×

१६ वर्षदेखि चिकित्सकीय पेसामा

बोली र व्यवहारबाटै बिरामीको मन जितिरहेका डाक्टर

धनगढी | जेठ २६, २०८१

भनिन्छ– डाक्टरको व्यवहार र बोलीबाटै बिरामीले केही मात्रामा निको भएको महसुस गर्छन् । त्यसलाई पुष्टि गरेका छन्  प्रमुख कन्सल्टेन्ट अर्थोपेडिक सर्जन डा रेमकुमार राईले । उनी टीकापुर अस्पतालका प्रमुख मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट पनि हुन् ।

Laxmi Bank

विगत १६ वर्षदेखि चिकित्सकीय क्षेत्रमा सक्रिय डाक्टर राई बोली र व्यवहारकै कारण बिरामीको प्रमुख रोजाइमा पर्छन् । उनी बिरामी माझ निकै लोकप्रिय छन् । डाक्टर राईका अनुसार उपचारका लागि आउने बिरामी र डाक्टरबीच सुमधुर सम्बन्ध हुनुपर्छ । चिकित्सकहरूले पनि आफ्नो व्यक्तिगत तनाव वा दैनिक कार्य बोझको आक्रोश बिरामीमाथि पार्नुहुन्न । बिरामीसँग सरल व्यवहार र नरम बोलीका साथ उपचार गर्नुपर्छ । ‘अस्पतालमा उपचारका लागि आएका बिरामीले डाक्टरसँग धेरै अपेक्षा गरेका हुन्छन् । त्यस कारण उनीहरूलाई निराश पार्ने काम चिकित्सकबाट हुनुहुँदैन,’ डा राई भन्छन् ।​


Advertisment

आमाको प्रेरणाले डाक्टर 
‘हुर्किँदै गरेको कलिलो कोपिलालाई हौसला र प्रेरणाले फल्न र फुल्न धेरै मद्दत गर्दो रहेछ,’ यी शब्द डाक्टर राईकै हुन् । संखुवासभाको खादबारीस्थित सामान्य परिवारमा जन्मिएका राई अहिले ४१ वर्षका भए । संखुवासभाको गाउँमै चार कक्षासम्म अध्ययन गरेका राई त्यसपछि भने अध्ययनका लागि काठमाडौंतिर लागे । त्यतिखेर गाउँको सरकारी स्कूलबाट शहरमा अंग्रेजी बोर्डिङ स्कूलमा नयाँ भर्ना गर्ने क्रममा कक्षा तह घटाउने चलन थियो ।


Advertisment

चार कक्षा पढिरहेका राईलाई तीन कक्षामा भर्ना गरियो । उनले राम्रो नतिजा दिँदै गएपछि सात कक्षा नपढी उनले आठ कक्षाको परीक्षा दिए । कक्षा आठमा पनि डिस्डिङ्सन ल्याएपछि उनको परिवारमा खुसी छाएको थियो । ‘मेरो छोरा धेरै मेहनती छ । जान्ने छ डाक्टर बन्छ' भनेर आमाले भन्नुहुन्थ्यो । सानोमा कसैले हौसला दियो भने प्रेरणा दियो भने भविष्यमा केही न केही बन्नका लागि त्यसले धेरै ठुलो मद्दत गर्ने रहेछ । आमाको बोली मेरा लागि लक्ष्य बन्यो, सपना बन्यो, त्यहीअनुसार मैले मेहनत गरे र सफलता पाए,’ डाक्टर राईले भने ।

null

काठमाडौंमा १० कक्षासम्म अध्ययन गरेका राईले आईएसस्सी गर्ने मनसाय बनाए । त्यसका लागि बायोलोजी विषय लिएर अध्ययन गरे । त्यसमा पनि उत्कृष्ट नतिजा ल्याएका राईलाई एमबीबीएस अध्ययनका लागि चिन जाने अफर आयो । शिक्षा मन्त्रालयबाट चीन जाने तयारी गरिरहेका राई वेटिङ लिस्टमै लामो समय बस्नुपरेपछि निजी प्रयासमै अध्ययनका लागि चीन प्रस्थान गरे । बुवा र हजुरबुवा आर्मीमा आबद्ध थिए । त्यस कारण पनि उनलाई एमबीबीएस पढ्न आर्थिक समस्या थिएन ।

चीनको विश्वविद्यालयले राईको प्रमाणपत्र हरू नतिजा र अंक हेरेपछि पाँच वर्ष छात्रवृत्तिमै अध्ययन गर्ने वातावरण मिलाइदियो त्यो क्षण राईका लागि निकै सुखद थियो । छात्रवृत्तिमै उनले पाँच वर्ष एमबिबिएस अध्ययन गरेर नेपाल फर्किए । 

