दशैंसँग गीतसंगीतको सम्बन्ध पनि घनिष्ट हुन्छ, त्यसैले त यो महान चाड नजिकिँदा दशैं गीतहरू घन्किन्छन् । 

खासमा ती गीतहरूले दशैं आएको आभास गराउँछन् । गीत सुनेर कतिपयले विभिन्न परिवेश सम्झन्छन्, कतिपयले दशैं सेलिब्रेसनलाई विशेष बनाउँछन् । 

दशैं आउँदा बर्सेनि दर्जनौं गीत सार्वजनिक हुन्छन्, तर ती गीतहरू आएको गएको पत्तो हुँदैन । केही यस्ता दशैं गीत छन्, जसलाई नयाँ गीतले कुनै फरक पार्दैनन् । युवापुस्ताले समेत प्रायः ती पुरानै गीतमा टिकटक भिडियो बनाउने गरेका छन् । यसपटक पनि हप्तौं अगाडिदेखि ती दशैं गीतहरू घन्किइरहेका छन् । 

१. दशैं आयो

शिव रेग्मीद्वारा निर्देशित चलचित्र ‘मुग्लान’मा समावेश गीत हो, ‘दशैं आयो...’ । यो गीत घन्किएको सुन्दा लाग्छ, दशैंको  सबैभन्दा चर्चित गीत यही हो । लोकनाथ सापकोटाको शब्द रहेको यो गीतले दशैंको परिवेश बोल्छ । परदेशमा भएकाहरू गाउँ फर्किँदा छाएको खुशी, मान्यजनबाट टीका र जमरा लिइएको, पिङ खेलेर रमाएको र उमंग छाएको सन्दर्भ गीत समावेशमा गरिएको छ ।

सुरेश अधिकारीको संगीत रहेको यस गीतमा उदित नारायण झा, दीपा नारायण झासँगै नारायण लामा र जुना प्रसाईंले स्वर दिएका छन् । गीतको भिडियोमा चलचित्र ‘मुग्लान’का कलाकारहरू दिलिप रायमाझी, सुशील क्षेत्री, रमित ढुंगाना, विपना थापा, झरना थापालगायतको अभिनय छ । चलचित्र प्रदर्शनमा आएको झण्डै २ दशक हुँदा पनि ‘दशैं आयो...’ गीतको लोकप्रियता उत्तिकै छ । 

२. नमुछे आमा दहीमा टीका...

दशैं आउनेबित्तिकै धेरैले सम्झने र गुञ्जिने अर्को कालजयी गीत हो, ‘नमुछे आमा दहीमा टीका ।’ 

वरिष्ठ गायक तथा सर्जक नारायण रायमाझीका दाइ स्वर्गीय लक्ष्मण रायमाझीले यस गीतको शब्द लेखेका हुन् । 

परदेशी छोराले घरमा रहेकी आमालाई दहीमा टीका नमुछ्न र जमरा नछर्न आग्रह गरिएको गीतलाई शुरूमा नारायण रायमाझीले एकसरो लोकभाकामा आफ्नै आवाजमा रेकर्ड गराएका थिए ।

रायमाझीको संगीत रहेको गीतलाई पछि २०५८ सालमा गायक कृष्णभक्त राई र गायिका लक्ष्मी न्यौपानेले गाएपछि चर्चा एकाएक चुलियो । 

यो गीत ३ वर्षअघि नारायण रायमाझी र पछिल्लो समयकी हिट गायिका रचना रिमालको स्वरमा सार्वजनिक भएको छ । उक्त गीतले पनि युट्युबमा राम्रो भ्युज पाएको छ । दशैंका सदाबहार गीतमध्ये यो सबैभन्दा मर्मस्पर्शी लाग्छ । 

३. वर्षमा दिनमा लै लै...

