रूपन्देही क्षेत्र नम्बर २ लाई नेकपा एमालेको सबैभन्दा सुरक्षित सीट मानिन्छ । कारण हो, पूर्व अर्थमन्त्री समेत रहेका यहाँका सांसद विष्णु पौडेलले यो क्षेत्र र सिंगो रूपन्देहीको विकासमा खेलेको नेतृत्वदायी भूमिका ।

पौडेलको पहलमा रूपन्देहीमा विकास निर्माण र पूर्वाधारले फड्को मारेको छ । रूपन्देहीको रूप बदलिएको छ । सिंगो देशका लागि सिकाइ हुन सक्ने विकासका नमूना काम रूपन्देहीमा भएका छन् ।

२०७० सालको संविधानसभा चुनावमा तत्कालीन माओवादी नेता डा. बाबुराम भट्टराई पौडेलको प्रतिस्पर्धीका रूपमा चुनावी मैदानमा उत्रिएका थिए । गोरखामा कीर्तिमानी जीत दर्ता गरेका भट्टराईको रापताप कम थिएन । तर, यहाँ पौडेलले जीत दोहोर्‍याउँदा भट्टराई तेस्रो भए । 

पूर्वाधार विकासको हिसाबले औँलामा गन्न सकिने उदाहरणीय क्षेत्रमध्ये रूपन्देही– २ एक हो । बुटवल उपमहानगरपालिका, तिलोत्तमा नगरपालिका र सैनामैना नगरपालिकाका प्रायः सडक पक्की भएका छन् । 

रात्रिकालीन बत्तिजडित बुटवल-भैरहवाको सडक देशकै नमूना बनेको छ । गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनदेखि ठूला पूर्वाधारका थुप्रै काम रूपन्देहीमा सम्पन्न भएका छन् । 

केही सम्पन्न हुने चरणमा छन् भने उत्तिकै ठूला र महत्त्वपूर्ण केही आयोजना शुरू हुने चरणमा छन् । 

बुटवलमा भएको विकासबाट पश्चिम नेपालका अन्य जिल्लाले समेत लाभ लिइरहेका छन् ।

यद्यपि यति धेरै विकास निर्माणका आयोजना पाइरहेका रूपन्देहीका मतदाता समेत पुराना राजनीतिक दलप्रति देखिएको असन्तुष्टिबाट अछुतो रहनेछन् । ​तै पनि व्यक्तिगत रूपमा भने पौडेलकै पक्षमा माहोल पाइयो ।

विष्णु पौडेलको पक्षमा माहोल

रूपन्देही– २ का मतदाता व्यक्ति विशेषका हिसाबले विष्णु पौडेलप्रति नरम देखिए, तर पुराना राजनीतिक दलप्रति देशैभर पोखिएको तीव्र असन्तुष्टिको प्रभाव बुटवलमा पनि पाइयाे ।

नेकपा एसका राजु गुरुङको उम्मेदवारी खारेजीपछि रूपन्देही– २ मा सत्ता गठबन्धनले जनमुक्ति पार्टीका केशव सूर्यवंशी थापालाई समर्थन गरेको छ । 

लौरो चिह्नबाट उम्मेदवारी दिएका निकोलस भनिने डा. कमल भुसालको उम्मेदवारी पनि निर्वाचन आयोगले खारेज गरिदिएको थियो । आयोगको उक्त निर्णयलाई सर्वोच्च अदालतले सदर गरिसकेको छ ।

परिचित अनुहार नभए पनि रवि लामिछाने नेतृत्वको राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका उम्मेदवार गणेश पौडेलको पनि केही चर्चा सुनियो । यहाँ खासगरी एमाले र सत्ता गठबन्धनका उम्मेदवारबीच मुख्य प्रतिस्पर्धा देखिन्छ ।

नेकपा एसलाई टिकट दिइएपछिदेखि नै असन्तुष्ट नेपाली कांग्रेसका कार्यकर्ता गठबन्धनको साझा उम्मेदवारको उम्मेदवारी खारेज भएपछि खुलेर प्रचारप्रसारमा लागेका छैनन् । 