पहिलो पटकमै लोकसेवा उत्तीर्ण
चीनमा एमबीबीएस अध्ययनपछि नेपाल आएर दुई वर्ष पाटन अस्पतालमा काम गरेका डाक्टर राईलाई उनका एक साथीले लोकसेवा दिन फर्म भरेको हो कि होइन भनेर सोधे । व्यस्तताका कारण डाक्टर राईलाई लोकसेवाको मितिबारे जानकारी थिएन । उनले थाहा पाउने बेलासम्म मिति टरिसकेको थियो । डबल दस्तुरमा मात्रै फर्म भर्ने मौका थियो । त्यो मौकालाई उनले गुमाउन चाहेनन् । डाक्टर राईले लोकसेवा मेडिकल अधिकृत आठौँ तहका लागि फर्म भरे । पहिलो प्रयासमै उनी सफल पनि भए ।

डाक्टर बनेपछि दुई वर्ष चिकित्सकीय पेसामा रहेर काम गरेता पनि उनलाई सरकारी दरबन्दीमा रहेर काम गरेको अनुभव थिएन । मेडिकल अधिकृत आठौँ तहमा नाम निकालिसकेपछि उनको खुसीको सीमा थिएन निकै नौलो र अनौठो महसुस भइरहेको थियो उनलाई । उसो त उनी पाटन अस्पतालमा स्थायी कर्मचारीका रूपमा थिए । तर, उनलाई पिजी अर्थात् स्नातकोत्तर गर्न मन थियो । त्यो बेलासम्म उनलाई लोकसेवा कस्तो हुन्छ भन्ने पनि थाहा थिएन । तर, निकै कम समयको तयारीका बाबजुद पनि उनले लोकसेवा नाम निकाले ।

null

‘लोकसेवामा नाम निकाल्न धेरैका लागि दाँतबाट पानी निस्किनुपर्ने गरी मेहनत गर्नुपर्ने अवस्था छ । लोकसेवाको परीक्षा निकै प्रतिस्पर्धा मेहनत र अध्ययनप्रतिको समर्पण हो । लेख्ने कला राम्रो बोल्ने कला राम्रो भए सजिलै लोकसेवामा नाम निकाल्न सकिन्छ’, डाक्टर राई भन्छन् । 

मेडिकल अधिकृत आठौँ तहबाट सहसचिव ११औ तहसम्म
पहिलो पटक मेडिकल अधिकृतमा नाम निकाल्दा उनी आफ्नै जिल्ला संखुवासभा जान खोजेका थिए । मागेको वा सोचेको जस्तो नहुने पोस्टिङले गर्दा समस्या सिर्जना गर्‍यो । कसैलाई दुर्गम त कसैलाई सुगम चाहिएको थियो । त्यहीअनुसार पोस्टिङ हुँदो रहेछ । पदस्थापन, सरुवा वा बढुवाको लागि  पावर लगाउनु परेको अनुभव त्यसबेलासम्म डाक्टर राईलाई थिएन । उनले संखुवासभा जान खोजे पनि उनलाई अन्तै पठाइयो ।

त्यो पत्र उनले बुझेनन् डेढ महिना मन्त्रालयमै हाजिर लगाएर संशोधन गरिदिन आग्रह गरे । ‘उहाँहरूले दुर्गम भनेर ताप्लेजुङ पठाउनुभयो।  ताप्लेजुङको तेलोक प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र प्रमुख भनेर खटिएपछि त्यहाँ सुधारका थुप्रै कामहरू गर्नुपर्‍यो । ल्याब अप्रेसन, सुरक्षित गर्भपतन लगायतका कामहरूलाई सफलतापूर्वक सम्पन्न गर्‍यौँ । व्यवस्थापन समितिसँग गुणस्तर थप्ने विषयमा कुरा नमिलेपछि विदा लेखेर काठमाडौं आएँ, त्यसको केही समयमै व्यवस्थापन समिति अध्यक्षलाई हृदयाघात भएको खबर आयो । त्यो निकै दुखद् क्षण थियो,’ डाक्टर राईले भने

null

ताप्लेजुङबाट स्नातकोत्तर अध्ययन गर्न  वीर अस्पताल गएका डाक्टर राईले केही वर्ष राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरमा काम गरे । उनको बढुवा भयो । त्यहाँको उपप्राध्यापक बने । त्यसपछि उनको कोशी अस्पतालमा सरुवा भयो । ‘म उमेरले सानो भए पनि पदले सिनियर तहको थिएँ । त्यसपछि मेरो त्रिशूली अस्पताल सरुवा भयो। म त्यहाँ मेसु हुँदा थुप्रै सुधारका कामहरू गर्‍यौँ । डाक्टर टिकाउने समस्या हुन्थ्यो त्यतिखेर कुशलतापूर्वक जिम्मेवारी निर्वाह गरे,’ डाक्टर राईले भने ।

