जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) का अध्यक्ष उपेन्द्र यादव अहिले बारा-२ मा  पाँचदलीय सत्ता गठबन्धनको साझा उम्मेदवार छन् ।

सप्तरी- २ मा जनमत पार्टीका अध्यक्ष डा. सीके राउतसँग पराजित भएपछि उनी बारा- २ मा उम्मेदवार बनेका हुन् ।

यस क्षेत्रबाट निर्वाचित रामसहायप्रसाद यादव उपराष्ट्रपति बनेपछि उपचुनाव गरिएको हो ।

कतिपयले यसलाई उपेन्द्रका लागि भनेर गर्न लागिएको उपचुनावका रूपमा पनि व्याख्या गरेको सुनिन्छ ।

उपेन्द्र दिनरात नभनी चुनावी अभियानमा खटेका छन् ।

सोमवार बाराको बउआइन गाउँमा घरदैलोका क्रममा भेटिएका उपेन्द्रसँग लोकान्तरकर्मी अजय अनुरागीले कुराकानी गरेका छन् ।

प्रस्तुत छ, कुराकानीको सम्पादित अंश:

चुनावी प्रचारप्रसारका क्रममा अहिले घरदैलोमा हुनुहुन्छ । कस्तो माहोल पाउनुभएको छ ?

जनतामा अत्यन्त उत्साह, अत्यन्त उमंग छ । उहाँहरूले महान् चाडपर्व आएजसरी लिएको पाएको छु । जनताको अपार श्रद्धा, सहानुभूति र माया पाएको छु ।

अहिले चुनावमा के एजेन्डा लिएर जानुभएको छ?

मैले मेरो आफ्नो एजेन्डाभन्दा पनि जनताकै एजेन्डा लिएर गइरहेको छु । विद्यालयमा पढाइ होस्, अस्पतालमा उपचार होस्, खेतमा सिञ्चाइ होस् । बेरोजगारी समस्या समाधान होस् । अर्थात् विकासको कुरालाई मैले एजेन्डा बनाएको छु ।

त्यसबाहेक समावेशिताको एजेन्डा अहिले पूरा भएको देखिँदैन । त्यसकारण यी नै मूलभूत सबाल लिएर चुनावमा गएको छु । जनताका मुद्दा जनताबाटै लिएर जनतासमक्ष जाने काम गरिरहेको छु ।

चुनावमा कोसँग कस्तो प्रतिस्पर्धा हुने देखिरहनुभएको छ?

खोई, प्रतिस्पर्धीहरू खोज्दा पनि कहीँ कतै भेटिएको छैन । तपाईंहरूले भेट्नुहोला, तर मैले त भेट्न सकेको छैन । जनताको अपार समर्थनका अगाडि कसले प्रतिस्पर्धा गर्न सक्छ र ?

तपाईं बाहिरको उम्मेदवार भएकाले स्थानीय उम्मेदवारलाई नै सहज हुने हो कि भन्ने आकलन गरिएको छ । तपाईंलाई बाहिरिया भनिरहेका छन् नि?

अब बाहिरिया भनेपछि कहाँको ? युरोप, अस्ट्रेलिया, अमेरिका वा कहाँको ? एउटै देशको नागरिक बाहिरको र भित्रको हुन्छ ? त्यो भन्नु नै गलत हो । सैद्धान्तिक, वैचारिक, राष्ट्रिय मुद्दाका आधारमा अगाडि नआएर, भित्रको, बाहिरको, यो जिल्लाको, त्यो जिल्लाको, यो जातको, त्यो जातको, यो टोलको, त्यो टोलको भन्नु सिद्धान्तविहीन राजनीति हो । विचारविहीन, नैतिकताविहीन राजनीतिज्ञले मात्र त्यस्ता कुरा गर्छन् ।

विगतमा गठबन्धन हुँदा मत ट्रान्सफर नभएको,अन्तरघात भएको कुराहरू आएका थिए । यसपटक कांग्रेससहित गठबन्धन सहयात्रीहरूको मत कत्तिको पाउँछु भन्ने विश्वास छ ?