दशैंमा निकै घन्किने अर्को गीत हो, वर्षमा दिनमा लै लै... । सुगम पोखरेलको स्वर एवं संगीतबद्ध यो गीत दशैंसँगै तिहारमा समेत अधिक बज्ने गीतमा पर्छ । रवि श्रेष्ठको शब्द रहेको यो गीतले दशैंको भाइब्स सिर्जना गर्छ । यो गीत सबै उमेर समूहका दर्शकको प्रिय गीत बन्न सफल छ । झण्डै ५ वर्ष अगाडि भिडियोसहित युट्युबमा सार्वजनिक गरिएको गीतले भ्युज पनि राम्रो पाएको छ । २ करोड ८० लाख पटक हेरिएको भिडियोमा सुगम स्वयं देखिएका छन् । 

४. रातो टीका निधारमा टलक्क टल्कियो

दशैंमा बढी सुनिने गीतमध्येमै पर्छ, रातो टीका निधारमा टलक्क टल्कियो... । यो गीत अशोक शर्मा निर्देशित चलचित्र ‘अल्लारे’मा समावेश छ ।

दुई दशकअघि रिलिज भएको यो गीतमा चलचित्रका कलाकारहरू राजेश हमाल र करिश्मा मानन्धरले अभिनय गरेका छन् । 

सहदेव ढुंगानाको शब्द, सम्भुजित बास्कोटाको संगीत रहेको गीतमा उमेश श्रेष्ठ र रमना श्रेष्ठको स्वर छ । 

निर्देशक अशोक शर्माले आफ्नो नयाँ चलचित्र ‘रातो टीका निधारमा’मा यो गीतलाई रिमेक गरेर राखेका छन् । 

नयाँ भर्सनमा प्रमोद खरेल र मेलिना राईले स्वर दिएका छन् । नयाँ भर्सनको भिडियोले पनि युट्युबमा ५ करोड १७ लाख बढी भ्युज पाएको छ । 

५. दशैं नै हो कि यो मेरो दशा...

योगेश्वर अमात्यको स्वर रहेको ‘दशैं नै हो कि यो मेरो दशा...’ दशैंको अर्को चर्चित गीत हो । 

विपन्न परिवारले दशैं मनाउँदा भोग्नुपरेको पीडा प्रस्तुत गरेको गीत फरक शैलीमा गाइएको छ । वर्षौंदेखि चर्चामा रहेको गीतलाई बालबच्चा र वृद्धवृद्धाले पनि रुचाउने गरेका छन् । गीतको बीचबीचमा केही संवाद समेत राखिएका छन् । 

निम्न आयस्रोत भएका परिवारलाई दशैं उत्सवभन्दा पनि दशा बनेर आउने गरेको तीतो यथार्थ गीतले बोलेको छ । 

६. बिछोडको पीडा नसकी खप्न 

नारायण गोपाल र दिलमाया खातीको स्वर रहेको ‘बिछोडको पीडा नसकी खप्न’बोलको गीत दशैंमा सधैं गुञ्जिन्छ । यो गीतमा रत्नशम्शेर थापाको शब्द तथा नारायण गोपाल स्वयंको संगीत छ । 

३० को दशकमा रेकर्ड भएको यो गीतमा दशैंमा परदेशीको घर फर्किने चाहनालाई समेटिएको छ । यो सधैं र हरेक दशैंमा खोजी खोजी सुनिनेमध्येको कालजयी गीत हो । 

७. फौजीलाई कुन हो दशैं, कुन हो चाड तिहार...

फौजमा रहेकाहरूको दशैं र तिहारलाई समेटेर तयार पारिएको ‘फौजीलाई कुन हो दशैं कुन हो चाड तिहार’ निकै चर्चित गीत हो । फौजीको दुःख, पीडा र बाध्यतालाई यो गीतले प्रतिविम्बित गर्छ । दशैं तिहारमा पनि घर जान नपाउने कर्तव्यमा बाँधिएका फौजीको कथा गीतले बोल्छ । दीपक कोइरालाको शब्द एवं कन्सेप्ट रहेको यो गीतमा जगदीश समालले स्वर दिएका छन् । यसमा गैरे सुरेशको संगीत छ । यो गीत दशैं तिहारमा वर्षौंदेखि गुञ्जिँदै आएको छ । 

८. यसपालि दशैंमा...

