माघ २७, २०८०
भगवान् गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी विश्वकै लागि शान्तिक्षेत्र हो । यो क्षेत्र आउँदो महिना विशेष हुने भएको छ । विश्वकै प्रतिष्ठित र ठूलो पुरस्कार मानिने नोबेल पुरस्कार विजेताहरूको जमघट हुने भएपछि विशेष हुन लागेक...
कास्कीको हेमजाका घनश्याम तिमिल्सिनालाई अहिले नेपालमै विदेशसरी छ । विगतमा साउदी, मलेसिया र कतारमा गरी ९ वर्ष मजदुरी गरेका उनलाई स्वदेशमै केही गर्ने हुटहुटीले अहिले सफलताको बाटोमा डोर्याएको छ ।
कास्कीमै सबैभन्दा ठूलो गाई फार्म चलाएका घनश्यामको दिनचर्या गाईसहित भैंसी र बाख्रापालन तथा खेतीपातीमा बित्छ । कुनै बखत रोजगारीका लागि विदेशिएका उनले अहिले आफैंले २५ जनालाई रोजगारी दिएका छन् ।
कृषि व्यवसायमा हालसम्म ८ करोड लगानी गरिसकेको बताउने उनले मासिक ६ लाख बढी आम्दानी गर्छन् । घनश्याम भन्छन्, ‘कमाउनका लागि विदेशमा नै जानुपर्छ भन्ने केही रैनछ । विदेश जाने पैसाले स्वदेशमै पनि लगानी लगाउने हो भने यही गर्न सकिँदो रहेछ ।’
विदेशी भूमिमा पसिना बगाएर नेपालमै केही गर्ने सोचले फर्केका उनले शुरूआतमा साझेदारीमा व्यवसाय सञ्चालन गरेका थिए । हाल उनको व्यवसाय एकल भएको छ ।
त्यसबेला पोखराको मुख्यबजार चिप्लेढुंगा–महेन्द्रपुलदेखि ५०० मिटर नजिकै उनले हेमजाकै मधु त्रिपाठीसँग मिलेर हेम्जा गाई फार्म सञ्चालन गरेका थिए । करीब ५० लाख रुपैयाँ लगानीमा सञ्चालित फार्ममा दूध किन्न सर्वसाधारणको ओइरो लाग्थ्यो । फार्ममा घनश्यामको मात्रै २३ लाख रुपैयाँ लगानी परेको थियो ।
पोखरा बजारको मुख्यकेन्द्रमै रहेको फार्ममा २६ वटा गाई थिए । एउटै गाईको मूल्य १ लाख रुपैयाँसम्म पर्थ्यो त्यसबेला । जर्सी र होलस्टिनबीचको क्रसिङबाट उत्पादित गाई उनीहरूले इलाम, झापा र चितवनबाट खरिद गरी ल्याएका थिए् । फार्ममा अन्य ३ जना कामदार थिए ।
‘हामीले दूधमा कत्ति पनि पानी नहाली ग्राहकलाई बेच्यौं,’ त्यसबेला नै सफलताको बाटो डोरिनुको रहस्य खोल्दै उनले लोकान्तरसँगको कुराकानीमा भने, ‘त्यसैले पोखराको टाढा–टाढाबाट समेत दूध किन्न आउने हुँदा माग थेप्न सकिएन । बिस्तारै गाईको संख्या थप्यौं । अहिले यहाँसम्म आइयो ।’
करीब ४ वर्षसम्म त्यहाँ सञ्चालनपछि उनका सहयात्री मधु अमेरिका गए । घनश्यामले एकल स्वामित्व लिएर आफ्नै घर हेमजा फर्किए । त्यहाँ आफ्नो ७ रोपनी जमिनमा पुनः हेमजा गाई फार्म प्रालि नाममा फर्म चलाएका हुन् । हेमजामा ४ वर्षदेखि सञ्चालित फार्ममा १५० गाई, ५० भैंसी, ४० बाख्रा छन् । त्यस अलावा ३५ रोपनी जग्गा भाडामा लिएर तरकारी खेती पनि गर्छन् ।
उत्पादित दूध तथा तरकारी बिक्रीका लागि नजिकै छ पोखरा बजार । त्यहाँ पुर्याउन सकिएन भने पनि गाउँघरमै बिक्री हुन्छ । नजिकै आफ्नै बिक्री केन्द्र पनि छ । गाईवस्तुलाई खुवाउने घाँसका लागि २०० रोपनी जग्गा भाडामा लिएका छन् । त्यहाँ विभिन्न जातका घाँस बिरुवा रोपिएको छ ।
नेपालमै केही गरी युवा वर्गलाई प्रेरित गर्ने सोचका साथ आफूहरूले व्यावसायिकरूपमा गाईपालन शुरू गरेको घनश्याम बताउँछन् । उनको अनुभवमा विदेशमा जस्तोसुकै काम गर्न पनि पछि नपर्ने नेपालीहरू यहाँ काम गर्न हिच्किच्याउँछन् । तर उनलाई त्यस्तो लाग्दैन । बरु बिहान २ बजे नै उठेर फार्ममै रमाउँछन् । ५ बजेसम्म गाईभैंसी दुहेर सकिन्छ । दूध दुहुन उनले मशिन प्रयोग गर्छन् । त्यसपछि मार्केट जान्छन्, गाडी लिएर । यतिबेलासम्म बिहानको ९ बजिसकेको हुन्छ । त्यसपछि खाना खाइसकेपछि खेतबारीमा घाँस काट्न निस्कन्छन् । दिउँसो २ बजेसम्म फार्ममा फर्किसक्नुपर्छ । दिउँसो २ देखि ४ बजेसम्म दूध दुहुन्छन् । फेरि मार्केट पठाउँछन् । आफू फार्ममा दानाचोकर दिनतर्फ लाग्छन् । रातिको ८ बजिसकेको हुन्छ अनि खाना खाएर भोलिपल्ट बिहान २ बजे उठ्नका लागि सुत्छन् ।
