उत्तरी युरोपका दुई मुलुक फिनल्यान्ड र स्विडनले पश्चिमी सैन्य गठबन्धन नेटोमा जोडिनका लागि यसै साता औपचारिक निवेदन दिएका छन् । 

ब्रसेल्सस्थित नेटोको केन्द्रीय कार्यालयमा उनीहरूले निवेदन दर्ता गराएपछि नेटोका महासचिव जेन्स स्टोल्टनबर्गले त्यसलाई ऐतिहासिक कदम भनेका छन् । निवेदन दिएलगत्तै फिनल्यान्डका राष्ट्रपति साउली नीनिस्तो र स्विडनकी प्रधानमन्त्री म्याग्दालेना एन्डरसन अमेरिकाका राष्ट्रपति जो बाइडनलाई भेट्न बिहीवार अमेरिका गएका छन् । बाइडनले ती दुई मुलुकको निवेदनलाई न्यानो स्वागत तथा दह्रो समर्थन गरेको भनी बयान दिएका छन् । 

दशकौंदेखि पूर्ण तटस्थताको नीति अपनाएका स्विडन र फिनल्यान्डलाई अमेरिका नेतृत्वको सैन्य गठबन्धनमा जोडिनका लागि युक्रेन युद्धले प्रेरणा गरेको हो । नेटोको सदस्य नभएकाले युक्रेनमाथि रुसले आक्रमण गरी त्यसलाई तहसनहस बनाएको बुझाइ नर्डिक मुलुकहरूमा छ । त्यसैले रुसबाट सम्भावित आक्रमण रोक्नका लागि नेटोमा जोडिनु उपयुक्त हुने सोच उनीहरूले बनाएको देखिन्छ । 

युक्रेनमाथि रुसको आक्रमणअघि यी दुवै मुलुकले नेटोमा जोडिने विषयमा गम्भीर छलफल गरेको पाइँदैन । तर अहिले ती देशका बहुसंख्यक जनताले यस विषयमा गम्भीरतापूर्वक चासो लिएका छन् । 

युद्ध शुरू हुनुअघि ३० प्रतिशत फिन्निशहरूले नेटोमा जोडिने कुराको समर्थन गरेका थिए भने युद्ध थालिएपछि समर्थकको संख्या ८० प्रतिशत पुगेको थियो । हुँदाहुँदा फिनल्यान्डको एक बीयर कम्पनीले नेटोमा जोडिन लागेको पूर्वसन्ध्यामा (नेटोलाई उल्टोबाट पढ्दा) ओटान नामक बीयर समेत बजारमा ल्याएको छ । 

त्यसो त युक्रेनमाथि रुसले गरेको आक्रमणले मात्र फिनल्यान्ड र स्विडनलाई नेटोमा जोडिनका लागि प्रेरित गरेको हैन । विश्लेषक फ्रेड काप्लानका अनुसार, युरोपसँग सम्बन्ध विस्तारका लागि उनीहरूले लामो समयदेखि प्रयास गरिरहेका थिए भलै उनीहरू नेटो जस्तो सैन्य संगठनमा त्यति रुचि राख्दैनथिए । 

सन् १९९५ मा यी दुवै मुलुक अर्को तटस्थ मुलुक अस्ट्रियासँग मिलेर युरोपेली संघको सदस्य बनेका थिए । अनि अमेरिकाका तत्कालीन राष्ट्रपति बिल क्लिन्टनले सोभियत संघअन्तर्गत रहेका मुलुकहरूलाई पश्चिमसँग नजिक्याउनका लागि ल्याएको पार्टनरशिप फर पीस नामक कार्यक्रममा पनि उनीहरू जोडिएका थिए । 

त्यो कार्यक्रम सैन्य प्रकृतिको नभए पनि त्यसले स्विडन र फिनल्यान्डका सेनालाई स्तरोन्नतिका लागि सहायता गरेको थियो । नेटोका सदस्य मुलुकहरूले खरिद गर्ने गरेको हतियार उनीहरूले पनि पाउने गरेका थिए । 

