इन्डियन काउन्सिल अफ मेडिकल रिसर्च तथा भारत बायोटेकले कोभिडविरुद्ध बनाउँदै गरेको कोभ्याक्सिनसम्बन्धी अनुसन्धान पत्रमा वैज्ञानिकहरूले भर्खर जन्मेको गाईवस्तुको रगत खोप बनाउन उपयोग गरेको उल्लेख गरेका छन् । 

कोभिड खोपमा मात्र यसरी पशुको रगत उपयोग गरिएको हैन । भर्खर जन्मेको पशुको रगत सिरम जैविक अनुसन्धानको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो र यो प्रायः अन्य मुलुकबाट भारतमा आयात गरिन्छ । 

अहिले त्यसका विकल्पमा कृत्रिम वस्तुहरू पनि उपलब्ध छन् तर आयातित पशु सिरम कोभिड खोप निर्माण प्रक्रियाको महत्त्वपूर्ण हिस्सा हो । 
 

कोभ्याक्सिनले कोभिड रोगाणुलाई निष्क्रिय तुल्याउँछ र पुनः संक्रमण हुन दिँदैन । तर भाइरसका केही भागलाई शरीरको रोगप्रतिरोधक क्षमताले पहिचान गर्न सक्छ र प्रतिक्रिया जन्माउँछ । 

खोप बनाउनका लागि अफ्रिकी हरियो बाँदरको मिर्गौलाको कोशिकालाई प्रयोगशालामा विकसित गरिन्छ । ती कोशिकामा सार्स–कोभ–२ भाइरस छोडिन्छ । भाइरसलाई लगभग ३६ घन्टासम्म राखेर निष्क्रिय पारिन्छ । 

निष्क्रिय बनेका भाइरसलाई एड्जुभान्ट्स नामक तत्त्वसँग मिसाइन्छ । तिनले इम्युन रेस्पोन्स गराउँछन् । 

प्रयोगशालामा कोशिका विकास गर्नका लागि वैज्ञानिकहरूले कोशिकालाई टुक्य्राउने र विशिष्ट कोशिका बनाउने अवस्था निर्माण गर्नुपर्ने हुन्छ । 

गाईको भ्रूणबाट निकालिने सिरमलाई वैज्ञानिकहरूले व्यापक मात्रामा उपयोग गर्ने गरेका छन् । भ्रूणको सिरम निकाल्नका लागि गर्भवती गाई मारिन्छ र भ्रूण निकालिन्छ । त्यसपछि भ्रूणबाट रगत निकालिन्छ र प्रयोगशालामा लगेर सिरम छुट्ट्याइन्छ । 

नैतिक प्रश्न तथा यस प्रक्रियाको क्रूरताका कारण वैज्ञानिकहरूले भर्खर जन्मेका बाच्छाबाट सिरम निकाल्न थालेका छन् । यस प्रक्रियामा बाच्छो जन्मेको तीनदेखि १० दिनमा त्यसबाट रगत निकालिन्छ । 

तर त्यसमा एउटा समस्या आउँछ । त्यतिखेरसम्म रगतमा एन्टीबडीहरू बन्छन् जसले प्रयोगशालामा गरिने परीक्षणलाई असर पार्छन् । कुनै पनि पशुको रोगप्रतिरोधक क्षमतामा संलग्न रहेका श्वेत रक्तकोशिकाहरू विकसित गर्ने काममा यसले अवरोध गर्छ । 
 

सिरमलाई निश्चित समयसम्म ताप दिँदा यो समस्या समाधान गर्न सकिन्छ । त्यसले कम्प्लिमेन्ट सिस्टमलाई निष्क्रिय तुल्याउँछ । कम्प्लिमेन्ट सिस्टम एन्टीबडी उत्पादन गर्ने इम्युन रेस्पोन्सको एक भाग हो । 

गाईवस्तुको रगत सिरम अन्य पशुको भन्दा बढी उपयोगी हुन्छ किनकि अस्ट्रेलिया, न्युजील्यान्ड र अमेरिकामा गाईवस्तुका विशाल फार्महरू छन् । 

भारतमा गोहत्या गर्न नपाइने भएकाले यस्तो किसिमको रक्त सिरम प्रयोगशालाहरूले विदेशबाट आयात गर्ने गरेका छन् । 

द प्रिन्टमा प्रकाशित रिपोर्ट