काठमाडौं – गोरखाका टेकराज पाण्डे त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बाहिर आफ्नी पत्नी कुर्दै थिए । वैदेशिक रोजगारीको लागि १ वर्षअघि विदेशिएका पाण्डे दशैंका लागि २ महिनाको बिदा लिएर स्वदेश फर्किएका हुन् ।
दशैं परिवारको साथमा मनाउन पाइने खुशीमा उनको मुहार हँसिलो देखिन्थ्यो । ‘दशै मनाउन छुट्टिमा घर फर्किएको छु । भर्खर विमानस्थलमा आइपुगे, श्रीमती लिन आउँदैछिन्,’ मुस्कुराउँदै उनले भने ।

पाण्डेले वैदेशिक रोजगारको यात्रा तय गरेको १० वर्ष भयो । १० वर्षको अवधिमा उनले केही वर्षका दशैं मात्रै मनाउन पाएका छन् । १० वर्षसम्म वैदेशिक यात्रा गरेका पाण्डे देशमा भनेजस्तो रोजगारीको अवसर नहुँदा विदेशिन बाध्य छन् । 

बिदामा घर आएका पाण्डेलाई स्वदेशमै राम्रो रोजगारी भए नेपालमै बस्ने चाहना छ । तर, उनलाई सरकारले देशमै रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्ला भन्ने विश्वास छैन ।

‘सरकारले देशमै रोजगारी सिर्जना गरे त नेपालमै बस्थें नि ! देशमा रोजगारी त कुरामै सीमित छ, आफ्नो जीविका चलाउनका लागि विदेश जानैपर्ने बाध्यता छ,’ पाण्डेले भने, ‘२ महिनाको मात्रै बिदा छ, दशैंतिहार मानेर फेरि अर्काकै देशमा फर्किनुपर्छ ।’ उनको मुहारको चमक एकाएक हरायो ।

विमानस्थल बाहिरपट्टि बस्दै गरेका धादिङका ढकबहादुर मगर आफ्नो सामान कुर्दै थिए । साउदी अरबबाट नेपाल फर्किएका मगरको नेपाल बसाइ पनि २ महिनाको मात्रै छ । रोजगारीकै लागि वैदेशिक यात्रा तय गरेको १२ वर्ष भइसकेको छ उनले । तर, १२ वर्षको अवधिमा ३ वटा दशैं मात्र उनले नेपालमा परिवारसँग मनाउन पाए । यस वर्षको दशैं स्वदेशमा मनाउन पाउँदा उनी खुशी छन् ।

‘२ महिनाको बिदामा आएको हो, फेरि फर्कनुपर्छ । यसपालिको दशैंमा बिदा पाइयो, खुशीको कुरा यही हो,’ उनले भने, ‘हामी विदेशमा रहेका नेपालीलाई दशैंमा बिदा मिल्नु नै ठूलो कुरा हो । नेपालमै बस्न र रोजगारी गर्न पाउने कुरा त यस्तै न हो, विदेशमा पसिना नबगाई खान पुग्दैन ।’

कतारबाट दशै मनाउनकै लागि घर फर्किएका सूर्यबहादुर विश्वकर्मा पनि निकै खुशी देखिन्थें । ‘दशैं मनाउन नेपाल आइयो, धेरै खुसी लागेको छ । कुन बेला घरपरिवारलाई भेटुँ भइरहेको छ,’ उनले आफ्नो खुशी सुनाए । विश्वकर्मालाई पनि वैदेशिक रोजगारीमा जाने रहर होइन । आफ्नै देशमा रोजगारी पाए नेपालमै बस्ने उनको चाहना छ ।

विमानस्थलमा दशैंको बिदामा स्वदेश फर्किने युवाको लाइन छ यतिबेला । श्रम रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री गोकर्ण विष्टले विदेशमा श्रम गरेर फर्किएकालाई नेपालमा नै ऋणसहित रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्ने भनिरहेपनि स्वदेश फर्किएका व्यक्ति लक्षित कार्यक्रम भएको देखिँदैन । दशैं मनाउनकै लागि बिदा पाएर नेपाल फर्किएका युवा फेरि विदेश जानुपर्ने बाध्यता सम्झँदै चिन्तित छन् ।

तस्वीरमा हेनुस् दशैं मनाउन स्वदेश फर्किएका नेपाली