महाभूकम्पले जति नेपालीहरूको मन हल्लाएको थियो, सायद त्योभन्दा बढी नेताहरूको मन र  मुटु हल्लिएको हुनुपर्छ । अन्यथा पुनर्गठित संविधान सभाले पनि संविधान निर्माण गर्न नसक्ने निश्चित भइसकेको थियो ।

पहिलो संविधान सभाको ४ वर्षे कार्यकाल त ६०१ जना माननीय सभासद्हरूलाई तलब, भत्ता र थप सुविधा बापतको मोटो रकम बाँड्दैमा सकियो । त्यसपछि जनताको नाममा भनिएको जनयुद्धको राप र तापबाट आएका नेताहरूले ‘लौ यतिले मात्र पुगेन’ भन्दै आफू खुशी २ वर्षे कार्यकाल थपे तर त्यसअवधिमा पनि संविधान निर्माणको नाममा सिन्कोसम्म भाँचिएन । 

फलतः मुलुक करीब ६ वर्षको अन्तरालमै ‘एक युगमा एकपटक आउँछ’ भन्ने गरिएको संविधान सभाको निर्वाचनमा पुनः होमिन बाध्य भयो । तथापि बिडम्बना त के भने दोस्रो संविधान सभाको ४ वर्षे कार्यकाल पनि आपसी खिचातानीमै सीमित हुन थाल्यो । एकातिर दशतिर फर्केका नेताहरू दशथरी कुरा निकाल्थे र त्यस्तो होइन यस्तो भन्दै फन्किने गर्थे, अर्कोतिर समय त्यत्तिकै बगेर गइरहेको थियो । सायद नेताहरूको यस किसिमको निकम्मापन प्रकृतिलाई मन परेनछ क्यारे ! महाभूकम्पमार्फत् उनीहरूलाई यसरी झस्काइदियो कि बल्ल उनीहरू जर्‍याकजुरुक उठे र जसैतसै एक थान संविधान जारी गर्न बाध्य भए ।

संविधान जारी गर्ने समयताका गोपाल आफू कार्यरत सञ्चारमाध्यमको प्रधान सम्पादकको जिम्मेवारीमा थियो । त्यतिबेला उसकै पत्रिका लगायत विभिन्न सञ्चारमाध्यममार्फत् संविधान सभाले सबैसँग रायसुझाव मागेको थियो । जनताले आ–आफ्ना गाउँठाउँबाट आफूलाई लागेको कुरा लेखेर पठाएका पनि हुन् । तिनमा एक बोराजति त गोपालकै समाचार शाखामा पनि आएको थियो । थाहा छैन, अन्य निकायमा कति जम्मा भएका थिए तर लागू भने ती कुनै पनि भएनन् । किनकि ती सबै ‘हात्तीका दाँत’ थिए । अन्यथा मागिएको सुझावको केही न केही सुनुवाइ हुनुपर्ने हो ।

आएका सुझावमा अधिकांश हिन्दूराष्ट्रका पक्षमा र धर्मनिरपेक्षताको विरुद्धमा थिए । सुुनुवाइ गर्दा पहिले त्यसैबारे छिनोफानो हुनुपर्ने अवस्था थियो, जुन उनीहरू सुन्नै चाहँदैन्थे । त्यसैले उनीहरूले त्योभन्दा सबैलाई रद्दीको टोकरीमा हाल्नु नै उपयुक्त ठाने । सायद न रहे बाँस न बजे बाँसुरी भनिएको यस्तैलाई हुनुपर्छ । 

जेहोस् संविधान सभाले ध्वनि मतका आधार संविधानका धारा पास गर्‍यो तर भइदियो के भने पहिलो गाँसमै नराम्रोसँग दाँतमा ढुंगा अड्कियो । कारण दक्षिणतर्फका छिमेकीलाई शुरूदेखि नै यताको गतिविधि मन परेको थिएन । उसले संविधान जारी गर्नुपूर्व नै रोक्ने प्रयास पनि नगरेको होइन तर संविधान सभाले त्यसलाई वास्ता गरेन, जसले गर्दा ऊ यति रिसायोे कि त्यसैको निहुँमा असन्तुष्ट केही नेतालाई उचालेर कडा नाकाबन्दी लगायो । फलतः २–२ पटकको संविधानसभा निर्वाचन तथा तिनका नाममा भएका खर्च र भूकम्पका कारण जर्जर बनेको मुलुकी अर्थतन्त्र थप नाजुक हुन पुग्यो । 

यसैका आवरणमा दोस्रो मधेश आन्दोलन भयो । यसैका नाममा मुलुक बल्न थाल्यो । कति जले कति जलाइए । कतिलाई जिउँदै आगो लगाएर मारियो, कैयौलाई भाला रोपेर मारियो । आन्दोलनको नाममा बलेको आगोले २ वर्षे दूधे मुख बालकलाई समेत छाडेन । यस्ता समाचार जस्ताको तस्तै छापिएका कारण आँखाको तारो बन्न पुग्यो गोपाल सरकारको दृष्टिमा । त्यतिबेला उसको विभागीय मन्त्री पूर्वतिरका रिजालथरी कुनै कांग्रेसी नेता थिए । उनी आफैं नाकाबन्दी होइन र नाकाबन्दी भन्न हुन्न भन्ने पक्षमा थिए । एकाधपटक नाकाबन्दी भन्ने शब्द राखेर समाचार नदिनु भन्ने आशयको सर्कुलर नगरेका पनि होइनन् तर गोपालले त्यतातिर ध्यान दिएन । उल्टै पहिलो पेजमै यस्तो अवस्थालाई पनि नाकाबन्दी भन्न नहुने हुने हो भने नाकाबन्दी हुन हावा पनि छिर्न नसक्ने अवस्था सिर्जना हुनुपर्ने हो भन्दै प्रश्नवाचक टिप्पणी ठेलिदियो ।