चार वर्षदेखि टिकापुर अस्पतालको प्रमुख, सेवामा उल्लेख्य सुधार
मेडिकल सुपरिटेन्डेन्टको जिम्मेवारीसहित दशौँ तह हुँदा टीकापुर अस्पतालमा आएका राई अहिले एघारौँ तहका प्रमुख कन्सल्टेन्ट अर्थोपेडिक सर्जन डाक्टर हुन् । संघमा दरबन्दी रहेका उनी हाल काजमा विगत चार वर्षदेखि टीकापुर अस्पतालको नेतृत्व गरिरहेका छन् । उनको नेतृत्वपछि टीकापुर अस्पतालको स्वरूप नै फेरिएको छ ।

सुदूरपश्चिम प्रदेशकै गौरवको रूपमा टीकापुर अस्पताललाई हेरिएको छ । विभिन्न विशेषज्ञ सेवा तिनको गुणस्तरसँगै अस्पतालको फोहोर मैला व्यवस्थापनदेखि कर्मचारी खटनपटनलाई व्यवस्थित तरिकाले सञ्चालन गरिरहेका छन् ।

null

‘म यहाँ आउँदा अस्पतालको अवस्था भद्रगोल थियो । बिरामीले धेरै कुराकाे समस्या भोग्नु परिरहेको थियो । अहिले प्रशासनिक क्षेत्रमा जनशक्तिको क्षेत्रमा र व्यवस्थापनको क्षेत्रमा थुप्रै परिवर्तन ल्याएका छौँ । अहिलेका व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष झपट सोडारी निकै सक्रिय हुनुहुन्छ । उहाँका कार्यशैलीका कारणले पनि टीकापुर अस्पतालको स्वरूप फेरिँदै गएको छ । गुणस्तर बढ्दै गएको छ,’ राईले भने ।

टीकापुर अस्पतालमा कार्यरत डाक्टर राई उत्कृष्ट सेवा प्रवाह गरेबापत राष्ट्रपतिबाट समेत विभूषित भइसकेका छन् । ‘नर्मल किसिमका बिरामीहरू पनि उपचारका क्रममा सिकिस्त बन्दा हाम्रो दाँतबाट पानी आउँछ । निकै डर लाग्छ त्यो बिरामी पनि निको हुँदा खुसीको सीमा रहँदैन । अनि सिकिस्त अवस्थामा अस्पताल पुगेको बिरामीलाई पनि बचाउन सक्दाको खुसी अझ बेग्लै हुन्छ । त्यो भुल्नै नसकिने खालको हुन्छ,’ डाक्टर राईले भने ।

चार वर्षदेखि टीकापुर अस्पतालको नेतृत्व सम्हालिरहेका डाक्टर राईलाई कुनै ठुलो महत्त्वाकांक्षा छैन । आफ्नो दैनिकी र जिन्दगीसँग उनी सन्तुष्ट छन् । ‘बिरामीलाई जीवन दिन पाए पुग्छ । चार वर्ष यहाँको जिम्मेवारी पूरा गरी अब योभन्दा ठुलो संस्थामा गएर काम गर्न मन छ । अझ जटिल किसिमका अप्रेसन गर्न मन छ जीवन र मरणको साथमा रहेका बिरामीलाई नयाँ जीवन दिन मन छ। आफ्नो जीवनसँग म निकै सन्तुष्ट छु,’ डाक्टर राईले भने ।

डाक्टर राई चिकित्सकीय र प्रशासनिक क्षेत्रमा मात्र सक्रिय छैन । उनी अध्यात्मतिर पनि निकै रुचि राख्छन् । उनी भन्छन्, ‘म निकै सन्तुष्ट छु । लोभ, पाप, पैसा कमाउने मोह, केही पनि छैन । लोभ भयो भने यसले मनलाई चञ्चल बनाउँछ । शान्त हुन दिँदैन अनि व्यक्ति कहिले खुसी हुन सक्दैन त्यसैले कर्म राम्रो गर्‍यो भने फल अवश्य राम्रो आउँछ,’ डाक्टर राईले भने ।