विगतमा जातीय नारा लगाएको र धर्मविरोधी अभिव्यक्ति दिएका कारण जनमुक्तिका उम्मेदवारप्रति कांग्रेसका कार्यकर्ता र समर्थकहरू सन्तुष्ट देखिएनन् । 

आफ्नै पार्टीको उम्मेदवार नहुँदा खिन्न भएका कांग्रेस समर्थित मतदाता समेत रूपन्देहीको विकासमा खेलेको भूमिकाका कारण विष्णु पौडेलको पक्षमा आकर्षित हुन थालेको देखियो ।

पछिल्ला दिनमा कांग्रेस समर्थित मतदाता क्रमशः पौडेलको पक्षमा उभिँदै गएको पाइयो, जुन पौडेलका लागि सबैभन्दा सकारात्मक पक्षका रूपमा देखिएको छ ।  

यस्तो छ मतदाताको मनोविज्ञान
(हामीले कुराकानी गरेका ४०० जनामध्ये केही प्रतिनिधिमूलक पात्रको भनाइ यहाँ जस्ताकोतस्तै राखिएको छ) :

हेभीवेट नेताले प्रतिस्पर्धा गरिरहेको ‘हट सीट’मध्ये रूपन्देही– २ का झण्डै ४ सय मतदातासँग लोकान्तर टीमले कुराकानी गरेको थियो । कुराकानीका क्रममा बहुसंख्यक मतदाताले ठूला राजनीतिक दलप्रति आक्रोश पोखे ।

व्यक्तिगत रूपमा विष्णु पौडेलले गरेको काम र पुर्‍याएको योगदानप्रति भने यहाँका मतदाता नकरात्मक देखिएनन् । तर, खास उम्मेदवारभन्दा पनि समग्रमा पुराना राजनीतिक दलको व्यवहार र प्रवृत्तिविरुद्ध मतदाताको आक्रोश सतहमा आएको छ । 

समानुपातिकतर्फ वैकल्पिक राजनीतिक शक्ति र स्वतन्त्र उम्मेदवारप्रतिको लगाव रूपन्देही– २ मा पनि केही हदसम्म भेटियो । तर, प्रत्यक्षतर्फ भने राप्रपा र जसपाको समर्थन रहेका नेकपा एमालेका उम्मेदवार विष्णु पौडेल अगाडि रहेको र यसपटकको चुनावी नतिजा पनि  पौडेलकै पक्षमा जाने विश्लेषण मतदाताहरूको पाइयो ।

बुटवल उपमहानगरपालिका– ८ का रुद्र सारु मगरले बुटवल आसपासको विकासमा पौडेलले अतुलनीय काम गरेको बताए । ‘पौडेलको पहलमा पूर्वाधार विकासमा धेरै काम भएको छ । अब यहाँ दिगो विकास र रोजगारी सिर्जना गर्नेगरी काम गर्नुपर्छ,’ सारुले लोकान्तरसँग भने ।

बुटवल– ८ कै मतदाता डम्बरदेव न्यौपानेले गठबन्धनका उम्मेदवारभन्दा पौडेल प्रतिस्पर्धामा अगाडि रहेको बताए । 

‘बुटवलको विकाससँग विष्णु पौडेलको नाम जोडिन्छ, केही पूर्वाधारका काम बाँकी छन् । ती पूरा गर्न पनि उनलाई जिताउनु पर्छ भन्ने स्थानीय मतदाताको मनोविज्ञान छ,’ न्यौपानेले भने । 

राजनीतिक दलप्रतिको आस्थाभन्दा पनि विकास निर्माणका काम अलपत्र पर्ने कुरामा मतदाताको चासो देखियो । 

‘विष्णु पौडेलसँग स्थानीयका कतिपय गुनासा छन्, तर असन्तुष्टि भए पनि लास्टमा भोट हाल्ने अर्को विकल्प पनि छैन,’ बुटवलको त्रिभुवन गणेश टोल विकास संस्थाका उपाध्यक्ष समेत रहेका शिव बस्नेतले लोकान्तरसँग भने ।

बुटवल सुख्खानगरका चुराबहादुर थापा विगतदेखिको वर्चश्व र कामका कारण पौडेलले आफ्नो पक्षमा माहोल बनाएको बताउँछन् । 

