काठमाडौं, १८ असार – आइतवार अपराह्न । नेपाल–चीन सीमा नाका केरुङमा उपस्थित भए सिन्धुपाल्चोकको भोटेकोशी–५ पोखरीका २३ वर्षीय २३ का तेन्जिङ तामाङ । 

रसुवामा रहेको एक हाइड्रो पावर कम्पनीमा कार्यरत तेन्जिङ आइतवार घर फर्किदै थिए । घर फर्किने तयारीमा रहेका बेला उनले अर्को काम पनि पाए । सामान्य चिनजान भएका अन्य ४ जना व्यक्तिले उनको कम्मरमा गाढा खैरो रंगको एक सल बाँधिदिए । सलमा ६ वटा बिस्कुट राखियो । जसलाई खैरो रंगको टेपले बेरिएको थियो ।

बा९५प ८१६४ नम्बरको २२० सीसीको पल्सर मोटरसाइकल दगुराएर करीब २ घण्टापछि तेन्जिङ काठमाडौं छिर्ने मुख्य नाका नागढुङ्गा पुगे । उनी काठमाडौंको सीमा टेक्नु अगाडि नै काठमाडौं प्रहरीलाई खबर प्राप्त भइसकेको थियो । केरुङबाट सुन आउँदै छ भन्ने । सोही सूचनाको आधारमा महानगरीय प्रहरी प्रभाग थानकोटको प्रहरी टोलीले केही मोटरसाइकलमाथि कडाइ साथ चेकजाँच शुरू गरिसकेको थियो । 

चेकजाँचकै क्रममा तेञ्जिङले कम्मरमा बाँधेर ल्याएको ६ किलो सुन प्रहरीले फेला पार्यो, आइतवार साँझ ७ बजेर ३० मिनेटमा । सुनसहित पक्राउ परेका तेञ्जिङ अहिले प्रहरी हिरासतमा छन् । प्रहरीले उनीमाथि भन्सार ऐन २०६४, दफा (५७) को उपदफा (१) को (ङ) बमोजिम अनुसन्धान अगाडि बढाएको छ । 

चिनियाँ नाकाबाट फेरि मौलायो तस्करी

१९ भदौ २०७४ (सोमवार) प्रहरीले काठमाडौंको क्षेत्रपाटीबाट ८८ किलो सुनसहित एक गाडी नियन्त्रणमा लिएको थियो । बा१७च ६४२७ नम्बरको गाडीमा लुकाएर राखिएको अवस्थामा प्रहरीले सुन नियन्त्रणमा लिएको थियो ।
गाडीका चालक अधिकारी सुनसँगै पक्राउ परेका थिए । ८८ किलो सुन प्रकरणमा काठमाडौंका आधा दर्जन सुन व्यापारी पनि पक्राउ परेका थिए । प्रहरी स्रोतका अनुसार ८८ किलो सुन पक्राउ परेपछि रसुवा नाकाबाट सुन तस्करी केही कम भएको थियो । 

तर, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने सुन तस्करी प्रकरणको अनुसन्धान चलिरहेका बेला अहिले चिनियाँ नाकाबाट हुने सुन तस्करी पुनः मौलाएको छ । महानगरीय प्रहरी परिसर काठमाडौंका प्रमुख प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) विश्वराज पोखरेल केरुङ नाकामा पुनः सुन तस्करहरू सक्रिय भएको बताउँछन् । 

‘केही दिन अगाडिदेखि नै हामीलाई केरुङ नाकाबाट पुनः सुन तस्करी शुरू भएको भन्ने सूचना आइरहेको थियो,’ एसएसपी पोखरेल भन्छन्, ‘सूचना पाएको दिनदेखि नै हामीले कडाइ साथ चेकजाँच गरिरहेका थियौं । आइतवार आएर ६ किलो सुनसहित १ जना पक्राउ परेका छन् ।’

केरुङ नाकाबाट सुन तस्करी गर्ने गिरोह पुनः सक्रिय भएको सूचना पाएकाले आफूहरूले अनुसन्धानलाई थप प्रभावकारी रुपमा अगाडि बढाएको पोखरेलको भनाइ छ ।

सुन तस्करीमा चिनियाँ व्यापारीको संलग्नता ?