होइन, त्यस्तो कुनै आशंका नगरे पनि हुन्छ । कांग्रेससहित पाँचदलीय गठबन्धनका साथीहरू एकसाथ छौं । एकसाथ हिँडिरहेका छौं । अन्तरघात कसका लागि गर्ने ? कुनै सम्भावना पनि छैन । त्यसको कुनै आवश्यकता नै छैन ।

तपाईंजस्तो हेभीवेट नेतालाई पनि पाँचदलीय गठबन्धनको बैसाखी आवश्यक किन पर्‍यो ?

अब देश नै विनागठबन्धन चल्दैन । कुनै एउटै पार्टीले यत्रो जटिल समस्यालाई हल गर्न सक्दैन । मिलेर नै सम्भव छ । एक्लै हिँड्नुभन्दा मिलेर नै हिँड्नु राम्रो नि, होइन र ? एक्लाएक्लै हिँडेर त देश बन्दैन ।

गत चुनावमा तपाईंले नेकपा एमालेसँग गठबन्धन गर्नुभएको थियो । अहिले फेरि उपचुनावमा सत्ता गठबन्धनमा आउनुभएको छ । यति छिटो किन गठबन्धन परिवर्तन गर्नुपर्‍यो ?

एमालेसँग गठबन्धन थिएन, सीटको तालमेल मात्रै थियो, त्यो पनि केही सीटमा । अहिलेको गठबन्धन त हामीले नै बनाएको हो नि । शुरूदेखि नै बनाएर ल्याएको हो । बीचमा मात्र एकाध सीटमा तालमेल गरेको हो ।

सप्तरीमा पराजित भएपछि तपाईंले नै लोकान्तरसँगको अन्तर्वार्तामा जनताले उपेन्द्र संसदमा नजाउन्, रेभोलुसनरी उपेन्द्रको भूमिकामा, पार्टी र संगठनको भूमिका रहुन् भन्ने जनादेश दिएको भन्नुभएको थियो । तर, अहिले फेरि उपचुनावमा होमिनुभएको छ नि !

एजेन्डा र मुद्दाको हिसाबले हाम्रो पार्टी रेभोलुसनरी नै हो । अहिले पनि रेभोलुसन इन्कम्प्लिट नै छ । अहिले पनि सामन्ती उत्पीडन छँदैछ । भ्रष्टाचार, लुटतन्त्र छँदैछ । अझै पनि भूमिसुधार हुन सकेको छैन । अझै पनि विपन्न जनताले न्याय पाउनसकेको छैन । यो पनि त रेभोलुसन नै हो नि ! रेभोलुसन भनेको खाली मारधार र फाइट मात्रै त होइन नि !

ग्रीन रेभोलुसन, व्हाइट रेभोलुसन, कल्चरल रेभोलुसन, इकोनोमिक रेभोलुसन पनि हुन्छ नि ! पोलिटिकल रेभोलुसनमा त धेरै अगाडि बढ्यौं तर सोसल र इकोनोमिकल रेभोलुसनलाई अगाडि बढाउनुपर्छ । त्यो भनेको विकाससँग जोडिएको हो । हरित क्रान्ति, स्वेत क्रान्ति किन नगर्ने ? त्यसैले त हाम्रो पार्टी समाजवादी हो ।

२०६४ सालदेखि पटक–पटक संघीय सरकारमा सहभागी हुनुभएको छ । र, पछिल्लो ५ वर्षदेखि मधेश प्रदेश सरकारको नेतृत्व नै तपाईंको पार्टीले गरेको छ । तर, कुनै पनि काम गर्न सक्नुभएको छैन भनेर प्रतिस्पर्धीहरूले भनिरहेका छन् नि ?

