माघ २, २०८०
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
भोलिदेखि बहुसंख्यक नेपालीहरूको मुख्य चाड दशैं शुरू हुँदैछ । दशैंको घटस्थापनासँगै फेस्टिभ मुड शुरू हुन्छ ।
देशको खस्किँदो अर्थतन्त्र र त्यसले पारेको प्रभावका कारण दशैंको समयमा पनि बजार चलायमान छैनन् ।
मानिसहरूमा त्यस्तो धेरै उत्साह र उमंग देखिएको छैन ।
काठमाडौंका आकाशमा चंगा उड्न थालेका छन् भने नाकाबाट बाहिरिनेको लर्को शुरू भइसकेको छ । राजधानीलाई लगभग रित्तै बनाएर मानिसहरू चाड मनाउन गाउँ जाने अद्वितीय परम्परा नेपालीको छ ।
दशैंतिहारलाई फिका बनाइरहेको राष्ट्रिय चाड
यसपटक मंसिर ४ को चाडले असोज १९ गतेको दशैं र कात्तिक १३ को तिहारलाई फिक्का बनाइदिएको छ ।
नयाँ–नयाँ राजनीतिक दल, स्वतन्त्र उम्मेदवारीको लहरले पनि मंसिरको चुनावप्रति यसपटक विगतको तुलनामा धेरै चासो बढिरहेको छ ।
स्थानीय तहको निर्वाचनपछि स्वतन्त्र उम्मेदवारको लहर र लहडले पनि आसन्न निर्वाचनलाई तताएको छ । समाजमा कुनै पहिचान नभएका व्यक्तिलाई समेत ‘बालेन र हर्क’को शैलीमा संसद् छिर्ने महत्त्वाकांक्षाले चुनावी रंगमञ्चमा स्वतन्त्रको बाढी छ । मतदाता नामावलीमा नामै नलेखाएका समेत उम्मेदवारी दिने भन्दै हिँडिरहेका छन् ।
देशभर स्वतन्त्रको बाढी आइरहेको समयमा प्रमुख दलहरू भने किमकर्तव्यबिमुड बनेका छन् । उम्मेदवार छान्न दलहरूलाई महाभारत भइरहेको छ ।
आरजुले रोजेको समानुपातिकको सुनिश्चितता
सरकारको नेतृत्व गरिरहेको दलका प्रभावशाली नेताहरूले नै संसद् छिर्नका लागि समानुपातिकको सहारा लिएको घटनाले उनीहरू चुनाव जित्न आश्वस्त नभएको बुझ्न कठिन छैन ।
विगतमा देउवाको दाहिना रहेर गृह र भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयको नेतृत्व गरिसकेका विमलेन्द्र निधि पनि प्रत्यक्ष चुनाव लड्न हच्किएर समानुपातिकको फेरो समात्न बाध्य भए ।
कांग्रेसको नेतृत्व गर्ने महत्त्वाकांक्षा बोकेर अन्तिममा शेरबहादुर देउवासँग आत्मसमर्पण गरेका निधि संसद्मा जान समानुपातिको भर परे ।
बाँके, बर्दिया र कैलाली, कञ्चनपुरदेखि बाग्लुङसम्मबाट सिफारिशमा परेकी आरजुले अन्तिममा समानुपातिकबाट आफूलाई सुरक्षित गर्न खोजिन् ।
उनी सिफारिश भएका अधिकांश क्षेत्र पछिल्लो स्थानीय निर्वाचनको नतिजामा कांग्रेस एक्लै बहुमत भएको ठाउँ हो । तर, उनले त्यो सामान्य चुनौती पनि व्यहोर्न सकिनन् ।
समानुपातिकमार्फत सांसद बन्ने शतप्रतिशत सुनिश्चितता खोजिन् ।
वास्तविकताभन्दा बजार हल्ला नै धेरै भएपनि माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड र आरजुले अघिल्लो महिना एकै समयमा गरेको दिल्ली भ्रमणपछि भावी सत्ता समीकरणको विषयलाई लिएर उत्पन्न तरंग सेलाएको छैन् ।
बढ्दो उमेरका कारण प्रधानमन्त्री समेत रहेका कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाले पत्नी आरजुलाई राजनीतिमा स्थापित गराउन खोज्दैछन् भन्ने आरोप बजारमा जबरजस्ती स्थापित हुँदैछ ।
