मंसिर १९, २०८०
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
प्रदेश १ मा पनि सरकार बनाउन दलहरूबीच बहुपक्षीय गठबन्धन गर्नुपर्ने भएको छ ।
बहुमत कसैले पनि नल्याएपछि सरकार बनाउन दलहरू सांसदको जोडघटाउमा लागेका छन् । सत्ता गठबन्धन र विपक्षी गठबन्धन दुवैले बहुमत प्राप्त गरेका छैनन् ।
प्रदेश १ सरकार बनाउन जसपा र राप्रपा निर्णायक छन् । १ सीट प्राप्त गरेको जसपा सबैभन्दा निर्णायक छ । सत्ता गठबन्धनमा रहेका नेपाली कांग्रेस, माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादीले ४६ सीट प्राप्त गरेका छन् । त्यस्तै विपक्षी गठबन्धन एमाले राप्रपा र जसपाको ४७ सीट पुग्छ ।
प्रदेश नम्बर १ मा नेकपा एमाले ठूलो पार्टी बनेको छ । दोस्रोमा कांग्रेस, तेस्रोमा माओवादी केन्द्र, चौथोमा राप्रपा, पाँचौंमा एकीकृत समाजवादी र छैटौं जसपा छन् ।
एमालेले प्रदेश १ मा समानुपातिक र प्रत्यक्षमै धेरै सीट जितेको छ । समानुपातिकतर्फ एमालेले १५ सीट जितेको छ भने कांग्रेसले १२, राप्रपा र माओवादी केन्द्रले ४–४ तथा जसपा र नेकपा एकीकृत समाजवादीले समानुपातिकतर्फ १–१ सीट जितेका छन् ।
प्रत्यक्षतर्फ एमालेले २५, कांग्रेसले १७, माओवादी केन्द्रले ९, नेकपा एकीकृत समाजवादीले ३ र राप्रपाले २ सीट जितेका छन् । समानुपातिक तथा प्रत्यक्ष दुवै जोडेर एमालेले ४० सीट जितेको छ । एमालेलाई सरकार बनाउन अब ७ सीट आवश्यक हुन्छ । राप्रपाको ६ सीट रहेको छ ।
राप्रपाले एमालेलाई सघाए १ सीट अपुग हुने देखिन्छ । यस्तै नेपाली कांग्रेसले २९, माओवादी केन्द्रले १३, एकीकृत समाजवादी पार्टीले ४ सीट जितेका छन् । उनीहरूको ४६ सीट हुन्छ ।
जसपाले १ सीट जितेको छ । त्यो एक सीट जता हुन्छ, त्यतै बहुमत पुग्छ ।
प्रदेश १ मा जसपा पनि सत्ता गठबन्धनमै रहेको छ । संघीय सरकारमा शेरबहादुर देउवाले जसपाबाट मन्त्री बनेकाहरूलाई पदमुक्त गरे पनि प्रदेश १ का मुख्यमन्त्री राजेन्द्र राईले भने स्वास्थ्य मन्त्री रहेका जयराम यादवलाई हटाएनन् । चुनावमा पराजय भोगे पनि मन्त्री यादव सत्तामै छन् ।
चुनाव अगाडि नै एमालेसँग समीकरण गरेको जसपाले कसलाई सघाउँछ भन्ने टुंगो नभएका कारण प्रदेश १ सरकार कसले बनाउने भन्ने अन्योल छ ।
उपेन्द्र यादवले एमालेसँगको सहकार्य सकिएको बताएका थिए । यसले अहिलेको सत्ता गठबन्धनलाई राहत मिलेको थियो । तर, जसपाका संघीय परिषद अध्यक्ष तथा सुनसरी क्षेत्र नम्बर १ बाट निर्वाचित प्रतिनिधिसभा सदस्य अशोक राईले अध्यक्ष यादवको भनाई व्यक्तिगत भनेपछि एमालेलाई राहत मिलेको छ ।
अहिले दुवै दलका गठबन्धनका नेताले राप्रपा र जसपाका नेता फकाइरहेका छन् । संघमा कस्तो समीकरण बन्छ त्यही समीकरण प्रदेशमा बन्ने भएकाले प्रदेश सरकार कसको बन्ने भन्ने अन्योल कायम छ ।
समानुपातिकको यस्तो छ मत परिणाम
२०७४ सालमा कूल सदर मत १७ लाख ३६ हजार ६२२ रहेकोमा २०७९ को निर्वाचनमा १८ लाख ९९ हजार १४४ मत सदर भएको निर्वाचन आयोगले जनाएको छ ।
अघिल्लो निर्वाचनभन्दा १ लाख ६२ हजार ५२२ बढी मत सदर भएको देखिन्छ ।
