वास्तविक नाम पुरूषोत्तम भण्डारी । गाउँघरमा बोलीचालीको भाषामा सजिलोका लागि उनलाई ‘पुर्खे’ भन्ने गरिन्थ्यो । बुवा ५८ वर्षका हुँदा जन्मिएका भण्डारी बुवालाई चिन्नेबुझ्ने हुँदा वृद्धको रूपमा देखे ।

ठट्यौली शैलीमा बोल्ने बुवाको स्वभावले पुरुषोत्तमलाई पनि तान्यो । बुवाबाटै उनले ठट्यौली पारा सिके । बिस्तारै उनी वृद्ध मानिसको ‘क्यारिकेचर’ र अभिनय गर्न थाले अर्थात् बुढ्यौली स्वर निकाल्न थाले । 

त्यहीँ बाटोबाट भण्डारीले रेडियो, टेलिभिजनमा वृद्धको अभिनय र स्वरबाट हास्य व्यंग्यमा पाइला चाले । कलाकारिता क्षेत्रमा ‘पुर्खे बा’ अहिले स्टेज/मञ्चमा निकै जमेका छन् । अहिले उनी ‘पुर्खे बा’ उपनामले चिनिन्छन् ।

पुरूषोत्तमभन्दा पनि अहिले ‘पुर्खे बा’को नाममा उनको चर्चा गाउँदेखि शहरसम्म छ । साबिक लुम्बिनी अञ्चलमा हास्य क्षेत्रमा एक्लै प्रवेश गरेका उनी अहिले हास्य कलाकारको अग्रपंक्तिमा आउँछन् यस क्षेत्रमा । 

स्थानीय टेलिभिजनबाट दर्शक र स्रोताले रूचाएपछि उनको चर्चा निकै चुलियो । कोरोनाकाल अगाडि उनको व्यस्तता निकै थियो । महामारीले पछिल्ला एक/डेढ वर्ष मेला महोत्सव भने चलेका छैनन् । 

२ वर्ष उनले नेपाल टेलिभिजन (एनटीभी प्लस) मा लोकदोहोरी गीतको झंकार कार्यक्रम पनि सञ्चालन गरे । दर्शकको मायाले कलाकारितालाई निरन्तरता दिन सकिएको भण्डारी बताउँछन् । ‘यो क्षेत्रमा लाग्न मेरो प्रेरणाको स्रोत बुवा नै हो,’ भण्डारी भन्छन्, ‘उहाँबाटै मैले गाउँले शब्द, लवज टपक्कै टिपें र त्यहीँ लवजले हास्य क्षेत्र प्रहसन अगाडि बढें ।’

पछिल्लो समय ‘स्टेज’ कार्यक्रमका लागि आफूलाई धेरै अफर आउने गरेको पुरूषोत्तम बताउँछन् । सेतै फुलेको दाह्री । जय श्रीराम लेखेको पहेलो पछ्यौरा । फाटेको टोपी र उस्तै दौरा सुुरुवाल उनले अभिनयमा देख्न सकिन्छ । 

यो प्रस्तुुति हेर्दा साँच्चै उनलाई ७० वर्ष उमेर पार गरेको वृद्ध जस्तै देखिन्छ । ‘वृद्धको भेष, लवज र स्वरमा प्रस्तुती दिन थालेपछि धेरै दर्शकले चिन्नुभयो,’ पुरूषोत्तम भन्छन्, ‘त्यसैले पनि धेरै स्टेजतिर अफर आउँछन् । म्यूजिक भिडियोमा पनि पुर्खे चाहियो भन्दै अफर आइरहन्छन् । देशभित्रका स्टेज कार्यक्रममा पुर्खे बाको भेषमा प्रस्तुती दिने गरेको छु ।’

गुल्मीको रूरू गाउँपालिका–२ ग्वादीमा जन्मिएका पुर्खे विद्यालय तहको अध्ययन पूरा गरेपछि उच्च शिक्षाको लागि बुटवल झरे । बुटवलमा उच्च शिक्षासँगै उनले विभिन्न विद्यालयमा अध्यापन पनि गरे । विद्यालयमा पढाउँदा पनि उनले विद्यार्थीलाई पढाइसँगै धेरै हसाए । विद्यार्थीबीच पनि उनी पुर्खे बाकै रूपमा चिनिए । 