उसको व्यवहारबाट मन्त्रीजी रिसले आगो भए र झपार्ने निहुँ खोज्न थाले । त्यत्तिकैमा दक्षिण र उत्तरतर्फका छिमेकीद्वयले लिपुलेकतिरबाट अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार अघि बढाउने सम्झौता गरे तर नेपाललाई भने जानकारीसम्म दिइएन । जबकि उनीहरूले प्रयोग गर्ने भनेको क्षेत्र नेपालको थियो । यस विषयलाई लिएर व्यवस्थापिका संसदमा व्यापक विरोध भयो । जनप्रतिनिधिहरूले सरकारी प्रतिक्रिया मागे, जसले गर्दा तत्कालीन प्रधानमन्त्री नै बोल्न बाध्य भएका थिए । जनप्रतिनिधिले उठाएको प्रश्न र सरकार बोलेको समाचार दुवै एकै स्थानमा छापियो पहिलो समाचार बनेर तर सरकारले सहजै पचाउन सकेन । यतिबेला विभागीय मन्त्री नै बढी आगो देखिएका थिए । उनलाई के लागेछ कुन्नि ! सायद सरकारी सञ्चारमाध्यम भएर पनि सरकारकै विरोध गर्ने भन्ने पो लागे छ कि कार्यकक्षमै बोलाएर झपारे ।

त्यतिबेला मन्त्रीजी यति क्रुद्ध देखिएका थिए कि भन्ने पनि भने, नभन्ने पनि भने । भन्दाभन्दै भूकम्पले भवन भत्काएको छ, यसैको निहुँमा पत्रिका नै बन्द गर्छु, यसबारे केही गर्नैपर्दैन, एउटा टिप्पणीको खेल हो भन्न समेत भ्याए । त्यसपछि के भएछ कुन्नि सायद धैर्य टुटेछ कि गोपालले पनि मन्त्रीको अगाडि बोल्दैछु भन्नेसम्म बिर्सेछ र कडा प्रतिवाद गर्दै भन्यो –
 
‘मन्त्रीज्यू कि आफैं भ्रममा पर्नुभएको छ कि पारिएको छ जस्तो लाग्यो । यहाँ जे भएको छ, ठीक भएको छ, पत्रकारिताको न्यूनतम मान्यताअनुसार नै भएको छ । न रिपोर्टरले जस्तो ल्यायो त्यस्तै छपियो भन्ने कुरा छ, न सम्पादकले हेरेन भन्ने कुरा छ । जाँची, बुझी, हेरी उचित सम्पादन भएर नै समाचार आएको छ । जहाँसम्म पत्रिका नै बन्द गर्ने भन्ने कुरा छ, त्यो भने मन्त्रीज्यूको अधिकारको कुरा हो, तपाईंको हातमा छ जे पनि गर्न सक्नुहुन्छ तर के चाहिँ हो भने दौराको टुप्पोमा फोहोर लाग्यो भने टक्टक्याउनु वा धुनु नै राम्रो हुनेछ । दौराको टुप्पो नै काट्न त सकिन्छ तर त्यस्ता कार्यलाई बुद्धिमानी भन्न सकिन्न ।’ 

त्यसपछि के लागेछ कुन्नि उनी तत्कालै सय डिग्रीबाट शून्यमा मात्र झरेनन्, प्रेमपूर्वक चिया खुवाएर पठाए । त्यसपछि पनि उनको सचिवालयको तर्फबाट स–सानो कुरामा किचकिच हुन भने छाडेन । कुनै विषय त यस्ता पनि हुन्थे, जुन उनीहरूलाई नै थाहा हुँदैन्थ्यो कि कुन विषय आपत्तिजनक हो भन्ने कुरा । कहिले लेखमा यस्तो भयो भनिन्थ्यो तर त्यसदिन त्यस्तो लेखै छापिएको हुँदैनथ्यो । कहिले समाचारको कुरा गरिन्थ्यो तर त्यसदिन त्यस्तो समाचार नै आएको हुँदैनथ्यो । त्यसपछि भने सिधै मन्त्रीले गरेबाहेक सचिवालयको तर्फबाट आएको फोन उठाउनै छाडिदियो गोपालले । जब उसले वास्ता गर्न छाड्यो, तब उनीहरूका तर्फबाट किचकिच हुन पनि छाड्यो । संसारको नियम पनि कस्तो विचित्र ? जति भाऊ दियो, उति टाउकोमा टेक्न खोज्ने । जति वास्ता नगर्‍यो, उति भाऊ नखोज्ने, के हो यो ? सम्झिँदै कहिले हाँसो उठ्ने गर्छ, कहिले रिस तर पनि दुनियाँ यस्तै छ । यसैगरी चलिरहेको छ ।