‘पौडेल सांसद भएपछि बुटवल मात्र नभई सिंगो रूपन्देहीमा पनि विकास भएको छ । गठबन्धनको उम्मेदवार नहुनु पनि पौडेलका लागि अनुकूल वातावरण छ,’ थापाले लोकान्तरसँग भने ।

स्थानीय मतदाता उमानाथ गौतमले पौडेलसँग प्रतिस्पर्धा गर्नेखालको उम्मेदवार अहिले रूपन्देही– २ म नभएको प्रतिक्रिया दिए । 

‘विष्णु पौडेलसँग यहाँका मतदाताका केही गुनासा हुन सक्छन्, तर यहाँ पौडेलसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने खालको नेता देखिएको छैन,’ गौतमले भने ।

स्थानीय लक्ष्मी थापाले जनताले फेरि पनि एमालेलाई जिताउने बताइन् ।

‘दुई जनाको उम्मेदवारी खारेज नभएको भए यहाँको चुनावी प्रतिस्पर्धा तीव्र हुन्थ्यो । गठबन्धनको उम्मेदवार नभएपछि यहाँ विष्णु पौडेललाई थप सहज भयो,’ बुटवल– ७ का उत्तम मानन्धरले भने । 

स्थानीय मतदाता हरि गुरुङले सत्ता गठबन्धन र एमालेबीच तीव्र प्रतिस्पर्धा हुने विश्लेषण गरे ।

‘कांग्रेसले समर्थन गरेका उम्मेदवार र एमालेबीच टक्कर छ । तर विष्णु पौडेल अगाडि छन्,’ गुरुङले भने ।

रूपन्देही– २ कै मतदाता समेत रहेका कृष्णकुमार क्षेत्री मतान्तरका बारेमा यसै भन्न नसकिए पनि विष्णु पौडेलले चुनाव जित्ने बताउँछन् ।

‘निकोलस भुसालको उम्मेदवारी रहेको भए केही तलमाथि हुनसक्थ्यो । दुईजनाको उम्मेदवारी खारेज भएपछि पौडेललाई सहज भयो,’ रिक्सा चालक रहेका क्षेत्रीले भने । 

सैनामैना नगरपालिका– १ की मतदाता रीना खनालले रूपन्देहीमा गरेको विकासका कारण पौडेल अगाडि रहेको बताइन् । ‘राम्रो व्यक्ति छान्ने हो, चिनेको राम्रो भनेको विष्णु पौडेल हो,’ सैनामैना– १ कै अर्की मतदाता अनिता पौडेलले भनिन् ।

सैनामैना– १ कै तारा दर्जीले रूपन्देही– २ मा एमाले उम्मेदवारको चर्चा रहेको बताइन् ।

स्थानीय भागिरथी परियारले कसैलाई भोट नहाल्ने प्रतिक्रिया जनाइन् । 

रूपन्देही- २ का अर्का एक मतदाताको भनाइ भिडियोमा :

स्थानीय मतदाता ओमप्रकाश पन्थले नयाँ उम्मेदवारको चर्चा रहे पनि पुरानैले भोट पाउने बताए । 

‘चर्चा स्वतन्त्रको पनि छ, तर प्रतिस्पर्धा सत्ता गठबन्धन र एमालेबीच नै छ,’ खेतमा धान उठाउने चटारोमा रहेका पन्थले रोकिएर भने, ‘विष्णु पौडेलले विकास नगरेको भनेर कसैले भन्न सकेका छैनन् ।’

सैनामैना– १ रानीबगियाका ७४ वर्षीय टेकबहादुर बुढाथोकीले गठबन्धनको समर्थन रहेका जनमुक्ति पार्टीका उम्मेदवारको चर्चा रहेको बताए ।

खेतमा पराल स्याहार्दै गरेकी सैनामैना– १ की पुष्पा न्यौपाने एमालेको पक्षमा खुलिन् । ‘यहाँको विकास देख्नुभएन ? यति विकास भएको देख्दादेख्दै किन मन बदल्ने ? हामीले रोज्ने पौडेललाई नै हो,’ न्यौपानेले भनिन् ।

