काठमाडौं, २५ चैत– देशमा बहुदल आएपछि भएका चुनावमा सुदूरपश्चिमको पहाडी जिल्ला डडेल्धुरामा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवाले बाहेक अन्यले जित हासिल गरेको इतिहास छैन । २०४८ साल बैशाख २९ गते भएको आम निर्वाचनमा डडेल्धुराबाट जित्न सुरु गरेका देउवा अहिलेसम्म हारेका छैनन् । डडेल्धुरामा एउटा भनाइ पनि छ, ‘देउवाले राजनीति गरुञ्जेल डडेल्धुरामा अन्य दलहरुले चुनाव जित्ने सोच नबनाए पनि हुन्छ ।’ तर, यसपटकको अवस्था भने केही फरक हुने अनुमान गरिएको छ ।

यसपटक डडेल्धुरामा कांग्रेसी वर्चश्वलाई चुनौती दिन २ प्रमुख कम्युनिष्ट पार्टीहरु नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रबीच सहकार्य हुने चर्चा चलेको छ । जसले डडेल्धुरामा कांग्रेसलाई ‘ठूलै धक्का’ लाग्ने विश्लेषण गर्न थालिएको छ ।

२०६४ सालमा सम्पन्न संविधान सभाको पहिलो निर्वाचनमा देउवाले १ हजार ३ सय ६८ मतअन्तरले जित हासिल गरेका थिए । पहिलो संविधान सभाको चुनावमा देउवाले २० हजार ५ सय २९ मत प्राप्त गरेका थिए भने उनका प्रतिस्पर्धी तत्कालिन नेकपा माओवादीका नेता खगराज भट्टले १९ हजार १ सय ६१ मत प्राप्त गरेका थिए । यस्तै एमालेका उम्मेदवार बिक्रम बहादुर शाहीले ७ हजार ९ सय ८२ मत प्राप्त गरेका थिए ।

तर, २०७० मंसिर ४ गते सम्पन्न संविधान सभाको दोस्रो चुनावमा भने देउवा लगभग १० हजार मतअन्तरले बिजयी भए । दोस्रो संविधान सभा निर्वाचनमा देउवाले २३ हजार ९ सय २०, माओवादीका खगराज भट्टले १२ हजार ४ सय ९३ र नेकपा एमालेका तारा प्रसाद जोशीले ७ हजार १ सय ९० मत प्राप्त गरेका थिए ।

एमाले र माओवादी मिले कांग्रेस कमजोर !

संविधान सभाका २ वटा निर्वाचनमा प्राप्त मतपरिणामअनुसार डडेल्धुराको राजनीतिमा नेपाली कांग्रेसको पकड बलियो रहेको देखिन्छ । यद्यपी देउवको गृहजिल्लामा कम्युनिष्टहरुको प्रभाव पनि ‘कम’ छैन । यदी एमाले र माओवादी केन्द्रबीच तालमेल हुने अवस्था रह्यो भने डडेल्धुरामा देउवाको पार्टीले ठूलै धक्का लाग्ने देखिन्छ ।

जस्तो कि संविधान सभाको पहिलो निर्वाचनमा कांग्रेसले प्रत्यक्षतर्फ २० हजार ३ सय ३९४ मत प्राप्त गरेको थियो । उक्त मत तत्कालिन माओवादी र एमालेले प्राप्त गरेको मत संख्या भन्दा ६ हजार ६ सय १४ ले कम हुन आउँछ । तर, संविधान सभाको दोस्रो निर्वाचनमा भने माओवादी र एमालेले प्राप्त गरेको मत संख्या कांग्रेसको भन्दा ४ हजार २ सय ३७ ले कम छ । यसरी हेर्दा स्थानीय चुनावमा माओवादी र एमाले मिल्दैमा कांग्रेसलाई हराउन सकिने संभावना कम छ ।

तर, एमालेका एकजना जिल्लास्तरीय नेता अहिलेको परिस्थिति कांग्रेसका लागि अनकुल नरहेको बताउँछन् । खासगरी कांग्रेसको जिल्ला नेतृत्वमा विवाद बढेकाले त्यसबाट अन्य पार्टीहरुलाई फाइदा पुग्ने उनको भनाइ छ । कांग्रेसका जिल्ला सभापति कर्ण मल्ल र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाबीच पछिल्लो समय मनमुटाव बढेपछि त्यसको असर जिल्लाभरको कांग्रेस पंक्तिमा परेको छ । कांग्रेसकै जिल्ला तहका नेताहरु पनि मल्लले एकलौटी गरेको भन्दै धेरैपटक उनको विरोधमा उत्रिएका थिए ।

डडेल्धुरा कांग्रेस सभापति मल्ल भने पार्टीमा कुनै विवाद नरहेको दावी गर्छन् । पार्टीका केन्द्रीय सभापतिको निर्देशनबमोजिम पार्टी पंक्ति निर्वाचनका लागि परिचालन भइसकेको उनले बताए ।

कांग्रेसमा आंकाक्षीको संख्या बढी

२ ओटा नगरपालिका र ५ ओटा गाउँपालिका गरी कुल ७ स्थानीय तह रहेको डडेल्धुरामा स्थानीय चुनावमा उम्मेद्वार बन्न इच्छुक व्यक्ति (आकांक्षी)को संख्या अन्य पार्टीको तुलनामा नेपाली कांग्रेसमा बढी छ । सदरमुकाम रहेको अमगरढी नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्न मात्रै कांग्रेसभित्रत्र ४ जना आकांक्षी छन् । कतिपयले आफूले कांग्रेसबाट टिकट नपाए स्वतन्त्र भएपनि चुनावमा उठ्ने दावी गरिरहेका छन् । जसबाट कांग्रेसका भोट काटिन सक्ने अनुमान छ । अमरगढी नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्न कांग्रेसबाट मोहन पाठक, डिल्लीराज जोशी, हरि भट्ट र तारक बुढाऐर अग्र पंक्तिमा छन् ।

