दशैंको मुख्य दिन आज विजया दशमी । घरघरमा टीका–जमरा लगाएर मनाइँदै छ । टीकासँगै मान्यजनहरूबाट आशीर्वाद पनि ग्रहण गरिँदैछ । शहर सुनसान छ, गाउँहरू भरिभराउ ।

दशैंलाई लक्षित गरी बर्सेनि विभिन्न गीतहरू बजारमा आउने गर्छन् । कतिपय यस्ता कालजयी गीत छन्, जुन बर्सेनि दशैंमा गुञ्जिन्छन् । दशैं विशेष सयौं गीतहरू सुन्न पाइन्छ, तर कतिपय यस्ता हिट गीत छन्, जो सदाबहार लोकप्रिय छन् ।

दशैं आयो 

दशैंको बेलामा सबैभन्दा बज्ने गीत हो, दशैं आयो । धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ, यो गीत चलचित्र मुग्लानको हो । लोकनाथ सापकोटाको सिर्जनामा बनेको यो गीत निकै हिट छ, तर यसका सर्जक सापकोटा गाउँले जीवन बिताइरहेका छन् । उदित नारायण झा र दीपा झाले आवाज दिएको यो गीतमा लोकनाथ सापकोटाले नै संगीत भरेका हुन् । 

परदेश गएको छोरो घर आउने दिन कुर्दै औंला भाँचेर पर्खिरहेको, घर छाडेका परदेशी फर्केपछि परिवार र आफन्तमा छाएको खुशी, आमाले छोरो आउने बाटो कुरेको कुरा, जमरा, रातो टीकादेखि गाउँघरमा पिङ खेलेका कुरा यो गीतमा समावेश गरिएको छ ।

नमुछे आमा दहीमा टीका 

रिमेक भएको गीत

नमुछे आमा दहीमा टीका दशैंको समयमा सर्वाधिक बज्ने गीत हो । यो गीतको शब्द वरिष्ठ गायक तथा सर्जक नारायण रायमाझीका स्वर्गीय दाइ लक्ष्मण रायमाझीले लेखेका हुन् । परदेशमा रहेको छोरोले आफ्नी आमालाई घरमा दशैंको समयमा जमरा नछर्न र दहीमा टीका नमुछ्न आग्रह गरेको यो गीत सार्वजनिक भएको २० वर्ष हुन थाल्यो तर, अहिलेपनि उत्तिकै लोकप्रिय छ । दशैंको समयमा यो गीत सबैभन्दा धेरै बज्छ ।

बिछोडको पीडा नसकी खप्न

नारायण गोपाल र दिलमाया खातीले स्वर भरेकोे यो गीत दशैंमा सधैँ गुञ्जिन्छ । यो गीतमा दशैंको बेलामा परदेशमा रहँदाको पीडा, परदेशीको घर फर्किने चाहना समेटिएको छ । यस गीतमा रत्नशम्शेर थापाको शब्द तथा नारायण गोपाल स्वयंको संगीत छ । दशैंको कालजयी गीत बन्न सफल यो गीत ३० को दशकमा रेकर्ड भएको थियो ।

यसपालि त यस्तै भो आमा

जनगायक जीवन शर्माको स्वर रहेको ‘यसपालि त यस्तै भो आमा, अर्को साल आउने छु दशैंमा’ बोलको गीत दशैंमा बज्ने अर्काे कालजयी गीत होे । यस गीतमा दशैंमा घर फर्किन नपाएको छोराले आमालाई सम्झेर पोखेको बिरह समेटिएको छ ।

वर्षमा दिनैमा लै लै

वर्षमा दिनैमा लै लै पनि दशैंको अर्को कालजयी गीत मान्न सकिन्छ । रवि श्रेष्ठको शब्द रहेको गीतमा सुगम पोखरेलको संगीत तथा स्वर रहेको छ । परदेशीले घर परिवारलाई सम्झेर पोखेको बेदना यो गीतमा समेटिएको छ । यो गीतमा दशैंमा छोराको बाटो कुरेर बस्ने बुवाआमा र तिहारमा दाइको पर्खाइमा बस्ने बहिनीको कथा छ । 

दशैं आयो खुशी लिएर

गायक प्रमोद खरेल र मेलिना राईको स्वरमा सजिएको गीत ’दशैं आयो खुशी लिएर’ पनि यो पर्वमा सबैभन्दा सुनिने गीत हो । यो गीतमा गोविन्द गौतमको शब्द र विकास चौधरीको संगीत सुन्न सकिन्छ ।

फौजीलाई कुन हो दशैं

दशैंको समयमा बज्ने अर्को लोकप्रिय गीत हो, ‘फौजीलाई कुन हो दशैं’ । सशस्त्र प्रहरी बलको यो गीतमा दीपक कोइरालाको शब्द छ । जगदिश समालले आवाज दिएको यो गीतमा सुरेश गैरेले संगीत दिएका छन् ।

दशैं नै हो कि यो मेरो दशा 

योगेश्वर अमात्यको स्वरमा बनेको ‘दशैं नै हो की यो मेरो दशा’ पनि धेरैको दिमागमा छाप छाडेको गीत हो । गीतले दशैंले विपन्न वर्गमा कस्तो किसिमको समस्या ल्याउँछ भन्ने किसिमको भाव समेट्छ । यो गीत निकै मर्मस्पर्शी छ ।

प्रेम बस्नेतको शब्द, न्ह्यू बज्राचार्यको संगीतमा बजारमा आएको यो गीत करीब २ दशक अगाडि रेकर्ड भएको थियो ।

आयस्रोत एकदमै कम भएका परिवारलाई दशैं उत्सवभन्दा पनि दशा बनेर आउने गरेको तीतो यथार्थ गीतले बोलेको छ ।

यसपालि दशैंमा

स्वर्गीय गायक कुल पोखरेलको शब्द, संगीत र आवाजमा निर्माण भएको ‘यसपालि दशैं’मा पनि दशैंको समयमा सर्वाधिक बज्ने गीत हो । २००९ मा सार्वजनिक भएको यो गीत २०१३ मा रिमेक भएर समेत सार्वजनिक भएको थियो ।

यो दशैं तिहार

‘यो दशैं तिहार’ पनि लोकप्रिय दशैं गीतहरूमध्येको एक हो । यो गीतमा सुमन कुमार श्रेष्ठको शब्द तथा संगीत सुन्न सकिन्छ । यो गीत बनेको पनि धेरै वर्ष भयो, तर सधै उस्तै चर्चामा छ ।

ह्याप्पी दशैं ह्याप्पी तिहार 

नितेशजंग कुँवरको ‘ह्याप्पी दशैं ह्याप्पी तिहार’पनि निकै मिठो गीत हो, यो पर्वका लागि । नितेशकै शब्द तथा संगीत रहेको यो गीतको भिडियोमा श्रृष्टि श्रेष्ठ, जोत्सना योगी, सारुक ताम्राकार लगायतका कलाकारको अभिनय देख्न सकिन्छ ।

दशैं तिहार

गायक सुगम पोखरेलको गीत ‘दशैं तिहार’ रवि श्रेष्ठले लेखेका हुन् । गीतमा संगीत गायक पोखरेलकै रहेको छ । यो गीत सुगरमको सांगीतिक इतिहासमा सबैभन्दा चलेको गीत मान्न सकिन्छ ।