मंसिर ४, २०८०
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत नसक्ने अवस्थाबाट गुज्रेको नेपाल वायु सेवा निगम (एनएसी)ले आर्थिक अवस्था सुधारेर अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि विमान खरिद गर्दा लिएको ऋणको किस्ता तिर्न शुरू गरेको छ । लामो समय घाटामा रहे...
भदौ १३, २०७८
सधैँजसो व्यस्त रहने काठमाडौंको ठमेल बजार डेढ वर्षदेखि सुनसान छ । अधिकांश सर्टर बन्द छन् ।
केही होटल तथा कफी शप सञ्चालनमा छन् भने पश्मिनाका पसल फाट्टफुट्ट खुलेका देखिन्छन् ।
होटलमा फाट्टफुट्ट ग्राहक छिरेपनि खुला रहेका पश्मिना पसल भने सुनसान नै देखिन्छन् ।
***
विगतमा निकै व्यस्त रहने पश्मिना व्यवसायी अहिले फुर्सदिला छन् ।
यो फुर्सद उनीहरूलाई निकै पट्यारलाग्दो भइसकेको छ ।
बुधवार दिउँसो ठमेलको एक पश्मिना पसलमा एक्लै बसिरहेका थिए, पश्मिना व्यवसायी ।
समाजमा अहिले आफूहरूको समस्या सुनाउन पनि गाह्रो हुने भन्दै उनले आफ्नो र पसलको नाम नलेखिदिन आग्रह गरे । उनीमात्र होइन, ठमेलका अधिकांश व्यवसायी आर्थिक तथा सामाजिक कारण देखउँदै आफ्नो दुःख देखाउन खोज्दैनन् ।
कलंकीमा बस्दै आएका ती व्यवसायी निषेधाज्ञा खुकुलो भएसँगै दिनहुँ ठमेल पुग्छन् ।सर्टर खोल्छन्, यसो सरसफाइ गर्छन् र ग्राहकको पर्खाइमा साँझसम्म बसिरहन्छन् ।
कोरोना महामारीपछि अहिले उनको दिनचर्या बदलिएको छ ।
कोरोनाअघि बिहान ७ नबज्दै पसल आइपुग्ने उनी अहिले विना जाँगर, विना उत्साह मध्याह्न १२ बजेतिर मात्रै पसल आउने गरेको सुनाउँछन् ।
‘आउँछु, पसल खोल्छु, पुछपाछ गर्छु, ग्राहक छैनन्,’ उनी भन्छन्, ‘मोबाइलमा गेम खेल्छु, बसिरहन्छु, यस्तै छ आजकल दैनिकी ।’
कोरोना महामारी आउनुपूर्व निकै राम्रो चलिरहेको उनको पसल अहिले सुनसान छ ।
कोरोना आउनुअघि उनको पसलमा प्रायः विदेशी पर्यटकको भीड लाग्ने गरेको थियो ।
९० प्रतिशतभन्दा बढी पश्मिना विदेशी पर्यटकले किन्ने गरेको सम्झँदै उनले अहिले उनीहरूलाई खुब ‘मिस’ गरिरहेको सुनाए ।
उनी भन्छन्, ‘अहिले विदेशका केही पर्यटक साथीहरूसँग इन्टरनेटमा कुरा हुन्छ, उनीहरू पनि नेपाल आउने कुरा गर्छन्, तर कोरोनाले गर्दा आउन पाएका छैनन्, खुब मिस भइरहेको छ ।’
उनका अनुसार सामान्य अवस्थामा र सिजनको अवस्थामा ९० प्रतिशतभन्दा बढी विदेशी पर्यटकले पश्मिना किन्ने गरेका थिए ।
बाँकी १० प्र्रतिशत चाडपर्व तथा उपहारस्वरूप नेपालीले किन्ने गरेका थिए ।
किशोरावस्थादेखि नै अरूको पश्मिना पसलमा काम गरेका उनले विगत २५ वर्षदेखि आफ्नै पसल सञ्चालन गरेका रहेछन् ।
