अहिले पूर्वपश्चिम महेन्द्र राजमार्गअन्तर्गत पर्ने बुटवल–नारायणगढ खण्डमा यात्रा कष्टकर छ । ११४ किलोमिटर सडक विस्तारको काम निकै सुस्त बन्दा वर्षायाममा हिलो र पहिरोले जोखिम झन् बढी छ ।

यही बेला नारायणगढ–मुग्लिन सडकमा पहिरो खसेर कतिबेला रोकिनुपर्ने हो कुनै ठेगान छैन । त्यस्तै पृथ्वी राजमार्गअन्तर्गत पोखरा–मुग्लिन निर्माणाधीन १०० किलोमिटर सडक पनि सकसपूर्ण छ ।

तीनैतर्फका स्थलमार्ग हिलो, पहिरो र धुलोधुँवाका कारण कष्टपूर्ण बनेका छन् ।

सडकको यो दूरावस्थाको भरपुर लाभ भने निजी हवाई कम्पनीहरूले लिइरहेका छन् । सडक यात्राको अप्ठ्यारो/अनिश्चितताले हवाई यात्रुको संख्या उल्लेख्य बढेको छ ।

बुटवलबाट नारायणगढ, मुग्लिन हुँदै काठमाडौं आवत–जावत गर्ने सडक मार्ग सकसपूर्ण भएपछि अहिले यात्रुले भैरहवा–काठमाडौं हवाई रुट रोज्ने गरेका छन् । जसले गर्दा विभिन्न निजी एयरलाइन्स कम्पनीका विमानलाई यात्रु बोक्न भ्याइनभ्याइ छ । सडकका कारण हवाई यात्रामा भनेका बेला टिकट पाउनै मुस्किल पर्न थालेको छ । सबै उडानमा ९० प्रतिशतभन्दा बढी यात्रु रहेको सम्बन्धित एयरलाइन्स कम्पनीहरूले बताएका छन् ।   

अहिले बुद्धएयरले भैरहवास्थित गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट काठमाडौंका लागि दैनिक ९ वटासम्म उडान गर्न थालेको छ । बुद्धले हवाई यात्रु बढेपछि दैनिक ६ वटा उडानबाट भैरहवा–काठमाडौं रुटमा ९ उडान पुर्‍याएको हो ।

बुद्धएयर भैरहवाका म्यानेजर दर्शन घिमिरेले हवाई उडानमा पछिल्लो एक महिनायता पर्याप्त यात्रु रहेको बताए ।

‘भैरहवा–काठमाडौं दैनिक ६ वटा उडान थिए,’ घिमिरेले लोकान्तरसँग भने, ‘अहिले बिहान ७ बजेदेखि राति ९ बजेसम्म दैनिक ९ वटा उडान छन् । साथै भैरहवा–पोखरा पनि प्रत्येक दिन ७२ सीटे जहाजले उडान गरिरहेको छ ।’

उनले थपे, ‘सबै उडानमा यात्रु भरिभराउ छन् । यात्रु धेरै नै बढेका छन् । झरी र सडकले गर्दा हवाई यात्रु बढेका हुन सक्छन् । यात्रु बढ्नुको ठ्याक्कै कारणचाहिँ हामीलाई थाहा छैन ।’

बाँकेको नेपालगञ्ज विमानस्थलबाट पनि बुद्धएयरले पर्याप्त यात्रुसहित दैनिक ६ वटा उडान गर्दै आएको छ । बुद्धले अहिले पोखरा काठमाडौं उडान पनि १० बाट १४ पुर्‍याएको छ ।

बुद्धएयर नेपालगञ्जका प्रबन्धक विनित शाहले पर्याप्त यात्रुसहित बिहान साढे ९ बजदेखि राति साढे सात बजेसम्म दैनिक ६ वटा उडान गर्दै आएको जानकारी दिए । त्यस्तै श्री एयरलाइन्स र यती एयरलाइन्सले पनि पर्याप्त यात्रुसहित भैरहवा–काठमाडौं दैनिक ३/३ उडान गरिरहेका छन् । तर, यी कम्पनीले यात्रु पर्याप्त भए पनि उडानचाहिँ थप गरेका छैनन् ।

