कात्तिक १५, २०८०
१. नमस्कारको चलन हिन्दु संस्कृतिमा मानिस हात जोडेर एक अर्कालाई अभिवादन गर्छन् जसलाई नमस्कार भनिन्छ । यो परम्पराका पछाडिको सामान्य कारण भनेको दुवै हात जोडेर गरिने अभिवादनले सम्मान झल्काउँछ । तर वैज्ञानिक र...
आजबाट यमपञ्चक शुरू भएको छ । यमपञ्चकको पहिलो दिन कागतिहार मनाउने गरिन्छ । त्यस दिनमा कागलाई पूजाआजा गरी स्वादिष्ट खानेकुरा खुवाउने चलन छ ।
आफूले भात खानुअघि बिहानपख टपरीमा भात राखी त्यसमा अलिकति तिलको तेल हालेर छतमा राख्नुपर्छ । कागले भोजन गरिसकेपछि मात्र आफूले भोजन गर्नुपर्छ ।
कागलाई छुट्याइने भोजनलाई काकबलि भनिन्छ । यो श्लोक उच्चारण गर्दै काकबलि दिनुपर्छ :
ऐन्द्रवारुणवायव्यां याम्यां वै नैऋतस्तथा ।
वायसाः प्रतिगृह्णन्तु मया दत्तं बलिं त्विमम् ।।
अर्थात्, पूर्व, पश्चिम, उत्तर र दक्षिण दिशा अनि यमलोकमा समेत रहेका कागदेवताहरूले मैले दिएको यो बलि ग्रहण गरून् । (प्रत्येक दिशाको देवतालाई यहाँ इंगित गरिएको छ । जस्तै, ऐन्द्र भन्नाले पूर्व दिशाका देवता इन्द्र, वारुण भन्नाले पश्चिम दिशाका देवता वरुण, वायव्य भन्नाले उत्तर दिशाका देवता वायु अनि याम्य भन्नाले दक्षिण दिशाका देवता यमराज अनि नैऋत भन्नाले यमलोकलाई इंगित गरिएको हो । अनि वायस भनेको काग हो ।)
आजैको दिन दिदीबहिनीहरूले दाजुभाइलाई भाइटीकाको निम्ता दिने गर्छन् । निम्ता दिँदा सुपारी दिने चलन छ । त्यसैगरी दूबोलाई तिलको तेलमा चोपेर कपालमा दलिदिने अनि कानमा घुसाउने चलन छ ।
दूबो अमर हुन्छ भन्ने मान्यताका कारण यो लगाइदिने चलन चलेको हो ।
यमराजको दूत
यमपञ्चकमा कागको पूजा गर्नुमा काग यमदूत हो भन्ने मान्यता छ । काग मृत्युदेव यमराजको दूत भएका कारण उसले यमलोकमा रहेका हाम्रा पूर्वजहरूको आत्मालाई हाम्रो बारेमा बताइदिन्छ । हामी धर्म र अध्यात्म अपनाएर बसेका छौं भन्ने सन्देश कागले पितृहरूलाई पु-याएमा उनीहरू सन्तुष्ट हुन्छन् ।
कागको धार्मिक महत्व
कागको पूजा गर्नुका पछाडि यसको धार्मिक महत्व रहेको छ । पुराणहरूमा कागले अमृतको स्वाद चाखेको हुनाले यसको स्वाभाविक र प्राकृतिक मृत्यु हुँदैन भनी उल्लेख गरिएको छ ।
कागलाई भोजन गराउनु भनेको आफ्ना पितृहरूलाई भोजन गराउनु हो भन्ने मान्यता छ । शास्त्रमा क्षमतावान आत्मा कागका रूपमा धर्तीमा विचरण गर्ने कुरा उल्लेख गरिएको छ । कागलाई भोजन गराउँदा पितृहरू तृप्त हुन्छन् । विष्णुपुराणमा भक्ति र श्रद्धाका साथ कागलाई भोजन गराउनुपर्छ भनी लेखिएको छ ।
काग अत्यन्त बुद्धिमान् चरा हो । समस्याको समाधान गर्ने र सञ्चार गर्ने अद्भुत क्षमता कागमा हुन्छ । उदाहरणका लागि, कुनै कागले दुष्ट मान्छे भेट्यो भने अन्य कागलाई कसरी त्यो मान्छे चिन्ने भनी बताइदिन्छ । अनि कागले कहिल्यै पनि मान्छेको अनुहार बिर्संदैन भनी अनुसन्धानले समेत पत्ता लगाएको छ ।
१. नमस्कारको चलन हिन्दु संस्कृतिमा मानिस हात जोडेर एक अर्कालाई अभिवादन गर्छन् जसलाई नमस्कार भनिन्छ । यो परम्पराका पछाडिको सामान्य कारण भनेको दुवै हात जोडेर गरिने अभिवादनले सम्मान झल्काउँछ । तर वैज्ञानिक र...