भन्नेहरूले के बुझ्नुपर्छ भने २५० वर्षको अन्धकार युगबाट भर्खर नेपाल जागृत भएर जनताहरू नागरिक अधिकारको उपभोग गर्दै अगाडि बढ्न थालेका छन् । त्यो थाल्नेबित्तिकै त गन्तव्यमा पुगिँदैन । त्यसले एउटा कोर्स लिन्छ । त्यति पनि नबुझ्नेहरू प्रतिद्वन्द्वी र प्रतिपक्षी हुनसक्छ त ?

संसदमा छिर्नका लागि र उपप्रधानमन्त्री बन्नकै लागि आफ्नै क्याडरको राजनीतिक जीवन समाप्त पारेर उपराष्ट्रपति बनाई अगाडि बढ्नुभयो भन्ने आरोप पनि सुनियो नि !
होइन, होइन, त्यस्तो कुरा होइन । सहकार्य गरेर राष्ट्र निर्माणमा अगाडि बढ्ने हो । अरू केही नपाएर यस्ता प्रचार गरिरहेका छन् ।

संघीय सरकारमा एउटा मन्त्रालय बाँकी राख्नुभएको छ । तपाईं आफैं उपप्रधानसहित वन मन्त्री बन्न खोज्नुभएको हो ?
दुईवटा खाली छ । दुईवटा मन्त्रालय र एक राज्यमन्त्री पाएका छौं । मेरो लागि खाली राखिएको हैन । अब चुनावलगत्तै त्यो फुलफिल हुन्छ । चुनावको कारण नभ्याएर खाली भएको हो ।

तपाईंले चुनाव जित्नुभयो भने आफैं मन्त्री बन्ने सम्भावना छ ?

अहिले हाम्रो पार्टीमा त्यस्तो कुनै छलफल वा निर्णय भएको छैन । त्यस विषयमा मैले सोचेको पनि छैन ।

मधेश प्रदेशमा सरकारको नेतृत्व फेरिने, तपाईंहरूले सत्ता कांग्रेस वा लोसपामध्ये कुनै एकलाई हस्तान्तरण गर्ने भद्र सम्झौता भएको भनिएको छ । के त्यो सत्य कुरा हो?

होइन, अहिले कुनै सम्झौता भएको छैन । आलोपालो सरकारको नेतृत्व गर्ने कुरा भएको छ ।

आलोपालो कोसँग ? कांग्रेस, लोसपा वा जनमत कोसँग ?

कुनै पनि पार्टीको बहुमत केन्द्रमा पनि छैन, यहाँ प्रदेशमा पनि छैन । त्यसैले प्रदेशमा आलोपालो हुने हो । त्यो गठबन्धनले गर्ने निर्णयको आधारमा हुन्छ । त्यस विषयमा अहिले गठबन्धनमा कुनै निर्णय भएको छैन ।

प्रदेश सरकार चुनावलगत्तै फेरिने हो वा साढे २ वर्षपछि ?

चुनावलगत्तै फेरिन्छ भनेर हल्ला चलाउनु बेकारको कुरा हो । गठबन्धनले आवश्यक ठानेको बेलामा निर्णय गरेर फेरबदल हुनसक्छ । तर, निश्चित अवधिका लागि एउटाले, त्यसपछि अर्को अवधिको लागि अर्कोले नेतृत्व लिने हो । त्यसको एउटा सूत्र नै बन्छ, सोही आधारमा हुने हो । अहिले कुनै सूत्र बनिसकेको छैन । त्यो बाहिरी हल्ला मात्र हो ।

जनमत पार्टी अहिले पनि मधेश प्रदेशमा छँदैछ । यहाँ उपचुनावमा तपाईंहरूबीच प्रतिस्पर्धा पनि भइरहेको छ । के भन्नुहुन्छ ?
हामी प्रतिशोधको, असहिष्णुताको, घृणाको, विद्वेषको राजनीति गर्दैनौं भन्ने यसले पनि प्रमाणित गर्छ नि !

