प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसको संसदीय दलले सभामुखमा उम्मेदवारी नदिने निर्णय गर्‍यो ।

मंगलवार बिहान सिंहदरबारस्थित कांग्रेस संसदीय दलको कार्यालयमा बसेको बैठकले सभामुख पद तटस्थ रहनुपर्ने भन्दै कांग्रेसले उम्मेदवारी नदिने निर्णय गरेको हो । 

यससँगै सभामुखमा उम्मेदवारी नदिएर कांग्रेसले उपसभामुख पाउने बाटो खोलेको हुनसक्ने राजनीतिक चर्चा चलेको छ । 

उपसभामुखका लागि कांग्रेसले सत्तारूढ दल नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) सँग छलफल शुरू गरिसकेको उच्च स्रोतको दाबी छ । मंगलवार बिहान कांग्रेसका वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल सत्तारूढ दल नेकपाका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई भेट्न प्रचण्डनिवास खुमलटार पुगे । दुवैबीचको भेटले स्रोतको दाबीलाई बल पुर्‍याएको छ ।

पौडेलका सहयोगी चिरन्जीवी अधिकारीले बिहान ९ बजेतिर दुवै नेताको भेट भएपनि औपचारिक रूपमा कुनै विषयमा छलफल नभएको दाबी गरे । ‘उहाँहरूबीच अनौपचारिक कुराकानी भएको हो,’ उनले भने, ‘उपसभामुख कांग्रेसलाई दिने विषयमा कुनै छलफल भएको छैन ।’

यस विषयमा वरिष्ठ नेता पौडेलसँग कुरा गर्न खोज्दा सम्पर्क हुन सकेन तर प्रचण्डनिकट स्रोतले दुवै नेताबीच उपसभामुखका विषयमा कुराकानी भएको पुष्टि गर्‍यो ।

‘पौडेलले उपसभामुख कांग्रेसलाई दिनुस् भनेर प्रस्ताव राख्नुभयो,’ स्रोतले भन्यो, ‘अध्यक्ष प्रचण्डले चाहिँ उपसभामुखको निर्वाचनका लागि केही समय अझ बाँकी रहेकाले पौडेलले राखेको प्रस्तावका विषयमा छलफल गरेर अघि बढ्ने बताउनुभयो ।’

मंगलवार एक दैनिक पत्रिकाले कांग्रेसका प्रमुख सचेतक बालकृष्ण खाणले उपसभामुख सहमतिमा कांग्रेसले पाउनुपर्ने भनेको दाबी गरेको छ । ‘दुई दल मिलेर अघि बढे काम गर्न सहज हुन्छ,’ खाणले भनेका थिए ।

संक्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी आयोगमा पदाधिकारी नियुक्त गर्ने सम्बन्धमा प्रतिपक्षी दलका सभापति शेरबहादुर देउवा र सत्तारूढ दलका दुवै अध्यक्षबीच गत हप्ता सहमति भएको थियो । सहमतिले सत्तापक्ष–प्रतिपक्ष बीचको सहमतीय राजनीतिक यात्रा अघि बढ्न खोजेको सन्देश दिएको छ ।

सत्तापक्ष र प्रतिपक्षबीच ५० करोड डलरको अमेरिकी अनुदान सहयोगको मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (एमसीसी) सहयोग स्वीकार्ने विषयमा पनि मतैक्य देखिन्छ । 

कांग्रेस सभापति देउवा लगायतका कतिपय नेताहरूले एमसीसी संसदबाट पारित हुनुपर्ने धारणा राखेका छन् ।

सत्तारूढ दलकै कतिपय नेताहरू एमसीसीको विपक्षमा रहेको सन्दर्भमा प्रतिपक्षी दलको साथ पाएपछि प्रधानमन्त्री ओली खुशी देखिन्छन् । 

सभामुख र उपसभामुख फरक–फरक दलको हुनुपर्ने र कम्तिमा १ महिला अनिवार्य हुनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्था छ ।

सभामुखमा अग्नि सापकोटालाई उम्मेदवार बनाउने निर्णयपछि नेकपाकी समानुपातिक सांसद शिवमाया तुम्बाहाङ्फेले राजीनामा दिइन् ।

तुम्बाहाङ्फेको राजीनामापछि संसदका ज्येष्ठ सदस्य महन्थ ठाकुरले सोमवारको संसद बैठकको अध्यक्षता गर्दै संसद सचिवालयका महासचिव मनोहरप्रसाद भट्टराईलाई प्रमुख निर्वाचन अधिकृत तोकेका थिए । 

भट्टराईले सार्वजनिक गरेको सभामुख निर्वाचनको कार्यतालिका अनुसार माघ १२ गते संसदले सभामुख पाउनेछ । त्यसपछि मात्र संसद सचिवालयले उपसभामुख निर्वाचनको तयारी गर्नेछ । 