प्रचण्डले शुक्रवार मात्र पनि भारत भ्रमणका क्रममा नभएको सम्झौता गरियो भनेर अनावश्यक हल्ला गरिएकोमा गुनासो गरेका थिए । भारतमा गएर सत्ता साझेदारीको कुनै सम्झौता नभए पनि चीन समेत सशंकित भएको भनेर स्पष्टीकरण दिएका थिए, पोखरा गएर ।
एमालेको प्रश्न, गठबन्धनको जवाफ
आम निर्वाचनमा जाँदा राजनीतिक दलले पाँच वर्षमा देशलाई कहाँ पुर्याउने भन्ने योजनासहित भावी प्रधानमन्त्री कसलाई बनाउने भन्ने निर्णय गर्नुपर्ने हो । तर सीट बाँडफाँटमै अल्मलिएको गठबन्धनले भावी प्रधानमन्त्रीको बारेमा कुनै निर्णय गर्न सकेको छैन ।
पछिल्ला भाषणहरूमा पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले फेरि एकपटक सरकारको नेतृत्व गरेर देशलाई रुपान्तरण गर्ने बताइरहेका छन् । शनिवार मात्र उनले अर्को जनयुद्ध गर्ने उद्घोष गरेका छन् । प्रचण्डको एकल दाबी हेर्दा चुनावपछिको पहिलो कार्यकालको प्रधानमन्त्री उनी बन्दैछन् भनेर अनुमान लगाउन सकिन्छ ।
अघिल्लो महिना भएको भारत भ्रमणमा त्यस्तो सहमति गरेर आएको आशंका एमालेले गर्दै आएको छ । अध्यक्ष केपी ओलीलगायत एमाले नेताहरूले विदेशी भूमिमा गएर सत्तासाझेदारी गरेर आएको भनेर आरोप लगाइरहेका छन् । तर पनि गठबन्धनले एमालेले सोधेको एउटा प्रश्नको जवाफ दिन सकेको छैन ।
बुधवार पार्टी कार्यालयमा आयोजित कार्यक्रममा एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले सोधे, ‘एमालेले भावी प्रधानमन्त्रीको रूपमा केपी शर्मा ओलीलाई अगाडि सार्दैछ, गठबन्धनको उम्मेदवार को हो ?’ जुन प्रश्नको जवाफ गठबन्धनसँग छैन ।
प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्रीको उम्मेदवार घोषणा गरेर कांग्रेस चुनावमा जान सक्दैन, न त आरजुलाई अगाडि सार्ने हिम्मत छ । प्रधानमन्त्रीका लागि एटेम्ट गर्ने बताएका गगन थापालाई अहिलैदेखि घेराबन्दी शुरू भइसकेको छ । चुनावमा जान गगन कांग्रेसका लागि ‘फ्रेस उम्मेदवार’ थिए, तर कांग्रेसको कन्जरभेटिभ पुस्ता उनलाई रोक्न नै बल गरिरहेको छ ।
संसदीय लोकतन्त्रमा यस्ता गठबन्धन चुनावपछि बन्नुपर्ने हो, तर चुनाव अगाडिको गठबन्धन उल्टो भएको छ ।
अग्रगामी भर्सेस प्रश्चगामी गठबन्धन
नयाँ संविधानमार्फत अवलम्बन गरिएको अदूरदर्शी निर्वाचन प्रणालीका कारण नेपालमा कुनै दलले बहुमत ल्याउन चमत्कार गर्नुपर्ने अवस्था छ । नयाँ एजेण्डा र उम्मेदवारसहित चुनावी माहोल सिर्जना गरेमा प्रत्यक्षतर्फ बहुमत ल्याउने सम्भावना रहे पनि समानुपातिक प्रणालीले एउटै दलको बहुमत आउने सम्भावनालाई अस्थायी बन्ध्याकरण गरिदिएको छ ।
प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल समाप्त हुने दिन असोज १ गते संसद् सम्बोधनका क्रममा नेकपा एसका नेता झलनाथ खनालले अहिलेको निर्वाचन प्रणालीका कारण गठबन्धन गर्नु बाध्यताजस्तो भएको बताएका थिए । आफूले वामपन्थी गठबन्धनका लागि प्रयास गरे पनि ठूलो भनिएको दल (एमाले)ले एक्लै लड्ने अहम् देखाएका कारण कांग्रेससँग गठबन्धन गर्नुपर्ने बाध्यता आइलागेको उनले दाबी गरेका थिए ।