स्वर्गीय कुल पोखरेलको स्वर रहेको ‘यसपालि दशैंमा’ दशैंको अर्को कालजयी गीत हो । रोजगारीका लागि विदेशिएका दाजु दशैंमा घर आउँदा ल्याइदिने उपहारले छाउने खुशीलाई चित्रण गरिएको छ । गीतमा दशैंमा परिवारका सदस्यले गर्ने अपेक्षालाई उतारिएको छ । गीतको शब्द एवं संगीत पोखरेलकै हो । वर्षौं पुरानो यो गीत हरेक दशैंमा निकै बज्ने गरेको छ । दश वर्षअघि बादल प्रसाईंको स्वरमा यो गीतको नयाँ भर्सन समेत सार्वजनिक भइसकेको छ । 

९.  यसपालि त यस्तै भो आमा...

जनगायक जीवन शर्माको ‘यसपालि त यस्तै भो आमा, अर्को साल आउने छु दशैंमा’बोलको गीत दशैंको अर्को कालजयी सिर्जना हो । यो गीतमा जीवनकै शब्द, संगीत र स्वर छ । दशैंमा घर फर्किन नपाएको छोराले आमालाई सम्झेर पोखेको वेदना यस गीतमा समाविष्ट छ । 

१०. दाइ त मेरो लाहुर जाने...

युक्त गुरुङ र सावित्री शाहको स्वरमा दाजु र बहिनीबीचको सम्बन्धलाई दशैं र तिहारसँग जोडेर तयार पारिएको गीत हो ‘दाइ त मेरो लाहुर जाने’ । 

दैवज्ञराज न्यौपानेको शब्द रहेको यो गीतमा युक्त गुरुङको संगीत छ । दिदीभाइको सम्बन्धसँगै परदेशीको कथा यस गीतमा समेटिएको छ ।

यो गीत दशैंसँगै तिहारमा पनि उत्तिकै बज्ने गरेको छ । यो गीतको केही वर्षअघि नयाँ भर्सन समेत सार्वजनिक भएको छ । 

चर्चित अरू केही गीत

दशैंको समयमा सबैभन्दा धेरै गुञ्जिने संगीत चाहिँ मालश्री धुन हो । त्यस्तै, अरू केही दशैं गीतहरू समेत दशैंको समयमा निकै गुञ्जिने गरेका छन् । 

‘दशैं आयो, खाउँला पिउँला’ बोलको बालगीत पनि निकै लोकप्रिय छ । बच्चाले गाउने यो गीतमा चोरेर भए पनि दशैं मनाउँछु भन्नेलाई चोर्नु हुँदैन भन्ने सन्देश दिन खोजिएको छ । 

सशस्त्र प्रहरी बलले निर्माण गरेको ‘धानकै बाला झुलाउँला...’ पनि दशैंको चर्चित गीत हो । यसमा स्वर्गीय जयनन्द लामाको स्वर छ । 

बद्री पंगेनीको ‘आमा घरमा आउँदिनँ...’ बोलको गीत दशैंको मर्मस्पर्शी सिर्जनामा पर्छ । परदेशमा रहेको छोराले दशैंमा घरमा आउने बिदा नपाएको सन्दर्भलाई गीतमा प्रस्तुत गरिएको छ । 

रेशम सापकोटाको दशैं गीत ‘बाटो हेरे हुन्छ है घरमा...’ पनि दशैंको लोकप्रिय गीत हो । प्रकाश सपूतको ‘चरर बरर...’ बोलको गीतले पनि दशैंमा घर फर्किन नपाउने परदेशीको पीडा बोल्छ ।

‘गाँवै रमाइलो..’ बोलको गीत दशैंको अर्को चर्चित सिर्जना हो । विमल परियार र सविता परियारको स्वर रहेको यो गीतमा शिव हमालको शब्द एवं संगीत छ । यीबाहेक अरू केही दशैं गीतहरू समेत स्रोता–दर्शकमाझ चर्चित छन् ।