सामुदायिक विद्यालयमा पढेका जनशक्तिहरू पनि देशकै लागि उदाहरणीय काम गर्न सक्छन् भन्ने देखाएका छन् डा. वीरेन्द्रकुमार विष्टले । उनी १ नम्बर प्रदेश क्षेत्रमा ख्यातीप्राप्त न्यूरोलोजीका डाक्टर हुन् ।

२०१४ सालमा विराटनगरमा जन्मेका विष्टले विराटनगरको आदर्श उच्च माविबाट एसएलसी उत्तीर्ण गरेका थिए । उनले भारतबाट उच्च शिक्षा प्राप्त गरेका थिए भने सन् १९८९ मा जम्मू–कश्मीरबाट एमबीबीएस गरेका थिए ।

मेडिकल अफिसर भएर स्वदेश आएपछि उनले विराटनगरको कोशी अस्पताल र शिक्षण (टिचिङ) अस्पताल काठमाडौंबाट सेवा दिएका थिए । माल्दिभ्सको एक अस्पतालमा पनि उनले जागिर खाएका थिए । त्यसपछि उनी इङ्ल्यान्ड गएका थिए ।

युनिभर्सिटी कलेज अफ लन्डनको इन्स्टिच्युट अफ न्यूरोलोजी, क्विन स्क्वायरबाट सन् १९९९ मा उनले न्यूरोलोजीमा फिजी गरेका छन् । न्यूरोलोजिस्ट भएपछि उनले जन्मथलोलाई नै प्राथमिकता दिएका छन् । स्वदेशमै सेवा दिने उद्देश्यले विराटनगरमा १० शय्याको न्युरो अस्पताल खोलेका थिए उनले, अहिले अस्पताले १५० शय्याको भएको छ ।

अस्पताललाई थप विस्तार गरेर ३०० शय्याको बनाउने योजना रहेको उनले बताए । न्यूरोलोजीका अगुवाको रूपमा उनी परिचित छन् । १ नम्बर प्रदेशमा न्युरोको उपचार गराउने पहिलो डाक्टर भनेर उनलाई चिन्ने गरिन्छ । जन्मथलो विराटनगरलाई नै कर्मथलो बनाएर ३ दशकदेखि उनले स्वास्थ्य उपचार सेवा दिइरहेका छन् ।

भारतमा अध्ययन गरेका विष्टले भारतका नागरिकलाई पनि सेवा दिइरहेका छन् । उनले आर्जन गरेको सीपले प्रदेश १, मधेश प्रदेश र भारतका नागरिकले सेवा पाइरहेका छन् । उनले विराटनगरमा न्युरोलोजी सेवा शुरू गरेको २० वर्षभन्दा बढी भएको छ ।

‘जीवनमा मैले पैसालाई कहिल्यै महत्त्व दिइनँ,’ उनले भने, ‘राम्रो काम र सेवा गरेमा पैसा आफैं प्राप्त हुन्छ भन्ने लागेर मैले सेवामै ध्यान दिएँ ।’ आफैंले स्थापना गरेको न्युरो अस्पतालमा काम गर्दा डा. विष्ट अस्पताललाई मन्दिर, आफूलाई पुजारी सम्झन्छन् । पुजारीले भक्तको सेवा गर्ने भएकाले बिरामीको सेवा गरे जस्तो लाग्ने गरेको उनले बताए । आमा बिरामी भएपछि उनले डाक्टर बन्ने लक्ष्य लिएका थिए ।

‘आमा मधुमेहको बिरामी हुनुहुन्थ्यो । आमा बिरामी भइराख्ने समस्याले गर्दा पनि डाक्टर भएर बिरामीको सेवा गर्ने इच्छा जाग्यो,’ उनले भने ।

डाक्टरले बिरामीबाट सुनेर, बिरामी छामेर र आँखाले हेरेर पनि जटिलताबारे बुझ्न सक्ने डा. विष्टले बताए । उनी बिरामीसँग खुलेर कुरा गर्छन् । बिरामीको घरायसी अवस्था, रोजगारी, पारिवारिक, आर्थिक अवस्था, व्यक्तिगत तनाव, स्वास्थ्य जटिलता लगायतबारे उपचार थाल्नुभन्दा अगाडि नै सोधखोज गर्छन् उनी । ‘यसरी सोध्दा बिरामी खुशी हुन्छन् र केही बिराम घटेजस्तो पनि हुन्छ,’ उनले भने, ‘बिरामीको मनोबल उच्च हुन्छ ।’

आधुनिक प्रविधिको रिपोर्टमा मात्र पूर्ण भर पर्दा बिरामीको मर्म बुझ्न नसकिने भएकाले डाक्टर र बिरामीबीच निकटता र विश्वास नबढ्ने उनको निष्कर्ष छ ।

नेपालमा न्युरो सेवाका डाक्टर अहिले पनि थोरै छन् । डा. विष्ट न्यूरोलोजी सकेर नेपाल फर्किंदा १ जना मात्रै  थिए । डा. दिनेशविक्रम साहपछि दोस्रो न्यूरोलोजिस्ट डाक्टर विष्ट नै हुन् । अहिले पनि देशभरमा न्यूरोलोजिस्ट ज्यादै कम रहेका उनले बताए । डेढ लाख जनसंख्यामा कम्तीमा १ जना न्युरोलोजिस्ट र न्युरो सर्जन डाक्टर चाहिने उनले बताए ।  

नेपाल सरकारको तर्फबाट न्युरोलोजी सेवा सम्बन्धी नीतिगत सुधार हुनुपर्ने खाँचो रहेको उनी बताउँछन् । ‘न्यूरोलोजी सम्बन्धमा समय–समयमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा हुने गरेका सेमिनार गोष्ठीहरू नेपालभित्र पनि आयोजना गर्नुपर्छ । विज्ञहरूको सल्लाह–सुझावलाई लिएर नेपालमा बढ्दो न्यूरोलोजीका बिरामीलाई सहजीकरण पनि गर्नुपर्छ । न्यूरोलोजी साइन्स राज्यको प्राथमिकताको क्षेत्रमा परेको देखिँदैन । राज्यको तर्फबाट विशेषज्ञ जनशक्ति उत्पादनलाई बढावा दिनुपर्ने देखिन्छ,’ उनले भने, ‘देशमा विज्ञ जनशक्ति भएमा बढ्दै गएका न्यूरोलोजीका रोगीहरूलाई सहज र सरल ढंगबाट उपचार गराउन सजिलो हुन्थ्यो ।’

डा. विष्टका छोराछोरी चिकित्सा क्षेत्रमा छन् । छोरी रोशनी विष्ट पनि डाक्टर छिन् भने छोरा ऋतिक विष्ट एमबीबीएस गर्दैछन् । सुप्रबल जनसेवाश्री पदकबाट पनि डा. विष्ट विभूषित बनेका छन् ।