प्राकृतिक/अप्राकृतिक या अग्रगामी या पश्चगामी जे भने पनि चुनावमा मुख्यतः दुईवटा गठबन्धन बन्ने देखिँदैछ । महन्थ ठाकुरले नेतृत्व गरेको लोसपाले ‘एमालेलगायत विचार मिल्ने’दलसँग तालमेल गर्ने नीति लिएका कारण एमाले, लोसपासहितको चुनावी मोर्चाको सम्भावना बढेर गएको देखिन्छ । त्यो मोर्चामा राप्रपा समेत सामेल हुने तयारी भएको छ ।
केपी ओलीले कांग्रेसको नेतृत्वमा बनेको गठबन्धनलाई दक्षिणपन्थी गठबन्धन भन्दै आएका छन् ।
यता राप्रपासहितको गठबन्धनलाई राजावादी र पश्चगामीको आरोप प्रचण्ड र झलनाथले लगाएका छन् । एकले अर्कोलाई आरोप लगाए पनि दुवै गठबन्धन सिद्धान्तविपरितका हुन् । दुवैको एउटै उद्देश्य सत्तामा पुगेर साधन स्रोतमा रजाइँ गर्नेबाहेक केही देखिँदैन ।
आफ्नो तेस्रो कार्यकालको दोस्रो वर्षलाई प्रभावकारी बनाउने भनी दाबी गरेका प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले कांग्रेस महामन्त्री गगन थापालगायत केही नेतासँग नियमित सल्लाह सुझाव लिन थालेका छन् । रा...
एकाधबाहेक अधिकांश मन्त्रीले प्रभावकारी कार्यसम्पादन गर्न नसकेपछि प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ स्वयंले मन्त्रीहरूलाई प्रस्ट चेतावनी दिएका छन् । नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका ला...
कुनै राजनीतिक संक्रमण वा अवरोध नभएको समयमा मन्त्रीहरूबीच कसले राम्रो काम गर्ने भनेर प्रतिस्पर्धा हुनुपर्ने हो । तर, विडम्बना ! सहज राजनीतिक अवस्थामा पनि झन्डै एक वर्षसम्म सरकारमा रहेका अधिकांश मन्त्रीको कार्यप्रगति ...
दुई–दुईपटक मिर्गौला फेरेको शरीर । मध्यजाडो नजिकिँदै गरेका मंसिरका चिसा दिन । त्यसमाथि वृद्धावस्था । यस्तो बेला ७० नाघेकाहरूको अधिकांश समय ओछ्यानमै बित्छ । नभए पनि घरको चार दिबारभित्र आराम गरेर अनि तात...
सत्ता र शक्तिको आडमा गैरकानूनी ढंगले सरकारी जग्गा हडप्ने नेपालको शक्तिशाली व्यापारिक घराना चौधरी ग्रुपमाथि राज्यको निकायले पहिलोपटक छानबिन थालेको छ । काठमाडौंको बाँसबारीमा ठूलो परिमाणमा सरकारी जग्गा...
सरकारमा सहभागी मन्त्रीको कार्यक्षमतालाई लिएर प्रश्न उठेपछि अहिले सरकारमा रहेका मन्त्रीलाई फिर्ता बोलाएर मन्त्रिमण्डल पुनर्गठन गर्न सत्तारुढ दलहरूभित्र दबाब बढ्न थालेको छ । अपवादबाहेक सरकारमा सहभागी मन्त्रीले जनअपे...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...
हामी १५औं अन्त्य गरेर १६औं योजनाको तयारीमा जाँदै छौं । दलका शीर्ष नेताबीच १६औं योजनाको विषयमा छलफल भएको छ । १५औं योजनाको असफलता र नमिलेका कुरालाई १६औं मा सुधार्छौं । हाम्रो गन्तव्य कहाँ हो भन्ने संविधानले ...
सच्चा लोकतन्त्रमा सिमान्तमा रहेको नागरिकले पनि यो देश मेरो हो भन्ने अनुभूति गर्न सक्नेछ- माहात्मा गान्धी । माथि गान्धीको भनाइ किन उद्धृत गरिएको हो भने नयाँ वर्षको आगमन भैसकेको छ र २०८० को बिदाइ बडो हर्षपूर्वक...