सुकुम्बासी टोल भनेर चिनिने बुटवल– ११ की प्रेमकुमारी विकले बुटवलको विकासका कारण एमालेलाई भोट दिने बताइन् । ‘एमालेले विकास गरेको छ, भोट विष्णु पौडेललाई हाल्ने हो,’ विकले निर्धक्क हुँदै भनिन् ।

स्थानीय मतदाता गंगा क्षेत्रीले बुटवलको सडक पिच हुन नसकेको भन्दै आक्रोश व्यक्त गरिन् । 

‘अस्ति स्थानीय चुनावमा बुटवलको विकास गर्छु भन्दै भोट माग्न आउनुभएको थियो खेलराज पाण्डे । मेयर भएर के गर्नुभयो ? कसलाई जिताएर के हुन्छ ?’ क्षेत्रीले भनिन् । 

भूमिहीन सुकुम्बासीले जग्गाको लालपूर्जा नपाएकोमा विमला कुर्मीले असन्तुष्टि पोखिन् ।

रूपन्देही– २ की अर्की मतदाता सीता सुनारले अलमल अलमल रहे पनि अन्तिममा पौडेललाई भोट हाल्न सक्ने बताइन् । ‘अहिले अलि स्वतन्त्रको हावा लागेको छ । तर, मनमुटुमा सूर्य छ,’ सुनारले भनिन् ।

सीतासँगै रहेकी ममता सुनारले भने आफूलाई कुनै अलमल नरहेको बताइन् । ‘जसले काम गरेको छ, उसलाई भोट माग्ने अधिकार छ । विष्णु पौडेललाई भोट दिन्छु भन्न कुनै हिचकिचाहट छैन,’ ममताले भनिन् ।

सुकुम्बासी टोलकै शंकर पाण्डेले रवि लामिछाने नेतृत्वको स्वतन्त्र पार्टीको केही चर्चा सुनिए पनि अन्तिममा विष्णु पौडेलले बाजी मार्ने बताए ।

‘रूपन्देहीको विकासमा पौडेलले खेलेको भूमिकालाई कसले बिर्सन सक्छ ?’ पाण्डेले भने । ​

विकास निर्माण अवरुद्ध हुने चिन्ता

दलहरूप्रतिको तीव्र आक्रोशका बीच पनि मतदाताले विष्णु पौडेललाई मत दिन्छु भन्नुको कारण रहेछ, उनले विकास निर्माणमा खेलेको भूमिका ।​

शिक्षक, पेशाकर्मी तथा बुद्धिजीवीहरू समेत रूपन्देहीको विकासका लागि विष्णु पौडेल आवश्यक रहेको तर्क गर्छन् ।

‘विष्णु पौडेलले नजित्दा विकास निर्माणका काम के हुन्छ भन्ने चिन्ता धेरैमा पाइएको छ । दलहरूप्रति आक्रोश भए पनि व्यक्तिगत रूपमा विष्णु पौडेल नै धेरैको रोजाइमा छन्,’ बुटवलकै विकास ज्ञवालीले भने ।

विकास निर्माणका बाँकी काम पूरा गर्न पौडेलको जीत आवश्यक रहेको तर्क गरेका उनले अन्यथा बुटवलको विकास ५० वर्ष पछाडि धकेलिन सक्ने चिन्ता व्यक्त गरे ।

बुटवलकै अर्का मतदाता शिव पन्थले राष्ट्रिय राजनीतिदेखि जिल्लासम्म खेलेको समन्वयकारी भूमिका, अर्थमन्त्री हुँदा ल्याएको लोकप्रिय बजेट जस्ता कारणले विष्णु पौडेलको माहोल बनाएको तर्क गरे ।

‘उहाँको समन्वयकारी छविका कारण पनि मतदाता प्रभावित रहेको अवस्था छ । साथै यस क्षेत्रको विकासमा गरेको योगदान र अर्थमन्त्रीका रूपमा सफल कार्यकाल पनि विष्णु पौडेलको पक्षमा माहोल बनिरहनुको कारण हो ।’

उनले थपे, ' रूपन्देहीको रूप बदल्ने नेतृत्व गुमाए बुटवल पछाडि पर्छ ।'