मात्र ३२ वर्षका भए टेकेन्द्र मिश्र । तर उनले १६ जिल्लाको औषधि व्यवस्था विभाग (डीडीए)को नेतृत्व सम्हालिरहेका छन् । कोशी प्रदेशका १४ जिल्ला र मधेश प्रदेशका सिराहा र सप्तरी गरी १६ जिल्लाको विभाग प्रमुख भएर उनले प्रशासनिक नेतृत्व प्रदान गरिरहेका हुन् । त्यहाँ उनले योग्यता र क्षमता पूरा गरेर नै स्थान बनाएका हुन् ।

पूर्वी पहाडी जिल्ला ताप्लेजुङमा जन्मिएका टेकेन्द्रको बाल्यकाल भने तराईमा बितेको थियो । एसएलसीमा विशिष्ट श्रेणीमा उत्तीर्ण गर्ने उनी झापाको हल्दीबारीका एक्ला विद्यार्थी हुन् । २०६३ सालमा हल्दीबारी माविबाट ८४ प्रतिशत ल्याएर विशिष्ट श्रेणीमा उत्तीर्ण भएका थिए उनी  । टेकेन्द्र एसएलसीपछि उच्च शिक्षा पढ्न काठमाडौं गए । डिल्लीबजारमा रहेको एनआईसी कलेजबाट विज्ञान संकायमा प्लस टू उत्तीर्ण गरे उनले । यसपछि उनी फार्मेसी पढ्न भनेर धरान आए । सन् २०१४ मा फार्मेसीको पढाइ सकेपछि उनले औषधि उद्योगमा काम गरे । क्वालिटी कन्ट्रोल अफिसर भएर एक वर्ष काम गरेपछि उनले शिक्षण पेसा रोजेका थिए ।

टेकेन्द्रले झापाको दमकमा रहेको एचए (फार्मेसी) पढाइ हुने कलेजमा अध्यापन गराउन थाले । उनले त्यहाँ करिब दुई वर्ष पढाए । टेकेन्द्रले अध्यापनसँगै आफ्नो अध्ययनलाई पनि निरन्तरता दिए । यो बीचमा उनले लोकसेवाको तयारी गर्न थाले । २०७२ सालमा धनकुटाबाट लोकसेवाको परीक्षा दिए । पहिलो प्रयासमै फार्मेसी सुपरभाइजर पाँचौँ तहमा लिखितमा नाम निकाल्न सफल भए पनि उनका लागि सरकारी जागिर खान त्यति बेला समयले साथ दिएन । 

दुर्भाग्य उनको अन्तर्वार्तामा नाम निस्किएन । उनी निराश हुँदै पुनः पढाउनै नै काम गर्न थाले । तर उनले हरेश भने खाएनन् । रोकेनन्  लोकसेवाको तयारी । उनले दोस्रो पटक लोकसेवाको परीक्षा काठमाडौंबाट २०७३ सालमा दिए । पहिलो पटकको परीक्षामा दाँतमा ढुङ्गा लागेजस्तै भएका टेकेन्द्रलाई दोस्रो पटक भने राम्रो सफलता मिल्यो । दोस्रो पटक एक नम्बरमा नाम निकाल्न सफल भए । लिखित र अन्तर्वार्ता दुवैमा एक नम्बरमा उनको नाम निस्कियो । 

पहिलो नम्बरमा नाम निकाल्नेले रोजेकै ठाउँमा जान पाउँछन् ।  सोहीअनुरुप उनले टेकुस्थित शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल रोजेका थिए । उनले त्यहाँ एक वर्ष तीन महिना काम गरे । 

‘सरुवा रोग अस्पतालमा सेवा गरेपछि टेकेन्द्रको आत्मबल बढ्यो । अफिसर बन्ने उनको मनमा हुटहुटी आयो,’ टेकेन्द्र भन्छन्, मैले जागिर खाँदै तयारी गरेको थिएँ । नभन्दै  २०७४ साल माघ ८ गते सातौँ तहमा अफिसरमा उनले नाम निकालेँ ।’  त्यसपछि उनको सेवाकालीन तालिम शुरू भयो । सातौँ सतहको पोस्टिङ राष्ट्रिय औषधि प्रयोगशालामा भएको थियो ।  उनले करिब तीन वर्ष प्रयोगशालामा औषधिहरूको गुणस्तर चेकजाँच गर्ने काम गरेका थिए । यो राष्ट्रिय प्रयोगशाला औषधिको गुणस्तर मापन गर्ने नेपालकै एकमात्र प्रयोगशाला हो ।

प्रयोगशालामा तीन वर्ष काम गरेपछि २०७७ सालमा टेकेन्द्रको औषधि व्यवस्था विभागमा सरुवा भयो । दुई वर्ष त्यहाँ काम गरेपछि २०७९ चैत ३० गते औषधि व्यवस्था विभाग, विराटनगरमा निमित्त कार्यालय प्रमुख भएर उनले काम गरिरहेका छन् ।