नेकपा एमालेलाई पनि प्रदेश सरकारबाट हटाउन निकै समय लगाउनु भयो नि !

ठीक टाइममा हटाएको हो ।

त्यसो हो भने एमालेसँगको सहकार्य तोडियो होइन ?

अब हाम्रो आफ्नै गठबन्धन भइसकेपछि अर्को गठबन्धनको आवश्यकता छैन । अब राष्ट्रिय मुद्दामा, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दामा, राष्ट्र हितमा एमालेसँग सहकार्य हुन सक्छ । तर, गठबन्धनले नै त्यस्तो सहकार्य गर्छ ।

एकातर्फ पाँचदलीय गठबन्धनले तपाईंलाई जिताउन अभियान चलाएको देखिन्छ भने अर्कातर्फ उपेन्द्र यादवलाई जसरी पनि हराउनुपर्छ भनेर अभियान चलाएको पनि देखिन्छ,यसलाई कसरी हेर्नुभएको छ ?

त्यस्तो छैन । यसको मतलब यो गठबन्धनबाट अर्को गठबन्धन बन्ने सम्भावना छैन ।

तपाईंले जित्ने आधारहरू के-के छन् ?

सबै पार्टी लागेका छौं । सबै जनता एकजुट छन् । जनतामा जुन उत्साह र उमंग छ, त्यो नै मैले जित्ने आधार हो ।

भाषा अवरोधक त बनेको छैन नि ?

कुनै अवरोधक छैन । भनिन्छ नि, लभ र वारमा भाषाले रोक्दैन । कुनै अवरोध गर्दैन । बोल्नै नजाने पनि, भाषै नबुझे पनि प्रेम त हुन्छ । भाषा त्यहाँ अवरोधक हुँदैन । यो त झन् सामाजिक र राजनीतिक गतिविधि हो, भाषाले के अवरोध गर्छ त ?

स्थानीय उम्मेदवार भएकाले हामी जित्छौं भनेर जनमत पार्टीले दाबी गरिरहेको छ । त्यसबारे के भन्नुहुन्छ ?

 हामी मधेशको मान्छे, मधेशमा जहाँ पनि स्थानीय नै हुन्छ ।

मधेशको एजेन्डा पनि विभाजित भएको हो?

मधेशको एजेन्डा विभाजित भएको छैन । मधेशमा रहेका आन्दोलनकारी शक्तिहरू विभाजन भएका हुन् । त्यसले मधेश आन्दोलनलाई केही हदसम्म नोक्सान नै पुर्‍याएको छ । त्यसलाई हामीले एक हदसम्म एकताबद्ध बनाएर अगाडि बढ्ने र सबैलाई समेटेर लाने प्रयास गरेका हौं ।

सत्तामा पुग्दा एजेन्डा बिर्सिनुहुन्छ भन्ने आरोप पनि लाग्ने गरेको छ नि !

हामी सत्तामा हुँदा संविधान संशोधनका लागि आयोग गठन गरेपछि एमाले सरकारबाट बाहिरिनुपरेको हो । एजेन्डा बिर्सिने कुरा हुँदैन ।

त्यसो हो भने संविधान संशोधन अहिले पनि तपाईंको एजेन्डा हो?

त्यो मेरो मात्र होइन, संसारकै सबैभन्दा उत्कृष्ट संविधान भन्नेहरूको एजेन्डा बनिसकेको छ ।

लोसपाका वरिष्ठ नेता राजेन्द्र महतो पनि यहाँ उम्मेदवार बन्ने चाहना राख्नुभएको थियो । तर, उहाँको पार्टीले तपाईंलाई नै समर्थन गर्‍यो । जसपा र लोसपाबीच फेरि एकता हुन लागेको हो ?

अहिले निकट भविष्यमा एकता हुने कुरा छैन । अहिले सहकार्य हुने हो । भविष्यमा पार्टी एकता पनि हुन सक्छ ।