आइतवार साँझ ६ किलो सुनसहित पक्राउ परेका तेञ्जिङलाई केरुङबाट काठमाडौंको स्वयम्भूसम्म सुन पुर्याउन भनिएको थियो । केरुङबाट काठमाडौंसम्म सुन पुर्याएवाफत उनलाई ५० हजार रुपैयाँ दिने भनिएको थियो ।

तेञ्जिङले प्रहरीलाई दिएको प्रारम्भिक बयानमा उक्त सुन चिनियाँ व्यापारीको भएको बताएका छन् । ‘तेञ्जिङलाई सुन दिनेहरूले यो चिनियाँ व्यापारीको सुन हो भनेका रहेछन्,’ आइतवार साँझ पक्राउ परेको सुनबारे अनुसन्धान गरिरहेका एक प्रहरी अधिकारीले लोकान्तरसँग भने, ‘उनीबाट हामीले केही तथ्यगत जानकारी पनि पाएका छौं । उनले भनेका चिनियाँ व्यापारीबारे अनुसन्धान भइरहेको छ ।’

प्रहरीका अनुसार तेञ्जिङसँग रोमिङ सुविधासहितको चिनियाँ नेटवर्कको सीमकार्ड समेत थियो । चिनियाँ रोमिङ सहितको सीम बोक्ने तेञ्जिङ नेपाली नाकाबाट चिनियाँ बजारसम्म पुग्ने गरेको हुनसक्ने प्रहरीको अनुमान छ । 

स्विट्जरल्याण्डको सुन चीनबाट नेपाल हुँदै भारत तस्करी

प्रहरीले शनिवार मात्रै नागढुङ्गा नाकाबाटै ३ किलो सुनसहित १ नेपाली र १ भारतीय नागरिकलाई पक्राउ गरेको थियो । यूके ०२ ४६८४ नम्बरको जीपको एयर फिल्टरमा राखिएको ३ किलो सुनसहित उनीहरू पक्राउ परेका थिए । सुनसहित पक्राउ परेका २ जनाको बयानका आधारमा प्रहरीले थप ३ जनालाई पक्राउ गर्यो । पक्राउ पर्नेमा भारतका ‘क’ श्रेणीका ठेकेदारसहित महिलाहरू थिए । 

उनीहरूले काठमाडौंबाट भारत लैजान लागेको सुन संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) को दुबईबाट त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमार्फत् नेपाल भित्र्याइएको थियो । शनिवार बरामद गरिएको ३ किलो सुनमा युएईको ईमिरेट्स गोल्ड कम्पनीको छाप थियो । 

प्रहरीले आइतवार बरामद गरेको ६ किलो सुन भने स्विट्जरल्याण्डबाट चीन आयात भएको सुन हो । आइतवार पक्राउ परेको सुनमा स्विट्जरल्याण्डको आर्गाेर हेरायुस एसए कम्पनीको छाप अंकित छ । स्विट्जरल्याण्डको मेन्ड्रिसियो शहरमा रहेको यो कम्पनीले सुन, चाँदी, प्लाटिनम लगायत बहूमल्य धातूको प्रशोधन गरी विश्व बजारमा निर्यात गर्ने गर्छ । 

सबै सुनको बजार भारत

गृह मन्त्रालयका सहसचिव ईश्वरराज पौडेल नेतृत्वको सुन समितिले विगत २०४४–४५ सालदेखि नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमार्फत् हुने सुन तस्करीको छानबिन गरिरहेको छ । 

समितिले गरेको अनुसन्धानकै आधारमा मोरङ जिल्ला अदालतमा ६३ जनाविरुद्ध मुद्दा चलिरहेको छ भने सुन तस्करी प्रकरणका मुख्य नाइके भनिएका मोरङ उर्लावारीका गोरे भनिने चूडामणि उप्रेती, प्रहरीका बहालवाला उच्च अधिकारीसहित ३१ जना पुर्पक्षका लागि थुनामा छन् । 

नेपालमा तस्करी भएको १७ अर्बभन्दा बढी मूल्य बराबरको सुनबारे छानबिन चलिरहँदा तस्करहरूले भने सुन तस्करी छाडेका छैनन् । सानो परिमाणमा भएपनि त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल अहिले पनि सुन तस्करी भइरहेको शनिवार नागढुङ्गबाट बरामद भएको ३ किलो सुनले प्रमाणित गर्छ । यस्तै, आइतवार पक्राउ परेको ६ किलो सुनले चिनियाँ नाकाबाट पुनः सुन तस्करी मौलाएको संकेत गर्छ । 

प्रहरी स्रोतका अनुसार नेपाल त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र चिनियाँ नाका हुँदै भित्रिने सुन नेपाल हुँदै भारत तस्करी हुन्छ । शनिवार बरामद भएको सुन तस्करीमा त ४ जना भारतीय नागरिककै संलग्नता देखिन्छ ।