डाक्टर राईका अनुसार चिकित्सकहरू भगवान् होइनन् उनीहरूले आफूले पढेको जानेको प्रयोगमा ल्याउने हुन् । बाँकी सबै कुरा भगवान् भरोसा नै हुन्छ । अर्थात् डाक्टरहरूले पनि भगवानमा विश्वास गर्छन् । त्यस कारण कुनै जटिल किसिमको अपरेसन गर्नु पूर्व भगवानलाई प्रार्थना गरिन्छ । ‘आस्तिकले पूजा गर्छन् नास्तिकले गर्दैनन् त्यो आ-आफ्नो रुचि हो । धेरै कुराहरू लेखिएको हुन्छ लेखेको कुराहरू भोग्नुपर्छ लेखेको कुरा मेटेर मेट्न सकिँदैन बस हामीले राम्रो कर्म गर्ने हो अवश्य राम्रो बाटोमा हामी पुग्छौ त्यसले हामीलाई खुसी दिन्छ,’डाक्टर राईले भने ।

कात्तिक १९, २०८०

समय : आइतवार बिहान ७ बजे  स्थान : नलगाड नगरपालिका, १ चिउरी, जाजरकोट (भूकम्पले सबैभन्दा धेरै क्षति पुर्‍याएको ठाउँ)  ‘मेरी आमालाई किन यस्तो भयो ? मलाई पनि बाँच्न मन छैन,...

जेठ १२, २०८१

सार्वजनिक यात्रुबाहक सवारीसाधन अधिकांश पुरुष चालकले कुदाउने गर्छन् । काठमाडौं–पोखराजस्ता केही प्रमुख शहरमा फाटफूट ‘पब्लिक भेइकल’मा महिला चालक देखिए पनि लामो दूरीमा चल्ने गाडी महिलाले चलाए...

मंसिर १४, २०८०

प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...

फागुन २६, २०८०

पोखराका अशोक खड्काको पारिवारिक वातावरण सानैदेखि उद्यमशीलताको थियो । उनका बुवा सधैं एकै सुझाव दिइरहन्थे– नेपालमै केही गर्नुपर्छ । उनको बालमस्तिष्कमा त्यही छाप पर्यो । विदेश जाने सोच कहिल्यै बनाएनन् । नेप...

माघ १३, २०८०

रोल्पाका देवराज बुढामगर गाउँकै साधारण किसान हुन् । परिवर्तन गाउँपालिका–४ पाथावाङ निवासी देवराजका ६ छोरी र एक छोरा सरकारी जागिरे छन् । छोराको आसमा ६ छोरी जन्माए देवराज र उनकी श्रीमती नन्दाले । हुन पन...

जेठ १९, २०८१

ढोका खोलेर भित्र पस्नासाथ प्रतीक्षार्थ ग्राहकको बाक्लो भीड थियो । थकाली खानाको स्वाद लिन टेबलमा खाना कुरेर बसिरहेका थिए सबै । वेटरलाई कामको चटारो थियो । केही टेबल पार गरेर रेस्टुरेन्टपछाडि पुगेपछि वेटर किचनक...

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

मानसिक अशान्तिका कारण र असर

कात्तिक २४, २०८१

मानसिक अशान्ति निकै दर्दनाक अशान्तिमा पर्छ, जुन परस्त्री, परपुरुष, परद्रव्य, परप्राण र परवृत्तिसँग सम्बन्धित रहेको हुन्छ । यसको अर्थ अन्य कारणले मानसिक अशान्ति हुन्न भन्ने होइन तर, त्यो क्षणिक हुन्छ । केही समय रहन्छ । व...

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

जलवायु परिवर्तनप्रति सचेत छठ पर्वको वैज्ञानिक र पर्यावरणीय महत्व

कात्तिक २१, २०८१

 धर्मेन्द्र झा  ‘नहाए–खाए’ सँगै यस वर्षको महापर्व छठ मङ्गलबार सुरु भइसकेको छ । बुधबार साँझ खरनासँगै परिवारकी मुख्य महिला र अन्य श्रद्धालुले व्रतसँगै पूजा गर्ने प्र...

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

'इतिहासका पाना पल्टाउन ढिला नगरौं, नत्र अरू कसैले हामीलाई नै पल्टाउने छ'

कात्तिक २०, २०८१

३०३६ सालको जनमत संग्रह घोषणाको तिथिसम्म नेपाली राजनीतिमा दुई धुरी मात्र थिए, निर्दलीय पञ्चायत र कांग्रेस । अरू दलहरू सैद्धान्तिक रूपमा मात्र उपस्थित थिए, शक्तिको रूपमा होइन । विस्तारै उनीहरू फैलँदै थिए । तत्काल...

x