विभागमा निमित्त कार्यालय प्रमुख भएर एक वर्ष ६ महिनाको अवधिमा आफूले स्वास्थ्यको क्षेत्रमा थुप्रै काम गरेको उनले सुनाए । ‘औषधि ऐन–कानूनले अधिकार धेरै दिएको छ । यो एकदमै शक्तिशाली ऐन हो,’ उनले थपे । तर यसको कार्यान्वयनको पाटो अलिक चुनौतीपूर्ण रहेको उनले बताए ।

प्रत्येक वर्ष औषधिको अनुचित प्रयोग गरी दुरुपयोग गर्नेको संख्या बढेका कारण अदालतमा मुद्दा संख्या पनि बढ्दो अवस्थामा रहेको उनको बुझाइ छ । 

आर्थिक वर्ष २०७९–८० मा औषधिको दुरुपयोग गर्नेविरुद्ध ४५ वटा मुद्दा अदालतमा दर्ता भएका छन् । चालु आवको कार्तिक १२ गतेसम्म अदालतमा १८ वटा मुद्दा दर्ता भएको पाइएको छ । औषधि ऐन, २०३५ अनुसार औषधिको अनुचित प्रयोग गरेर बिक्री–वितरण गर्नेलाई पाँच वर्षसम्म कैद सजाय र ५० हजार रुपैयाँसम्म जरिवाना हुनसक्ने कानूनी व्यवस्था रहेको छ । जुन जिल्लाबाट औषधिको अनुचित प्रयोग गरेको आरोपमा प्रतिवादी पक्राउ गर्‍यो, त्यही जिल्लाको सम्बन्धित अदालतमा अभियोग लैजानुपर्ने हुन्छ । तर जनशक्ति अभाव हुँदा काम गर्न भने असहज बनिरहेको उनको गुनासो छ । 

बिनादर्ताका औषधि भित्रिने, प्रतिबन्ध लगाएको औषधिको बिक्री–वितरण, लागुऔषध प्रयोगकर्ताले प्रयोग गर्ने ट्रामाडोल लगायतका औषधि दुरुपयोग भइरहेको उनले बताए । ‘कम जनशक्तिका बाबजुत पनि हामीले काम गर्दै आएका छौं । औषधिको दुरुपयोग गर्ने र कुलतमा लागेकालाई थुनेर मात्र हुँदैन । सचेतनाको पनि जरुरी रहेको छ,’ उनी भन्छन्, ‘त्यसका लागि स्थानीय पालिकाले भूमिका खेल्नुपर्छ । वडा तहदेखि सचेतना गर्न सक्यो भने पनि केही हदसम्म औषधिकोे दुरुपयोग रोक्न सकिन्छ । यो सचेतनाको अभियान विद्यालय स्तरबाट नै शुरू गर्न जरुरी छ ।’  

अहिले टेकेन्द्रले १६ जिल्लाको अनुगमन र निरीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । औषधिको अनुचित प्रयोग र यसको दुरुपयोग रोक्नुपर्ने जिम्मेवारी उनको काँधमा छ । त्यसबाहेक १६ जिल्लाबाट आउने सेवाग्राहीको नवीकरण, दर्तालगायतका अन्य प्रशासनिक काम पनि उनकै कार्यक्षेत्रभित्र पर्छ । 

यी कामहरू गर्दा चुनौती पनि थुप्रै रहेको टेकेन्द्रले सुनाए । ‘कुनै पनि जिल्लामा मुद्दा चलाउनुपर्याे भने अनुसन्धान अधिकृत सोही जिल्लामा पुगेर सरकारी वकिलको कार्यालयमार्फत मुद्दा चलाउनुपर्ने हुन्छ । यसले सोचेजति नतिजा दिन समस्या भइरहेको छ,’ उनले भने । 

टेकेन्द्रका अनुसार विभागसँग आफ्नै हिरासत र प्रहरी पनि छैनन् । अभियोग लैजाने क्रममा आरोपीसँग सँगै हिँड्नु पर्ने बाध्यता छ । 

‘त्यसबेला प्रहरी हामीसँग हुँदैनन् । जसले गर्दा सुरक्षा चुनौती पनि उस्तै छ । यद्यपि, प्रहरीसँग समन्वय गरेर काम गरिएका छौं । अहिलेसम्म कुनै दुर्घटना भएको छैन । प्रहरीसँग समन्वय गरेर काम गरिएका छौ,’  उनले सुनाए ।

टेकेन्द्र खाली प्रशासनक मात्र होइनन् उनले पुस्तक पनि लेखेका छन् । फार्मेसी अधिकारीहरूको लागि ‘फार्मा आइडल’ पुस्तक  उनीसहित चारजना साथी मिलेर लेखका हुन् ।