कोरोना महामारीले भने व्यवसायमा केही प्रभाव पारेको छ । विगतमा पराल, चोकर सस्तो थियो, अहिले एक्कासी महंगो भएको छ । यसले लागत पनि बढ्ने हुँदा विगतमा भन्दा कम आम्दानी हुन्छ । १ हजार २०० पर्ने चोकरलाई अहिले १ हजार ८०० तिर्नुपर्छ । ४० हजारमा आउने पराल (करीब ५ टन) अहिले १ लाख १० हजार तिर्नुपर्छ । गाईवस्तुको उपचारसँगै कामदारको तलब, घाँस, चोकर, ढुवानी लगायतमा उनको खर्च छ ।
ठूलो रकम खर्चेर विदेशमा जानुभन्दा स्वदेशमै खेतीकिसानी गर्नुपर्ने उनको सुझाव छ । उनी भन्छन्, ‘बाहिर पैसा जान्थेन, युवाहरूले रोजगारी पाउँथे । अस्टे«लिया, अमेरिका जान्छु भन्नेहरू त्यही पैसा यहाँ लगानी गरेर फलफाप हुन्छ ।’
उनले उन्नत जातको बोयर क्रस गरिएको बाख्रापालन गरेका छन् । एउटै बाख्राको मूल्य ५० हजार रुपैयाँसम्म पर्छ । बोयर जातको बोका लगाउँदा एउटै बाख्रा ६ महिनामै करीब ५० हजार मूल्य बराबरको हुने उनले बताए ।
घनश्यामले भावी योजना छ – फार्म अझै विस्तार गर्ने । उनले भने, ‘आगामी वर्षमा अझै विस्तार गर्ने योजना छ । अग्र्यानिक तरकारी खेतीमा जोड दिनेछु ।’
स्वदेशकै माटोमा पसिना बगाएर मासिक मनग्ये आम्दानी गरेका घनश्यामको मेहनत देखेर छिमेकी पनि दंग छन् । उनीहरू घनश्यामको प्रशंसा गर्न चुक्दैनन् । पैसाको लागि घरबार छाडेर वर्षौसम्म विदेशिनुभन्दा स्वदेशमै पशुपालन तथा कृषि व्यवसायमा युवाहरू आकर्षित हुनु साँच्चिकै सबैको लागि प्रेरणाको स्रोत हो ।
भगवान् गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी विश्वकै लागि शान्तिक्षेत्र हो । यो क्षेत्र आउँदो महिना विशेष हुने भएको छ । विश्वकै प्रतिष्ठित र ठूलो पुरस्कार मानिने नोबेल पुरस्कार विजेताहरूको जमघट हुने भएपछि विशेष हुन लागेक...
बुटवलका कुलचन्द्र पाण्डे सफल पर्यटन व्यवसायी हुन् । कुनै समय भारतको एउटा कम्पनीमा काम गरेका पाण्डे अहिले रूपन्देहीमा ‘एसियन ब्राण्ड’ चम्काउने ‘टुरिजम’ उद्यमीका रूपमा चिनिन्छन् । तीन दशकअघि...
मनीषा जीसीको वास्तविक नाम विष्णु घर्ती क्षेत्री हो । गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका– ३ हाडहाडेकी विष्णुलाई धेरैले मनीषा भनेर चिन्छन् । उनै मनीषा लोक सेवा आयोगले लिएका पाँचवटा परीक्षामा एकसाथ नाम निकालेर अह...
श्रीमान्–श्रीमती नैं शाखा अधिकृत, त्यो पनि एकसाथ । यस्तो सुखद संयोग सरकारी सेवामा प्रवेश गर्न चाहनेमध्ये कमैलाई मात्र जुर्ने गर्छ । तर, गुल्मीको धुर्कोट गाउँपालिका वडा नम्बर–६ का सुरेन्द्र पाण्डे र रमित...
बुधवार काभ्रेको धुलिखेलस्थित काठमाडौं विश्वविद्यालयका १ हजार ८३८ जना विद्यार्थीमाझ सनम ढकाल दृश्यमा आए । एमबीबीएसमा सर्वोत्कृष्ट भएर गोल्ड मेडल ल्याउँदै सनम दीक्षित भएसँगै सबैमाझ परिचित भएका हुन् । काठम...
प्रगतिशील राजनीतिको 'फ्रन्टलाइन'मा देखिने नेताहरू जति कठोर हुन्छन्, त्यो भन्दा बढी ‘इमोसनल र सेन्टिमेन्टल’ पनि हुन्छन् । त्यस्तै ‘इमोसनल फिलिङ्स’का बाबजुद परिस्थितिले कठोर बन्दै गएक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...
आत्मिक शुद्धताका पक्षपाती दार्शनिक सुकरात चौबाटोमा उभिएर एथेन्सबासीलाई आह्वान गरिरन्थे– ‘तपाईं नीति, सत्य र आत्माको शुद्धताका लागि किन ध्यान दिनुहुन्न ?’ उनका अर्थमा त्यो जीवन बाँच्न योग्य हुँदैन...
दाम्पत्य जीवनको मूलभूत आधार भनेको विवाह संस्कार हो । यस संस्कारले उमेर पुगेका केटाकेटीलीलाई आपसमा मिलेर जीवनरथ अघि बढाउने स्वीकृति दिएको हुन्छ । यसो त संस्कारहरू धेरै छन् । तिनमा १६ संस्कार विशेष महत्व...