विश्लेषकहरूका अनुसार, फिनल्यान्ड र स्विडनले नेटोको मापदण्ड र अभ्यास अनुकूलको काम लामो समयदेखि गर्दै आएका छन् । नेटोमा जोडिनका लागि चाहिने योग्यता उनीहरूले बनाउँदै लगेको बताइन्छ । 

कोसोभो र अफगानिस्तानमा आफ्ना सैनिक पठाएर नेटो सदस्यहरूलाई यी दुई देशले सहयोग पनि गरेका थिए । अनि सन् २०११ मा नेटोले लिबियामा चलाएको सैन्य कारवाहीमा स्विडनले गोप्य सूचना र निगरानी समेत उपलब्ध गराएको थियो । 

यति हुँदाहुँदै पनि यी दुई देशले नेटोमा जोडिनका लागि धेरै चासो दिएका थिएनन् । शीतयुद्धको अन्त्यपछि रुसले फिनल्यान्ड र स्विडनको परराष्ट्रनीतिमा खासै हस्तक्षेप नगरेकाले उनीहरूलाई पश्चिमको सुरक्षा छातामा गइरहनुपर्ने आवश्यकता अनुभव भएन । 

अनि युरोपेली संघमार्फत पश्चिमसँग सम्बन्ध बढाएको भए पनि उनीहरू पश्चिमको नीति अपनाउँदै रुसलाई चिढ्याउने पक्षमा थिएनन् । विशेषगरी फिनल्यान्डले त स्थलसीमा जोडिएको रुससँग कुनै पनि जोरी खोज्नु खतरनाक हुन्छ भन्ने कुरा बुझेको थियो । 

फिनल्यान्डलाई रुससँग सतर्क रहन इतिहासमा भएको घटनाले समेत प्रेरित गरेको हो । सन् १९३९ मा दोस्रो विश्वयुद्ध शुरू भएको तीन महिनामा तत्कालीन सोभियत संघले फिनल्यान्डमाथि आक्रमण गरेको थियो । 

फिनल्यान्ड सीमाबाट जम्मा २० माइल पर रहेको आफ्नो महत्त्वपूर्ण शहर लेनिनग्राद (अहिले सेन्ट पिटर्सबर्ग) लाई सुरक्षित बनाउन सोभियत संघले उक्त आक्रमण गरेको थियो । त्यसलाई विन्टर वार नामले चिनिन्छ ।

फिनल्यान्डले तीन महिनासम्म सोभियत संघको प्रतिकार गरेको भए पनि पछि दुई मुलुकले एक सन्धि गरे । त्यसमार्फत रुसले फिनल्यान्डको १० प्रतिशत भूमि पायो र तटस्थताको प्रत्याभूति पनि लियो । 

तर त्यसको १५ महिनापछि फिनल्यान्डले सोभियत संघमाथि आक्रमण गरेको थियो । गुमेको भूमि फिर्ता लिनका लागि उक्त आक्रमण गरिएको बताइन्छ । सन् १९४४ मा उक्त युद्ध अन्त्य गरियो र फिनल्यान्डले सोभियत संघलाई थप भूभाग सुम्पियो । 

यस्तो तिक्ततापूर्ण सम्बन्ध बनेको भए पनि लगभग ८० वर्षसम्म फिनल्यान्ड (र स्विडन)ले रुसको सुरक्षा चासोलाई सम्मान गर्दै नेटोमा जोडिन प्रयास गरेनन् । उनीहरू पश्चिमले बनाएका अन्य संस्थाको सदस्य बनिरहे । रुसले त्यसमा खासै आपत्ति जनाएन । रुस र पश्चिम दुवैसँग सन्तुलित सम्बन्ध कायम रहेमा आफूहरूको सुरक्षा बलियो रहिरहने सोच उनीहरूमा थियो । 

तर युक्रेनमाथि रुसको आक्रमणले फिनल्यान्ड र स्विडनलाई नराम्ररी झस्काइदिएको छ । रुससँग सीमा जोडिएको युक्रेन रुसी कोपभाजनको शिकार हुनुपरे जस्तो स्थिति आफूलाई आइनलागोस् भनी फिनल्यान्ड र स्विडनले नेटोमा जोडिन चाहेको देखिन्छ । 

