चाडपर्व सकिएसँगै पछिल्ला दिनहरूमा घरजग्गा कारोबारको गति बढ्न थालेको छ । 

समय समयको निषेधाज्ञा र चाडपर्वका कारण केही सुस्तता आएको घरजग्गा कारोवारमा पछिल्ला दिनहरूमा केही वृद्धि हुन थालेको हो । 

पछिल्ला दिनहरूमा काठमाडौं उपत्यकामा रहेका मालपोत कार्यालयहरूमा घरजग्गा कारोबारीहरूको भीड नै लाग्ने गरेको छ । 

ललितपुर मालपोत कार्यालयका प्रमुख मालपोत अधिकृत शालिकराम आचार्य पछिल्ला दिनमा कार्यालयमा कामको चाप बढेको बताउँछन् । 

चाडपर्व सकिएसँगै कार्यालयमा घरजग्ग्गा कारोबारीको भीड शुरू भएको लोकान्तरसँग उनले बताए । 

विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोरोना महामारीका कारण हरेक क्षेत्रमा मन्दी आएको छ । नेपालमा सरकारले चैत ११ गतेदेखि देशव्यापी लकडाउन गरेको थियो भने समय–समयमा निषेधाज्ञा गरेको थियो । 

समय–समयमा जारी गरिएको लकडाउन तथा निषेधाज्ञाका कारण अन्य क्षेत्रमा जस्तै घरजग्गा कारोबारमा पनि सुस्तता देखिएको छ । 

प्रमुख मालपोत अधिकृत आचार्यले भने, ‘लकडाउन तथा निषेधाज्ञाका कारण कारोवार हुन पाएन, तर अब भने कारोवार राम्रै भएको छ, कार्यालयमा भीड देखिन्छ ।’

कारोवार घट्दा राजस्व पनि प्रभावित

ललितपुर मालपोत कार्यालयमा गत वर्षको तुलनामा अहिले कारोवारमा कमी आएको छ । कार्यालयको तथ्यांकअनुसार, चालू आर्थिक वर्षको साउनदेखि कात्तिकसम्ममा राजस्व संकलनको अवस्था न्यून छ । 

यस अवधिमा कार्यालयले ८० करोड १२ हजार रुपैयाँमात्र राजस्व संकलन गरेको छ । यद्यपि गत वर्षको सोही अवधि (साउन–कात्तिक)मा कार्यालयले १ अर्ब ८ करोड ६४ लाख रुपैयाँभन्दा बढी रकम राजस्व संकलन गरेको थियो । 

प्रमुख मालपोत अधिकृत आचार्यका अनुसार अहिले पहिलेको तुलनामा कारोवार पनि घटेको छ ।

उनले भने, ‘हिजोआजका दिनमा कार्यालयमा केही भीड देखिएको छ, कारोवार देखिएको छ, तर तुलना नै गर्दा पहिलेको तुलनामा अहिले कारोवार निकै कम छ ।’

उनले घरजग्गाको कारोवारको अवस्था ‘ट्रेण्ड’ हेरेर भन्न नसकिने बताए । उनले भने, ‘कहिले मानिसको भीड हुँदैन, कारोवार हुन्छ, कहिले भीड भएर पनि कारोवार हुँदैन, त्यसकारण ट्रेण्ड यस्तो छ भन्नै सकिँदैन ।’

उनले कारोवारमा उछाल नआएको बताउँदै न्यून नै रहेको भन्न पनि नसकिने बताए । 

उनले भने, ‘अहिलेको अवस्था भनेको कारोवारमा उछालै पनि नआएको तर न्यून पनि नभएको, समग्रमा केही कारोवार भएको छ ।’

यता कलंकी मालपोत कार्यालयमा पनि पछिल्ला दिनहरूमा भीड लाग्ने गरेको छ । घरजग्गा कारोवारका लागि सेवाग्राहीहरूको भीड बाक्लै देखिएको मालपोत कार्यालय कलंकीका सूचना अधिकारी नीलकण्ठ काफ्लेले लोकान्तरलाई बताए । 

उनका अनुसार, कलंकी मालपोत कार्यालयमा चालू आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को साउनदेखि कात्तिक मसान्तसम्ममा ७४ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७६/७७ को सोही समय (साउन–कात्तिक)मा कार्यालयले ८८ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको थियो । 

अघिल्लो वर्षको साउनदेखि कात्तिक मसान्तसम्मको तुलनामा यस आर्थिक वर्षको सोही समयमा १४ करोड रुपैयाँ राजस्वमा गिरावट आएको छ । 

सूचना अधिकारी काफ्लेले विभिन्न समयको लकडाउन र निषेधाज्ञाले नै घरजग्गा कारोबारलाई असर गरेको बताउँछन् । उनले भने, ‘पछिल्ला दिनहरूमा चाडबाड पनि सकियो र लकडाउन पनि छैन, त्यसकारण कारोवार केही बढेको छ, तर पहिले त ठप्प नै रह्यो ।’

चालू आर्थिक वर्षको पहिलो महिनामा घरजग्गा कारोवार न्यून मात्रामा भएको र राजस्वमा पनि कोरोना महामारीले असर पुर्‍याएको भूमि व्यवस्थापन तथा अभिलेख विभागको कार्यालयले जनाएको छ । 

कोरोना महामारीका कारण देशव्यापी लकडाउन लगाउँदा कारोबारमा प्रभाव परेको विभागका प्रवक्ता गुरुदत्त सुवेदीले बताए । 

उनले भने, ‘महामारी न्यूनीकरणका लागि लकडाउन लगाइयो, त्यसले गर्दा मानिसहरूले जग्गा कारोवारतर्फ भन्दा आफ्नो सुरक्षातर्फ ध्यान दिने कुरा भयो, यसले कारोवार घटायो ।’

विभागको तथ्यांकअनुसार, सरकारले घरजग्गाको कारोबारमार्फत चालू आर्थिक वर्षको पहिलो चार महिनामा १२ अर्ब ३९ करोड ९६ लाख रुपैयाँभन्दा बढी राजस्व संकलन गरेको छ । 

विभागका अनुसार, यस अवधिमा सरकारले आश्विन महिनामा सबैभन्दा उच्च राजस्व संकलन गरेको छ । 

यस महिनामा घरजग्गा कारोवारमार्फत ५ अर्ब २७ करोड २० लाख रुपैयाँभन्दा बढी राजस्व संकलन भएको छ । 

कात्तिक महिनामा भने सरकारले ३ अर्ब ६ करोड २५ लाख रुपैयाँ मात्रै राजस्व संकलन गर्न सकेको छ । 

‘चाडपर्वका कारण राजस्व संकलनमा कात्तिक महिनामा असर पर्‍यो,’ विभागका निर्देशक एवं प्रवक्ता सुवेदीले बताए । 

उनका अनुसार, लकडाउनकै अवधिमा कतिपय मालपोत कार्यालयहरू बन्द रहेका थिए । 

‘कोरोनका कारण कतिपय मालपोत कार्यालयहरू बन्द थिए, त्यसले पनि राजस्व संकलनमा असर पार्‍यो,’ उनले भने । 

विभागका अनुसार, साउन र भदौ महिनामा घरजग्गा कारोबारबाट  ४ अर्ब ६ करोड ५० लाख रुपैयाँ मात्र राजस्व संकलन भएको छ । 

निर्देशक सुवेदीका अनुसार घरजग्गा कारोवारलाई कोरोनाले मात्र नभई अन्य कुराहरूले पनि असर पारेको छ । 

जग्गा कित्ताकाटको रोक्का भएसँगै कारोबारमा मन्दी आएको उनले बताए ।