***
ठमेलकै अर्को पश्मिना पसलमा पनि अवस्था उस्तै थियो । उनले पनि आफ्नो नाम खुलाउन मानेनन् ।
उनी पनि ग्राहकको पर्खाइमा दिनभर बस्छन्, तर ग्राहक आउँदैनन् ।
कुनै दिन फाट्टफुट्ट ग्राहक आएपनि बिक्री खासै नहुने उनले सुनाए ।
‘बिहेको सिजन भएको भए केही बिक्थ्यो होला, तर अहिले पसल खोल्ने र बन्द गर्नेबाहेक केही भएको छैन ।’
***
अर्का एक पश्मिना व्यवसायीले अहिले व्यापार नहुँदा गाह्रो भएको सुनाए ।
उनले साथीभाइसँग सरसापट गरेर जीवन गुजारा भइरहेको सुनाउँदै व्यापार छैन, डुबियो भन्दा कसैले ऋण पनि नपत्याउने हो कि भन्ने चिन्ता व्यक्त गरे ।
‘हामी ठमेलका व्यवसायी हौँ भन्न पनि लाज हुने अवस्था आएको छ । पहिला राम्रो आम्दानी हुने भएपनि विगत २ वर्षदेखि खाली हात बस्नुपर्दा निकै गाह्रो हुने गरेको छ,’ उनले भने ।
कुनै दिन अवस्था सहज हुने आशामा उनले पसल चलाइरहेका छन् ।
***
अर्का एक व्यवसायीले अहिले करीब १० प्रतिशत मात्रै व्यवसाय चलेको सुनाए ।
निषेधाज्ञापछि पनि १० प्रतिशत जति व्यवसाय भइरहेको छ ।
पुराना ग्राहकहरूले फोन गरेर फाट्टफुट्ट सामान मगाउने गरेका छन् ।
उनले भने, ‘हाम्रा पुराना र रेगुलर ग्राहकहरू छन्, उनीहरूले पश्मिना खरिद गर्दा हामीलाई केही राहत हुन्छ, यसैले पनि सहज भइरहेको छ ।’
निर्यात ३० प्रतिशतले घट्यो
कोरोना महामारीका कारण नेपालको सबैभन्दा बढी प्रभावित क्षेत्रमध्ये पर्यटन पनि एक हो ।
मुलुकमा बाह्य पर्यटन शुरू हुन नसक्दा यसबाट अन्य क्षेत्रमा पनि नराम्रो प्रभाव परेको छ ।
महामारीका कारण बाह्य पर्यटक नेपालमा नआउँदा अहिले पश्मिना उद्योग निकै प्रभावित भएको छ ।
नेपालमा पश्मिना विषेशगरी २ तरिकाले व्यापार हुन्छ । एउटा निर्यात व्यापार र अर्को आन्तरिक व्यापार ।
अहिले निर्यात व्यापार भइरहेको पनि पश्मिनाको आन्तरिक व्यापार भने ठप्प छ ।
बाह्य पर्यटकहरूलाई पश्मिना बिक्री गर्ने पश्मिनाको सबैभन्दा विशाल बजार ठमेल हो ।
अहिले सो बजार ठप्प हुँदा व्यवसायीहरू समस्यामा परिरहेको नेपाल पश्मिना उद्योग संघका निवर्तमान अध्यक्ष दुर्गाविक्रम थापाले बताए ।
उनका अनुसार कोरोना अगाडि बाह्य मुलुकमा करीब ३ अर्बभन्दा बढीको पश्मिना निर्यात हुन्थ्यो ।
त्यो निर्यातमा करीब ३० प्रतिशतले ह्रास आएको उनको भनाइ छ ।
आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा करीब ३ अर्बको पश्मिना निर्यात भएकोमा आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा २ अर्ब ७० करोडको पश्मिना निर्यात भएको छ ।
