य निर्देशनलाई समेत पचाउन नसकी बेलायत युरोपेली संघबाट बाहिरिएको (ब्रेक्जिट) यथार्थ हामीसामु छ । त्यसैले युरोपेली संसद्की सभामुखले भनेको कुराले खासै अर्थ राख्दैन । 

अनि जेलेन्स्कीले अपेक्षा गरे जस्तो युक्रेनलाई युरोपेली संघको सदस्य छिट्टो बनाउने प्रक्रिया थाल्न पनि त्यहाँका अधिकारीहरूले मानेनन् । यस विषयमा ब्रसेल्समा जेलेन्स्कीले कुरा उठाउँदा युरोपेली परिषद्का अध्यक्ष चार्ल्स मिशेलले यसमा सबै २७ देशको सर्वसम्मति आवश्यक रहने स्मरण गराए । 

अनि युरोपेली आयोगकी अध्यक्ष उर्सुला फोन देर लेयेनले सदस्यता योग्यतामा आधारित प्रक्रिया भएको बताइन् । युद्धमा क्षति बेहोरेकाले सहानुभूतिका आधारमा युक्रेनलाई युरोपेली संघको सदस्य नबनाउने यी युरोपेली अधिकारीहरूको बयानले संकेत दियो । बाल्कन क्षेत्रका मुलुकहरूलाई वर्षौंदेखि युरोपेली संघको सदस्यता प्रक्रियामा झुलाइराखिएको यथार्थलाई जेलेन्स्कीले विचार गर्न सकेनन् ।

यसरी आफूले मागेको केही कुरा पनि नपाएको स्थितिमा जेलेन्स्कीको युरोप भ्रमण असफल भएको भन्न सकिन्छ । युरोपेली मूल्यमान्यताको जगेर्नाका आदर्शवादी कुराहरू जेलेन्स्की र युरोपेली नेताहरूले गरेको भए पनि रुसको विजयरथलाई रोक्नका लागि त्यो कुराकानी निरर्थक छ । 

युक्रेनको पूर्वी भागमा रहेको दोस्रो रक्षापंक्तिमा पर्ने बाखमुत शहर समेत रुसको नियन्त्रणमा पुग्न लागेको स्थितिमा युरोपेलीहरूको गफले युक्रेनलाई कुनै लाभ दिनेवाला छैन । 

ब्रसेल्समा (हंगेरीका प्रधानमन्त्री भिक्टर ओर्बान बाहेक) युरोपेली नेताहरूले एकताबद्ध जस्तो भएर जेलेन्स्कीको स्वागत गरेको भए पनि युरोपेलीहरूको यो एकता राजनीतिक तहमा मात्र रहेको तीतो यथार्थ भएको विश्लेषकहरू बताउँछन् । धरातलीय यथार्थको कुरा गर्दा युरोपेली जनतालाई रुस–युक्रेन युद्ध लम्बिइरहेकाले जीवनयापन कष्टकर बन्दै गएको कुराले आक्रोशित तुल्याइरहेको छ । 

यस यथार्थलाई युरोपेली नेताहरूले नबुझेका हैनन् । अझ फ्रान्समा त पेन्सन पाउने उमेरहद बढाउने सरकारको निर्णयविरुद्ध चर्केको आन्दोलन जनताको जीवनयापन असन्तुष्टिसँग मिसिएर विकराल रूप लिने स्थितिमा पुग्न लागेको छ । 

त्यसैले म्याक्रों युद्ध अन्त्य हुनुपर्ने र शान्तिवार्ता गरिनुपर्ने पक्षमा छन् । उनी बारम्बार रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग फोनमा कुराकानी पनि गरिरहेका छन् । 

तर म्याक्रोंले युक्रेनको शर्तलाई रुसले मानेमा मात्र शान्तिवार्ता हुन सक्ने बताएकाले त्यो अगाडि बढ्ने सम्भावना न्यून छ । रुसले आंशिक नियन्त्रणमा लिएको युक्रेनका चार क्षेत्र डोनेत्स्क, लुगान्स्क, जापोरिजा र खर्सन (अनि पूर्ण नियन्त्रणमा रहेको क्राइमिया समेत) युक्रेनलाई नै फर्काउनुपर्ने जेलेन्स्कीको माग छ । तर ती रुसका ऐतिहासिक भूभाग भएको भन्दै पुटिनले त्यसमा कुनै लचकता नदेखाउने भनिसकेका छन् ।

त्यसमाथि फ्रान्सले गर्ने शान्तिवार्ताको पहलमा रुसले विश्वास गर्नुपर्ने आधार पनि छैन । विगतमा फ्रान्स र जर्मनी समेत मिलेर रुस र युक्रेनबीच युद्ध नभड्कियोस् भनी गरिएको मिन्स्क सम्झौता पनि रुससँग लामो युद्धको तयारी थियो भनी जर्मनीकी पूर्व चान्सलर अंगेला मर्कलले स्वीकार गरेकी छन् । यस्तो धोकाधडीपूर्ण काम गर्ने शक्तिहरूलाई रुसले पुनः कदापि विश्वास गर्न सक्दैन । 

त्यसैले तत्कालै कुनै पनि किसिमको शान्तिवार्ताको सम्भावना नै देखिएको छैन । युद्धरत दुवै पक्ष आआफ्नो शर्तमा अडिग रहेकाले युद्ध लम्बिइरहने देखिएको छ । 

तर युद्धको दायरा फराकिलो बनाएर सम्पूर्ण युरोपलाई रुससँग भिडाउने जेलेन्स्कीको योजना चाहिँ सफल हुन सकेको छैन । अघिल्लो साता जेलेन्स्कीले युरोप भ्रमणमा गरेका अनुरोधमाथि सुनुवाइ नहुनु नै त्यसको ठोस उदाहरण हो ।