यस्तै भित्रि मधेस क्षेत्रको परशुराम नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्न कांग्रेसबाट ३ जना लबिङमा छन् । कांग्रेसबाट परशुराममा मेयरको उम्मेदवार बन्न तारीसिंह बोहरा, धर्मानन्द भट्ट र कैलाश कुमार पाण्डेय आन्तरिक प्रतिस्पर्धामा छन् ।

एमाले पनि कम छैनन् आकांक्षी

जिल्लाका २ वटा नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्न नेकपा एमालेमा पनि आकांक्षीको संख्या ठूलो छ । अमगरगढी नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्ने दौडमा एमालेका ४ जना नेताहरु अगाडि छन् । एमालेबाट विपिन ओझा, विष्णु भट्ट, सकुन्तला नगरकोटी र यज्ञराज अवस्थी अमरगढीको मेयरका लागि आकांक्षी हुन् ।

यस्तै भित्रि मधेस क्षेत्रको परशुराम नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार बन्न एमालेबाट पठानसिंह बोहरा र केशव बोहरा दौडधुपमा छन् ।

यद्यपी परशुराम नगरपालिकामा एमाले र माओवादीबीच तालमेल हुन सक्ने संभावना छ । तालमेल भए परशुराममा एमालेले माओवादीका उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने छ । परशुराममा मेयरको लागि माओवादीले शेरसिंह माललाई अगाडि सारेको छ । अन्य पार्टीको तुलनामा परशुराम नगरपालिकामा माओवादीको बलियो पकड मानिन्छ ।

यस्तै माओवादीले पनि अमरगढी नगरपालिकाको मेयरमा एमालेलाई समर्थन गर्नसक्ने संभावना छ । अमरगढी नगरपालिकाका लागि उम्मेदवार बन्न कुनै माओवादी नेता खुलेर अगाडि नआउनुले पनि त्यो संकेत गरेको धेरैको अनुमान छ । खुलेर नआए पनि माओवादी नेता करुणाकर ओझा र यज्ञराज जोशीले अमगरढीको मेयरका लागि टिकट पाउन भित्र भित्रै तयारी गरेको चर्चा पनि छ ।

नगरपालिका भन्दा गाउँपालिकामा अस्तित्वको लडाईं

साविकको असिग्राम, गणेशपुर, मष्टमाडौं र कैलपालमाडौं गाविस मिलाएर बनेको गन्यापधुरा गाउँपालिकाले डडेल्धुरामा हुने चुनावी चर्चामा नगरपालिकाको भन्दा बढी महत्व पाएको छ । कांग्रेस सभापति देउवाको जन्मथलो भएकैले गन्यापधुराले नगरपालिका र अन्य गाउँपालिका भन्दा बढी महत्व पाएको हो ।

यस्तै एमालेका जिल्ला अध्यक्ष तारादत्त जोशीको घर पनि गन्यापधुरामै पर्छ । एमालेको जिल्ला तहमा प्रभाव पार्ने धेरैजसो नेता गन्यापघुराकै बासिन्दा हुन् । जसकारण गन्यापधुरामा स्थानीय चुनाव एमाले र कांग्रेसका लागि अस्तित्वको लडाईं बन्ने देखिन्छ ।

केन्द्रीय सभापति देउवाको गाउँपालिकामा अध्यक्षको उम्मेदवार बन्न कांग्रेसबाट नवलसिंह मल्ल, शेरबहादुर भण्डारी, सुरेन्द्र माली, रोहित देउवा र इन्द्र कार्की दौडधुपमा छन् । यस्तै एमालेका नरबहादुर विष्ट, वीरेन्द्र मल्ल र धनबहादुर शाही टिकटका लागि दौडधुपमा छन् । गन्यापधुरामा कमजोर रहेको माओवादी केन्द्रबाट अध्यक्षको उम्मेदवार बन्न गणेश सार्की, ईश्वर भण्डारी र चेतराज भट्ट आन्तरिक प्रतिस्पर्धामा छन् ।

माओवादीका पोलिब्यूरो सदस्य गाउँपालिकाको अध्यक्ष बन्ने दौडमा

जगत पार्की नेकपा माओवादी केन्द्रका पोलिब्यूरो सदस्य हुन् । तत्कालिन जनमोर्चा नेपाल र माओवादीबीचको एकीकरणबाट बनेको एकीकृत माओवादीमा पनि उनी केन्द्रीय सदस्य भइसकेका व्यक्ति हुन् । प्रधानमन्त्री तथा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्डसँग विशेष सम्बन्ध विस्तार गर्न सफल पार्की अहिले गाउँपालिकाको अध्यक्ष बन्ने दौडमा छन् ।

माओवादी केन्द्र डडेल्धुराका अनुसार पार्की आलीताल गाउँपालिकामा अध्यक्षको उम्मेदवार बन्ने लगभग निश्चित भइसकेको छ । यसअघि भित्रि मधेस क्षेत्रमा भएको अवैध काठ कटानीमा संलग्न रहेको भनेर आलोचित बनेका पार्की आफ्नो व्यवसायलाई पुनः सुचारु गर्न आलीतालको अध्यक्ष बन्ने दौडमा रहेको माओवादीकै नेताहरु बताउँछन् ।

---

---