नेपाली कांग्रेस पार्टीको तर्फबाट शेरबहादुर देउवा प्रधानमन्त्री रहँदाको अवस्थामा नै तत्कालीन पार्टी सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले साधारण सदस्य समेत नरहने गरी देउवालाई कारवाही गरिदिए । देउवाले त्यतिबेला आफ्नो राजनीति सुरक्षित गर्नका लागि पार्टी विभाजन गर्दै नेपाली कांग्रेस (प्रजातान्त्रिक ) स्थापना गरेर सभापति बने । 

बीपी कोइरालापछि राजाबाट अपदस्थ हुने दोस्रो प्रधानमन्त्री बन्न पुगेका देउवा गिरिजाप्रसाद कोइरालाको दबाबकै कारण राजा ज्ञानेन्द्रको प्रतिगमनविरुद्ध एक्लै आफ्ना कार्यकर्ता लिएर सडक आन्दोलनमा होमिन बाध्य समेत भए । अन्ततः विभाजित कांग्रेस एक हुन पुग्यो । 

पार्टी एक हुँदा वरिष्ठ नेताको हैसियत पाएका देउवाले यतिबेला कांग्रेस पार्टी सभापतिको पहिलो कार्यकाल पूरा गर्दैछन् । यद्यपि गिरिजाप्रसाद कोइरालादेखि सुशील जीवित रहँदा भने पार्टी सभापति बन्नका लागि कोइराला परिवारका सदस्यहरू उनका लागि बाधक बन्न पुगे । कोइराला परिवारको पहिलो पुस्ताका नेताको अन्त्यसँगै देउवा कांग्रेस पार्टीको सभापति बन्न पुगे ।

त्यतिमात्र नभई दोस्रो जनआन्दोलन भाग– २ पछि चौथोपटक नेपालको प्रधानमन्त्री बन्ने सौभाग्य समेत पाए । यद्यपि पार्टीको १३औं महाधिवेशनमा देउवा सभापति उठ्दै गर्दा आफ्नो प्यानलबाट कोइराला परिवारका सदस्यलाई महामन्त्री तथा केन्द्रीय सदस्यमा उठाउन नसकेपनि भित्री रूपमा त्यति धेरै असहयोग भएको देखिएको थिएन । त्यतिमात्र होइन महाधिवेशनपछिको लामो समय सभापति देउवा र महामन्त्री शशांक कोइराला बीचको सम्बन्धमा खासै दरार उत्पन्न भएको नदेखिएको हुँदा राम्रै मानिएको थियो ।
 
तर, सभापति देउवा र कोइराला परिवारका सदस्यहरूबीच पछिल्लो समय पार्टीको आन्तरिक राजनीतिमा राम्रै हिसाबले छेडछाड हुन थालेको छ । यसरी छेडछाड हुने क्रममा कोइराला परिवारका सदस्यहरू महामन्त्री डा. शंशाक कोइराला तथा केन्द्रीय सदस्यहरू डा. शेखर कोइराला र सुजाता कोइरालाले पार्टी सभापति देउवाको कार्यक्षमता माथि औंला उठाउन थालेका छन् । यसरी औंला उठाउने क्रममा अघिल्लो वर्ष भएको प्रतिनिधि सभा र प्रदेश सभा निर्वाचनमा पार्टीले भोग्नुपरेको हारको मुख्य कारण सभापति देउवा नै भएको कोइराला परिवारका सदस्यहरूको जिकिर छ ।

त्यसमा पनि सभापति देउवाप्रति केन्द्रीय सदस्य शशांक कोइराला निकै आक्रामक ढंगले प्रस्तुत हुन थालेका छन् । कोइराला परिवारका सदस्यहरू पार्टी सभापति देउवाप्रति यतिबेला किन आक्रमक ढंगले प्रस्तुत हुन थालेका छन् त भनी कांग्रेस वृत्तमा निकै चर्चा भइरहेको छ । यसको एउटै प्रमुख कारण हो पार्टीको १४औं महाधिवेशनको बाछिटा ।

कोइराला परिवारका सदस्यहरू त्यसमा पनि शेखर कोइराला कुनै पनि हालतमा पार्टीको नेतृत्व कोइराला परिवारभित्र ल्याउनुपर्छ भन्ने मान्यतामा रहेका छन् । सोही मान्यता अनुरूप कोइराला परिवारका सदस्यहरू एकताको सन्देश दिनका लागि एउटै माला पहिरिनेदेखि डिनरपछि सामूहिक रूपमा तस्वीर खिचेर सार्वजनिक गर्ने समेत गरिरहेका छन् ।

एउटै माला पहिरिनु र सामूहिक तस्वीर सार्वजनिक गर्नु कोइराला परिवारको व्यक्तिगत विषय हो । तर यस किसिमको गतिविधि गर्दैगर्दा कोइराला परिवारका सदस्य सभापतिप्रति आक्रमक रूपमा प्रस्तुत भइरहेको विषय सभापति देउवालाई स्वीकार्य देखिएको छैन र देखिने विषय पनि होइन ।
 
यसैक्रममा सभापति देउवा पनि बुधवार वीरगञ्जमा आयोजित एक कार्यक्रममा कोइराला परिवारप्रति निकै आक्रामक ढंगले प्रस्तुत भए । यसरी आक्रामक ढंगले प्रस्तुत हुने क्रममा सभपति देउवाले नेपाली कांग्रेस पार्टी कोइरालाको परिवारको बपौती नभएको समेत भन्न भ्याए । त्यसक्रमा नेपाली कांग्रेस पार्टीमा सुवर्ण शमशेर, गणेमान सिंह, कृष्णप्रसाद भट्टराईदेखि हजारौं नेता तथा कार्यकर्ताको योगदान रहेको बताए ।

उनले शेखर कोइरालाप्रति निशाना साँधे । शेखरको के हैसियत छ भन्ने उनको प्रश्न थियो । कांग्रेस पार्टीको १४औं महाधिवेशनको चर्चा शुरू हुन लाग्दै गर्दा सभापति देउवा र कोइराला परिवारबीच शुरू भएको यो आन्तरिक द्वन्द्वले कांग्रेस पार्टीमा तरङ्ग उत्पन्न हुने निश्चित छ ।

देउवा र पौडेलको जोडिएला त घाँटी  ?

कांग्रेसको आन्तरिक राजनीतिमा यतिबेला सभापति देउवा र वरिष्ठ नेता पौडेल फरक खेमामा छन् । वरिष्ठ नेता पौडेल र कोइराला परिवार एउटै कित्तामा रहेका छन् । तर उनीहरूबीचको सम्बन्ध पनि त्यति सुमधुर रहेको छैन ।

पार्टीको १४औं महाधिवेशनमा कोइराला परिवारका सदस्य पौडेललाई सभापतिको उम्मेदवार मान्ने पक्षमा छैनन् । यस्तो अवस्थामा पछिल्लो घटनाक्रमले सभापति देउवा र वरिष्ठ नेता पौडेल घाँटी जोडिएला त ? यतिखेर कांग्रेस वृत्तमा नयाँ बहस शुरू हुन थालेको छ ।