स्विडन र रुसबीच स्थलसीमा छैन तर बाल्टिक सागररूपी जलसीमामार्फत उनीहरू जोडिन्छन् । फिनल्यान्ड र रुसबीच चाहिँ १३ सय ४० किलोमिटर लामो स्थलसीमा छ ।

नेटोको धारा ५ ले कुनै एक मुलुकमाथिको आक्रमण सबै सदस्य मुलुकमाथिको आक्रमण मान्ने भनी व्यवस्था गरेकाले नेटोमा जोडिँदा रुसी आक्रमणको सम्भाव्यतालाई घटाउने सोच यी दुई नर्डिक मुलुकहरूमा देखिएको छ । 

यी दुई देशले आफ्नो सुरक्षाका लागि नेटोमा जोडिन चाहेको भए पनि पश्चिमले आफ्नो स्वार्थपूर्तिका लागि उनीहरूको उपयोग गर्न खोजेको देखिन्छ । 

विशेषगरी फिनल्यान्डलाई आफ्नो भूरणनीतिक स्वार्थको माध्यम बनाउने पश्चिमको प्रयास हो । फिनल्यान्डबाट उत्तरतर्फ रहेका मुर्मान्स्क र सेभेरो–मोर्स्क नामक रुसी क्षेत्रको सैन्य अड्डामा निगरानी गर्न नेटोलाई फिनल्यान्डको भूमि महत्त्वपूर्ण ठहर्छ । 

त्यसबाहेक (अहिले युक्रेनमा भइरहेको जस्तो प्रोक्सी युद्ध नभई) नेटो र रुसको प्रत्यक्ष युद्ध भएको खण्डमा रुसको श्वेत सागर (ह्वाइट सी) मा प्रवेश गर्नका लागि पनि फिनल्यान्डको भूमि भएर जाँदा नेटोलाई सहज हुनेछ । यस महत्त्वपूर्ण भूरणनीतिक लाभलाई विचार गरेर नै पश्चिमले फिनल्यान्डलाई नेटोमा जोडिन प्रेरित गरिरहेको हो । 

स्विडन र फिनल्यान्ड नेटोमा जोडिनेबित्तिकै बाल्टिक सागर पनि पूर्णतया नेटो सदस्यले घेरिनेछ । त्यस्तो स्थितिमा बाल्टिक मुलुकहरू इस्टोनिया, लाट्भिया र लिथुएनिया पनि रुसी आक्रमणको सम्भावनाबाट सुरक्षित हुने आकलन पश्चिमले गरेको छ ।

त्यसबाहेक फिनल्यान्ड र स्विडनलाई आफ्नो हतियार बेच्नका लागि पश्चिमले राम्रो बहाना पाउने भएको छ । नेटोको सदस्य बनेपछि फिनल्यान्डको भूमिमा आणविक हतियार राखेर पश्चिमले रुसलाई आणविक ब्ल्याकमेल गर्ने गर्ने सम्भावना बढ्नेछ । युक्रेनी भूमिमार्फत त्यसैगरी पश्चिमले ब्ल्याकमेल गर्न खोज्दा रुसले युक्रेनमाथि आक्रमण गरेको तथ्य यहाँ स्मरणीय छ । 

तर फिनल्यान्डकी प्रधानमन्त्री सान्ना मरिनले इटालेली पत्रिका कोरिएर डेला सेरालाई बिहीवार दिएको अन्तर्वार्तामा फिनल्यान्डको भूमिमा आणविक हतियार वा सैन्य अड्डा राख्ने सोच नेटोमा नरहेको बताएकी छन् ।

फिनल्यान्डका २१ हजार ५०० र स्विडनका २४ हजार सैनिक संख्या निकै सानो हो । युद्धको समयमा भने उनीहरूले तीन लाख जति सैनिक खटाउन सक्ने विश्लेषकहरू बताउँछन् । भविष्यमा ती सैनिकहरूलाई तालिम दिने नाममा पश्चिमी सैन्य अधिकृतहरूले लाखौं डलरको चलखेल गर्ने अनि आफ्नो बढुवाका लागि बाटो खोल्ने देखिन्छ । 