भैरहवाबाट दैनिक सरदर १ हजार २०० यात्रुको काठमाडौं आवत–जावत हुन्छ । श्री एयरलाइन्स भैरहवाका प्रबन्धक अनुज प्रधानले भैरहवामा कुनै पनि एयरलाइन्सलाई यात्रुको समस्या नभएको बताए । 

‘भैरहवा उडान गर्ने यात्रु दाङदेखि अर्घाखाँचीसम्मका पनि हुन्छन्,’ उनले भने, ‘७/८ घण्टा अघि बूकिङ नगरे टिकट पाइने अवस्था छैन ।’

नेपाल एयरलाइन्सले भने भैरहवामा उडान गर्दैन । लुम्बिनी प्रदेशमा भैरहवा र नेपालगञ्ज आन्तरिक उडानमा धेरै चल्ने विमानस्थल हुन् ।

यती एयरलाइन्सका महेश बरईले जोखिमपूर्ण सडक यात्राले गन्तव्यसम्म पुग्न घण्टौं लाग्ने भएकाले अहिले हवाई उडान राम्रो विकल्प बन्न थालेको बताए । पछिल्लो समय नेपालमा हवाई यात्रु बढेको बरईले जानकारी दिए ।

केही समयअघि नेपाल एयरलाइन्सको टुइनटर जहाजले गुल्मीको रेसुङगास्थित सिमीचौर विमानस्थलबाट काठमाडौंका लागि सातामा दुईवटा उडान शुरू गरे पनि केही महिनामै बन्द भएको छ ।

वर्षायाम शुरू भएपछि मौसमका कारण उडान तत्कालका लागि स्थगित भएको रेसुंगा नगरपालिकाले जनाएको छ । श्री एयरलाइन्सले भैरहवा विराटनगर उडान शुरू गरे पनि यात्रु अभावले उडान रोकिएको छ । 

भैरहवासँग निकै आशा गरेर शुरू भएको पूर्वका विभिन्न शहरसम्मको सिधा उडानले निरन्तरता पाएन । लुम्बिनीसँग जोडिएको गौतमबुद्ध विमानस्थललाई ‘बेस’ बनाएर विभिन्न प्रदेशमा उडान शुरू गर्न आवश्यक रहेको नाटा लुम्बिनीका अध्यक्ष रचना पन्तले बताइन् । सञ्चालनको एक वर्षभन्दा बढी हुँदा समेत गौतमबुद्ध विमानस्थल चल्न सकेको छैन । अहिले नेपाल एयरलाइन्सले घाटा खाएर मलेसिया–भैरहवा हप्तामा एउटा उडान (मंगलवार) गर्दै आएको छ । 

विमानस्थलका प्रबन्धक हंशराज पाण्डेले कुबेतको जजिरा एयरलाइन्सले पनि अप्रिल १९ देखि व्यावसायिक कारण देखाउँदै उडान स्थगन गरेको बताए ।

‘धेरै विदेशी विमान कम्पनीले उडानका लागि चासो देखाउँदै आएका छन,’ पाण्डेले भने, ‘चासो देखाउँछन्, तर गतिविधि देखाउँदैनन् । यात्रुको चाप हुँदाहुँदै पनि विमानस्थल पूर्णरूपमा चल्न सकेको छैन । सबैको ध्यान यतातर्फ जान आवश्यक देख्छु ।’

नारायणगढ–बुटवल र नारायणगढ–मुग्लिन सडक खण्डको सकसको मारमा पर्ने भएकाले यात्रुले हवाई यातायात रोज्ने गरेको बुटवलका यातायात व्यवसायी जीवनकुमार बञ्जाडेले बताए ।

‘चार वर्षदेखि निर्माण थालिएको सडकको दुर्दशा छ । सडकका कारण गाडी बिग्रेर ध्वस्त भए । बाटो कहिले बन्ने हो ठेगान छैन । सकसपूर्ण अवस्थामा पनि यातायात व्यवसायीले सेवा दिइरहेका छन्,’ बञ्जाडेले भने ।

लुम्बिनीसँग हवाई ‘कनेक्टिभिटी’ बढाउने भनेर प्रदेश सरकार र यहाँका पर्यटन व्यवसायीले चासो राख्दै आएका छन् । विश्वका बौद्ध धर्मालम्बीहरूको आस्थाको केन्द्र लुम्बिनीलाई पर्यटकीय ‘हब’ बनाउने भनिए पनि त्यसतर्फ काम हुन सकेको छैन ।