वास्तुशास्त्र अनुसार घरमा कुन ठाउँमा के कुरा राख्ने नियमको पालना गर्दा सुखसमृद्धि प्राप्त हुन्छ । वास्तु पालन नगर्दा भने स्वास्थ्य र धनहानिका अलावा अन्य धेरै समस्याबाट ग्रस्त भइन्छ । खराब भएको र टुटेफुटेको सामान घ...
काठमाडौं -केही मानिस धार्मिक मान्यताका कारण लसुन र प्याज खाँदैनन् । विशेषगरी ब्राह्मणहरू लसुन प्याज खाँदैनन् । यसरी नखानुका वैज्ञानिक र धार्मिक कारण छन् । आयुर्वेदका अनुसार खाद्य पदार्थलाई तीनवटा श्रेणीमा बाँड...
काठमाडौं, — हिन्दू धर्मले सहगोत्रीका बीच विवाह गर्न नहुने विधान गरेको छ । गोत्र भनेको वंश र कुल हो । प्रत्येक नयाँ पुस्तालाई गोत्रले जोड्ने काम गर्छ । जस्तो, कसैको भारद्वाज गोत्र छ भने त्यो व्यक्ति भरद्वा...
घरमा माउसुली देखिनु एक सामान्य घटना हो । सामान्यरुपमा हेर्दा यो एक जीव हो तर जीव जन्तु मनुष्यको प्रकृतिको एक महत्वपूर्ण हिस्सा मान्ने हिन्दू शास्त्रमा माउसुली बारे जोडिएको गतिविधिबारे विस्तृत जानकारी छ ।...
बेनी– म्याग्दीको मङ्गला गाउँपालिका–२ बाबियाचौर माटेवगरमा देवी महिमा श्रीमद्भागवत नवाह ज्ञान महायज्ञ एवं धार्मिक महोत्सव शुरू भएको छ । माटेवगरमा रहेको ऐतिहासिक देवी भगवती मन्दिर परिसरमा मङ्गला युथ ...
सृष्टिमा हरेक चीजको एउटा अति हुन्छ, जसलाई हामी सीमा भन्ने गर्छौँ, जलाई उसले आउँदा सँगै लिएर आएको हुन्छ र जेजति गर्छ यसैभित्रै रहेर गर्छ । अति पार गर्नासाथ उसको अस्तित्व पनि समाप्त हुन पुग्छ । अति पार गरेपछि नदी...
नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलन कतिपटक विभाजन भयो ? पुनः एकता, मोर्चा गठन, विघटनलाई हेर्दा यसको जोडघटाउको लामै शृङ्खला बन्छ । र, त्यसमा मूलधारको राजनीतिबाट विभाजित कम्युनिस्ट पार्टी अर्थात् वामपन्थी पार्टीहरूको विसर्...
नेपालको निजामती सेवा (समग्र प्रशासन) कम व्यावसायिक भएको आरोप लाग्दै आएको छ । कर्मचारीहरूमा बुझाइको स्तर सतही देखिन थालेको छ । सकारात्मक सोच पनि खस्किएको छ । प्रस्तुतिमा आत्मविश्वास होइन, हीनभावना देखिन थालेको ...