ठूलो पार्टी बनेको एमालेले अघिल्लो चुनावको तुलनामा ८ हजार २४६ कम मत कम पाएको छ । एमालेले ६ लाख ६५ हजार ४६० मत पाएको छ । एमालेले २०७४ सालमा प्रदेशसभामा ६ लाख ७३ हजार ७०९ मत पाएको थियो ।
कांग्रेसले समानुपातिकमा अघिल्लोपटक भन्दा २३ हजार २९० कम पाएको छ । अघिल्लो चुनावमा ५ लाख ८६ हजार २४६ मत पाएको कांग्रेसले यो चुनावमा ५ लाख ६२ हजार ९५६ मत पाएको छ ।
माओवादी केन्द्रले पनि अघिल्लो निर्वाचनमा भन्दा यो निर्वाचनमा २५ हजार ५३६ कम मत पाएको छ । माओवादी केन्द्रले २०७४ मा २ लाख ६ हजार ७८१ मत पाएकोमा यसपटक १ लाख ८१ हजार २४५ मत पाएको छ ।
प्रदेशमा राप्रपाले राम्रो सफलता हात पारेको हो । राप्रपाले प्रदेशमा छलाङ नै मारेको छ । राप्रपाले २०७४ सालमा ५७ हजार ३४२ मत ल्याएकोमा योपटक १ लाख ४१ हजार १६९ मत बढाउँदै करीब २ लाख मत प्राप्त गरेको छ ।
२०७४ को निर्वाचनमा चौथो दल बनेको जसपा भने यसपटक खुम्चिएको छ । उसले २०७४ सालमा ७० हजार ४५६ मत पाएकोमा यसपटक ८ हजार ७५३ कम अर्थात् ६१ हजार ७२३ मत मात्र पाएको छ । अघिल्लोपटक प्रदेशसभामा प्रत्यक्षमा १ र समानुपातिकमा २ गरी जसपाका ३ सांसद थिए ।
सत्ताका नेतृत्व गरेको एकीकृत समाजवादीले भने ५५ हजार ९५७ मत पाएको छ ।
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
सर्वोच्च अदालतको परमादेशले प्रधानमन्त्रीबाट पदमुक्त भएपछि नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली बालुवाटारबाट रित्तो हात फर्केका थिए, २०७८ असार ३० गते । संसद् विघटनको अवगाल छँदै थियो, लामो समय सँगै राजनीति गर...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
चरम आर्थिक संकटबाट गुज्रिएको श्रीलंकाले सन् २०२२ को अन्त्यतिर औषधि किन्ने क्षमता पनि गुमाएको थियो । ५० अर्ब डलरभन्दा बढीको विदेशी ऋण 'डिफल्ट' भएको थियो भने लाखौंले रोजगारी गुमाएका थिए । दशौं लाख मान्छे...
अन्तिम समयमा आएर कुनै फेरबदल नभएको खण्डमा सम्भवत: आज एनसेलको शेयर खरिद बिक्री सम्बन्धमा छानबिन गर्न सरकारले गठन गरेको समितिले आफ्नो अध्ययन प्रतिवेदन बुझाउने छ । बहस चरम उत्कर्षमा पुगेका कारण एक निजी कम्पनीको अप्...
सामान्यतः मानव समाजको आजसम्मको इतिहास जनयुद्धको इतिहास हो भन्दा फरक पर्दैन । किनकि, समयका प्रत्येक खण्डमा चाहे ती स्पाटाहरू होउन् या चार्टिष्टियन, सिलेसियाली होउन् या कम्युनाडोहरू अनि वोल्सेभिक–भियतकङ्&ndash...
रूढिवादी र पछौटे समाजले सधैँभरि अवतारको प्रतीक्षा गर्दछ । प्रतीक्षा गर्नेले आफू केही पनि कर्म गर्दैन र उसलाई पौरखमा त्यति विश्वास पनि हुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिगत जीवनमा भाग्य र सामाजिक जीवनमा अवतारको प्रत...
कसैले आएर सत्य भनेको के हो ? भनेर सोध्यो भने हामी अलमलिन्छौँ । कसैले केही भनौँला कसैले केही । अझ कसैले त सत्य भनेको सत्य नै हो भन्न पनि बेर लगाउन्नौँ । तर सत्य त्यो मात्र होइन । सत्य भनेको हामी आफैँ हौँ । सत्य...