यसअघि मधेशकेन्द्रित दल राष्ट्रिय जनता पार्टी (राजपा) सँग सत्तारूढ दल नेकपाले २ नम्बर प्रदेशको राष्ट्रियसभा सदस्य निर्वाचनका लागि २/२ सीटमा तालमेल गर्ने र आगामी दिनमा सहकार्य अघि बढ्ने २ बुँदे सहमति गरेका थिए ।

सहमतिपश्चात उपसभामुखमा नेकपाले राजपालाई समर्थन गर्ने चर्चा चलेको थियो । चर्चाकै बीचमा मंगलवार सुवासचन्द्र नेम्वाङले प्रस्तावित गरेका नेकपाका सभामुख उम्मेदवार अग्नि सापकोटालाई राजपाका नेता लक्ष्मणलाल कर्णले समर्थन गरेका थिए ।

कर्णले लोकान्तरसँग राजपाले उपसभामुख पाउन सभामुखमा सापकोटालाई समर्थन नगरेको बताए । ‘उपसभामुखका लागि हामीले नेकपासँग कुनै औपचारिक छलफल गरेका छैनौं,’ कर्णले लोकान्तरसँग भने, ‘राजपाले उपसभामुख पाउनका लागि मैले अग्निजीलाई समर्थन गरेको होइन ।’ 

राजनीतिमा जे पनि सम्भव हुन सक्ने तर राजपाले नेकपासँग पद बाँडफाँड गर्ने गरी कुनै सहमति नगरेको कर्णले दाबी गरे ।

यद्यपि प्रधानमन्त्री ओलीनिकट एक नेताले उपसभामुख राजपाले पाउने लगभग निश्चित जस्तै भएको बताए । ‘राष्ट्रिय सभाको निर्वाचनमा तालमेल गर्ने औपचारिक सहमतिसँगै नेताहरूबीच राजपाबाट उपसभामुख बनाउने भद्र सहमति भएको हो,’ उनले भने, ‘कांग्रेस प्रमुख प्रतिपक्षी भएकाले तालमेल हुन सक्दैन ।’

यता अध्यक्ष प्रचण्ड र कांग्रेसका वरिष्ठ नेता पौडेलबीच उपसभामुख कांग्रेसलाई दिने विषयमा भएको छलफलबारे आफू अनविज्ञ रहेको ती नेताले बताए । ‘उहाँ (अध्यक्ष प्रचण्ड) कसलाई के बाँड्दै हिँड्नुहुन्छ भन्ने कुरा उहाँलाई नै थाहा होला,’ उनले भने, ‘यसबारेमा पार्टीको औपचारिक निर्णय आएपछि मात्र केही भन्न सकिएला ।’

काठमाडौं क्षेत्र नम्बर १० का कांग्रेस सांसद राजेन्द्रकुमार केसीले पनि उपसभामुखका लागि कांग्रेस र नेकपाबीच कुनै सहमति हुन नसक्ने बताए ।

‘उहाँहरू अधिनायकवादतर्फ अघि बढ्दै हुनुहुन्छ,’ लोकान्तरसँग कुरा गर्दै केसीले भने, ‘सरकार बनेको २ वर्षमा उहाँहरूले कांग्रेससँग कुनै छलफल गरेर अघि बढेको मलाई जानकारी छैन । उपसभामुखका सन्दर्भमा झन् हामीसँग छलफल गर्ने कुरै भएन । मैले कांग्रेस–नेकपाबीच सहमति हुन सक्ने कुनै आधार देखेको छैन ।’

सभामुखमा उम्मेदवारी नदिने कांग्रेसको निर्णयले उपसभामुख आश गरेको अर्थमा नबुझ्न केसीले आग्रह गरे । 

कांग्रेसका अर्का सांसद सञ्जयकुमार गौतमले यसबारे आफूलाई केही थाहा नभएको प्रतिक्रिया दिए । गौतम मंगलवारको संसदीय दलको बैठकमा उपस्थित थिएनन् ।

‘मेरो व्यक्तिगत धारणा त सभामुखमा पनि कांग्रेसले उम्मेदवारी दिनुपर्छ भन्ने हो,’ गौतमले लोकान्तरसँग भने, ‘सभामुखमा उम्मेदवारी नदिएर कांग्रेसले उपसभामुखमा दाबी गर्न खोज्यो भन्न मिल्दैन । उपसभामुख निर्वाचन अझै एक–डेढ महिनापछि हुने सम्भावना छ । त्यसैले अहिल्यै यसबारे बोलिहाल्नुपर्छ जस्तो लाग्दैन ।’