उनले भने, ‘केही ह्रास त निर्यातमा आएको छ, तर धेरै ह्रास आएको हैन, समग्र बजार हेर्दा लोकल बजारलाई समस्या परेको छ ।’
कोरोना महामारी आउनुपूर्व नेपालमा आन्तरिक बजार र बाह्य बजारमा ६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको पश्मिना कारोबार हुने गरेको थियो ।
जसमा ३ अर्ब रुपैयाँको व्यापार आन्तरिक बजारले धानेको थियो । नेपाल घुम्न आएका विदेशी पर्यटकले धानेको आन्तरिक बजार अहिले भने ठप्प रहेको छ ।
नेपालबाट सबैभन्दा बढी युरोपियन मुलुकमा पश्मिना निर्यात हुन्छ । त्यसपछि अमेरिका, चीन लगायतका मुलुकमा पनि पश्मिनाको निर्यात हुन्छ ।
यी मुलुकहरूमा अहिले ७० प्रतिशतको हाराहारीमा माग रहेको निवर्तमान अध्यक्ष थापाले बताए ।
कर्मचारीलाई तलब खुवाउन समेत नसक्ने अवस्थाबाट गुज्रेको नेपाल वायु सेवा निगम (एनएसी)ले आर्थिक अवस्था सुधारेर अन्तर्राष्ट्रिय उडानका लागि विमान खरिद गर्दा लिएको ऋणको किस्ता तिर्न शुरू गरेको छ । लामो समय घाटामा रहे...
मिडियाकै हितविपरीत काम गरेर विवादमा तानिएको विज्ञापन बोर्डले दुई वर्षमा राज्यकोषमा २० करोड ३१ लाख रुपैयाँ बढी व्ययभार थपेको छ । मिडियाको हितविपरीत एकपछि अर्को निर्णय गरेको बोर्डले विगत दुई वर्षमा २० करोड ३१...
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले विश्व बैंकको लगानी रहेको ढल्केबर सबस्टेसन निर्माणका क्रममा आफ्नो स्वार्थ जोडिएको कम्पनीलाई कानूनविपरीत ठेक्का दिएको पाइएको छ । करिब ४ करोड बराबरको...
काभ्रेपलाञ्चोकको पाँचखाल नगरपालिकाका प्रमुख महेश खरेलले झन्डै १ अर्बको प्रोजेक्टमा नेपाल महिला उद्यमी महासंघसँगको पूर्वसम्झौता उल्लंघन गर्दै आफ्नी जेठीसासू अध्यक्ष रहेको संस्थासँग सम्झौता गरेको पाइएको छ । महिला ...
अर्थमन्त्री वर्षमान पुन 'अनन्त' समेत मुछिएको १३८ किलो सुन तस्करीको फाइल पर्याप्त अनुसन्धानविनै सरकारी वकिलको कार्यालयमा पुगेको छ । अर्थमन्त्रीका रूपमा पुन आएलगत्तै भन्सार विभागले पर्याप्त अनुसन्धानविनै फा...
एक वर्षको बीचमा भएको १३८ किलो सुन तस्करीका नाइके जीवनकुमार गुरुङ हाल अर्थ मन्त्रालय मातहत रहेको भन्सार विभागको हिरासतमा छन् । लामो समय फरार रहेका गुरुङलाई यही फागुन १४ गते काठमाडौंको सामाखुशी क्षेत्रबाट ...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...
एक दिन काम विशेषले नयाँ सडकतिर गएको थिएँ, मोबाइल टिङटिङ गर्यो । हेरेँ पुराना मित्र जयदेव भट्टराई, सम्पादक मधुपर्क (हाल अवकाश प्राप्त) ले सम्झेका रहेछन् । हामी दुई लामो समयसम्म सँगै रह्यौँ, कहिले गोरखापत्र...