‘हँसाउने काम एकदमै गाह्रो हो । हास्य व्यंग्य एकदमै गाह्रो विधा हो । दर्शकलाई हँसाउन कलाकारले दुःख गरेको हुन्छ । स्टेजबाट प्रस्तुती दिँदा दर्शक हाँसे भने आनन्द आउँछ, हाँसेनन् भने आफैंलाई अप्ठ्यारो महसूस हुन्छ,’ उनी भन्छन् । पीडा र तनावमा रहेका दर्शकलाई हँसाउन निकै चुनौतीपूर्ण काम ठान्छन् पुर्खे । ‘ओभर एक्टिङ’ भन्दा पनि स्वाभाविक अभिनयलाई मन पराउने मान्छे धेरै हुन्छन् । पात्र अनुसारको अभिनय गर्न सक्नुपर्ने पुर्खेको भनाइ छ । 

पछिल्लो समय उनले विभिन्न म्यूजिक भिडियोमा समेत अभिनय गरेर महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन् । उनी गायन, हास्य र अभिनय तीनै क्षेत्रमा सक्रिय छन् ।

उनले गाउँकै भावना र जनजीवनलाई जोडेर पुर्खे बाको बेदना भाग १, २ र ३ गीत बजारमा ल्याए । ती गीतले गाउँमा राम्रो छाप छाड्न सफल भए । पानी मरूवा भाग १, २ र ३ तीज गीत बजारमा ल्याए । ती सबै गीतमा आफैं पुर्खेको स्वार र आफैं अभिनय रहेको छ । उनका गीतमा आफ्नै स्थानीय स्वाद छन् । 

कुनै बेल शोक बिर्साउन विभिन्न प्रहसन रख हास्य व्यंग्यात्मक कार्यक्रम गरिन्थे । अहिले टेलिभिजनदेखि विभिन्न शोमा हास्य कार्यक्रम अनिवार्य जस्तै भएको छ । अहिले आएर जसलाई जे पायो त्यहीँलाई हास्य व्यंग्यको नाममा विकृति भित्र्याइएको भण्डारी बताउँछन् ।

‘पुरानो संस्कृति र परम्परा हट्दै जानु र छाडा व्यंग्यले प्रश्रय पाउनु दुःखद हो । त्यस्ता प्रवृत्ति रोकिनुपर्छ,’ पुरूषोत्तम भन्छन्, ‘हास्य व्यंग्य नैतिक दबाब दिने गतिलो माध्यम हो तर यसलाई निकै हल्कारूपमा लिन थालिएको छ । सामाजिक विषयमा गरिने व्यंग्यले परिवर्तनमा केही भए पनि असर पर्ने हुन्छ ।’

भण्डारीले राजनीतिभन्दा बढी हराउँदै गएको गाउँले परम्परा र संस्कृतिको विषयलाई उठाउँछन् । १२ वर्षदेखि अभियान गर्न थालेका उनी कार्यक्रमको सिलसिलामा ५० भन्दा बढी जिल्ला पुगिसकेका छन् भने विभिन्न देशमा गएर कला देखाइरहेका छन् ।

पछिल्लो समय अभिनयले धेरै फड्को मारेको छ । टिकटकमा अभियान र हास्य कलाकार बन्न खोज्नेको पनि कमी छैन । ‘यसले केही हदसम्म राम्रो हुँदै पनि गइरहेको छ तर हास्य कलाकार बनावटी पनि छन् । अनावश्यक फन्डा गरेर अभिनय हुँदैन । हास्य कलाकारको प्रदर्शनमा खबरदारी हुन्छ,’ उनले भने, ‘कलाकारिता क्षेत्रमा नाम र दाम दुवै छ तर इमान्दारिता र दक्षता चाहिँ हुनुपर्छ ।’