अनि फिनल्यान्डको काठमा पनि पश्चिमको आँखा गढेको छ । भविष्यमा युरोपले पूर्ण रूपमा रुसको तेल र ग्यासमाथि प्रतिबन्ध लगाएमा जाडोमा पानी तताउन फिनल्यान्डको काठ उपयोगी हुन सक्ने सोच पश्चिमले बनाएको हुनुपर्छ ।

अनि स्विडन र फिनल्यान्ड दुवै उत्तरी ध्रुवीय (आर्कटिक) मुलुक हुन् । आर्कटिकलाई रुसले सैन्यीकरण गरिरहेको र आफू पछि परेको भनी अमेरिकाले चिन्ता लिएको छ । फिनल्यान्ड र स्विडन नेटोमा जोडिएपछि रुस मात्र आर्कटिक क्षेत्रको गैरनेटो मुलुक रहनेछ । त्यस्तो अवस्थामा रुसलाई सैन्यीकरण तथा खनिज उत्खनन गर्न रोकेर कमजोर बनाउन सकिने सोच अमेरिकाले बनाएको देखिन्छ ।

स्विडन र फिनल्यान्ड नेटोमा जोडिने विषयलाई आफूहरूले ध्यानपूर्वक नियालिरहेको रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनका प्रेस सचिव दिमित्री पेस्कोभले बताएका छन् । ती दुई मुलुक नेटोमा जोडिएर युरोपको सुरक्षा संरचना बलियो नहुने उनको भनाइ छ । 

त्यस्तै रुसका परराष्ट्र राज्यमन्त्री सर्गे र्‍याबकोभले नेटोको विस्तार हुँदा रुस चुप लागेर नबस्ने बताएका छन् । यसले सैन्य तनाव बढाउने पनि उनको भनाइ छ । रुसले अब के कदम चाल्छ त भन्नेमा पनि धेरैको चासो छ । 

रुसले फिनल्यान्ड सीमा नजिक भाइबोर्ग शहरमा आणविक क्षमतायुक्त क्षेप्यास्त्र तैनाथ गर्न खोजेको समाचार प्रकाशित भएको छ । फिनल्यान्डलाई तर्साउनका लागि रुसले त्यो तैनाथी गरेको हो । 

त्यसबाहेक रुसले फिनल्यान्ड र स्विडनविरुद्ध साइबर आक्रमण गराउन सक्ने सम्भावना पनि कतिपयले औंल्याएका छन् । तर यी दुई मुलुकविरुद्ध रुसले सैन्य कारवाही नै थाल्ला भनी अनुमान गर्न सकिँदैन किनकि एकैपटक कैयौं मोर्चामा रुसले लड्ने सोच शायद बनाएको छैन । तर माथि पनि उल्लेख भएबमोजिम, पश्चिमले आणविक ब्ल्याकमेल गर्न खोजेमा रुसले फिनल्यान्डविरुद्ध सैन्य कारवाही चलाउन सक्छ ।

त्यसो त स्विडन र फिनल्यान्डलाई नेटोमा जोडिन नदिनका लागि टर्कीले प्रयास गरिरहेको छ । स्विडनमा रहेका कुर्दिश समूहहरूलाई टर्कीले आतंकवादी भन्ने गरेको छ र तिनलाई आश्रय दिएको भन्दै आलोचना गर्ने गरेको छ । 

दुई नर्डिक मुलुकलाई नेटोको सदस्य बनाउनका लागि टर्कीले विभिन्न शर्त तेर्स्याएको छ । ती शर्तहरूलाई पश्चिमले मान्न सक्ने आकलन विश्लेषकहरूले गरेका छन् । एक वर्षभित्रमा फिनल्यान्ड र स्विडन दुवै नेटोको सदस्य बनिसक्ने सम्भावना छ ।

फिनल्यान्ड र स्विडन पनि नेटोमा जोडिएमा रुसको छिमेक झनै बढी अस्थिर हुने देखिन्छ । नेटोको विस्तार हुन नहुने भनी पुटिनले राखेको मागविपरीत नेटो झन् बढेर नयाँ सदस्य थप्ने क्रम जारी छ । यसले आणविक युद्धको सम्भावनालाई प्रबल बनाएको देखिन्छ ।