बैशाख १८, २०८१
प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमा दिन मनाइँने बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसको तयारी शुरू भएको छ । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको लुम्बिनी विकास कोषले बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसका रुपमा...
फागुन ९, २०७५
काठमाडौं – दुईतिहाइको सरकार । हरेक भाषणमा समृद्धि । अझ सरकारी नारा नै ‘समृद्ध नेपाल, सुखी नेपाली’ ।
मुलुक समृद्धिको यात्रामा अघि बढिसकेको र विकास निर्माणका काम समेत तीव्र गतिमा अघि बढिरहेको भाषण प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीबाट पटक–पटक सुनिँदै आएको छ । तर विगतदेखि नै सञ्चालनमा रहेका विकास निर्माणका काम भने ठप्पप्रायः छन् ।
वर्षौं पहिले सम्पन्न हुनुपर्ने विकास निर्माणका सयौं काम न पूरा भएका छन्, न त दुई तिहाइको सरकारले काम अघि बढाउन अतिरिक्त अग्रसरता नै देखाएको छ ।
यसअघि नै सम्पन्न हुनुपर्ने धेरैजसो ठेक्कामा काम सम्पन्न भएको छैन भने सरकारले ती ठेक्का सम्झौताको म्याद थप गर्नका लागि पहल पनि गरेको छैन । विगतमा काम नभएका आयोजनाहरू निर्माणका लागि सरकारले ठेक्का सम्झौताको म्याद थपेर काम अघि बढाउनु पर्ने जानकारहरू बताउँछन् ।
४ वर्षको काम ८ वर्षमा आधा मात्रै !
अपर त्रिशूली थ्री ए को प्रसारण लाइन निर्माणको काम ४ वर्षभित्रै सम्पन्न गर्नेगरी चाइना इन्टरनेसनल वाटर एण्ड इलेक्ट्रिक कर्पोरेसनसँग विद्युत् प्राधिकरणले सम्झौता गरेको थियो । तर आठ वर्ष बितिसक्दा समेत उक्त काम आधा मात्रै सम्पन्न भएको छ । चाइना इन्टरनेसनल वाटर एण्ड इलेक्ट्रिक कर्पोरेसन र विद्युत् प्राधिकरणबीच उक्त प्रसारण लाइन निर्माणका लागि २०६७ साल चैत १३ गते सम्झौता भएको थियो ।
‘अपर त्रिशूली थ्री ए’ प्रसारण लाइन निर्माणका लागि १ अर्ब ९१ करोड ४९ लाख ५० हजार रुपैयाँमा लागतमा दुवै पक्षबीच ठेक्का सम्झौता भएको थियो ।
उक्त ठेक्का सम्झौता अनुसार सो काम २०७३ असार १० गतेभित्रै सम्पन्न गर्नु पर्ने थियो । तर हालसम्म ५० प्रतिशत मात्रै भौतिक प्रगति भएको सरकारी अध्ययनले नै देखाएको छ ।
अन्तिम चरणमा आएर ठप्प कुलेखानी
कुलेखानी तेस्रो जलविद्युत् आयोजना निर्माणको काम समेत अन्तिम अवस्थामा आएर ठप्प छ । उक्त आयोजना निर्माणका लागि २०६४ चैत २२ गते सिनो हाइड्रो पावर कर्पोरेसन चाइनासँग सम्झौता भएको थियो ।
१ अर्ब ९ करोड २५ लाख २ हजार रुपैयाँमा ठेक्का सम्झौता भएको उक्त आयोजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । २०६८ मै सम्पन्न हुनुपर्ने उक्त आयोजनाको काम ९९ दशमलव ५ प्रतिशत सम्पन्न भएपनि सरकारले पछिल्लो समय ठेक्का सम्झौता नवीकरण नगर्दा आयोजनाको काम अलपत्र परेको छ । उक्त आयोजना निर्माणका लागि विगत ६ महिनादेखि सरकारले ठेक्काको म्याद थप गरेको छैन ।
सम्झौताअनुसार ४ वर्षमा सम्पन्न हुनुपर्ने उक्त आयोजना ११ वर्षसम्म सम्पन्न भएको छैन । ८ पटक म्याद थपिएको उक्त आयोजनाको म्याद पछिल्लो ६ महिनायता सरकारले थप नगर्दा काम अलपत्र परेको छ ।
अपर त्रिशूली थ्री ए र कुलेखानी तेस्रो उदाहरण मात्रै हुन् । धेरै आयोजनाको हविगत यस्तै छ ।
अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले तयार पारेको ‘सरकारद्वारा सञ्चालित आयोजना निर्माण कार्यको ठेक्का व्यवस्थापनको अवस्था अध्ययन तथा विश्लेषण प्रतिवेदन’ अनुसार विद्युत् प्राधिकरण अन्तर्गतका ९१ वटा ठेक्का रुग्ण अवस्थामा छन् । त्यसमध्ये ४५ वटा ठेक्काको मंसिरसम्म म्याद थप गर्नुपर्ने भए पनि सरकारले म्याद थप नगरेको अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले जानकारी दिएको छ ।
के भन्छ सरकार ?
ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाई मन्त्रालयले आयोजना निर्माणमा ढिलाई भएको स्वीकार गर्दै आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइसकेको प्रतिक्रिया दिएको छ ।
मन्त्रालयका प्रवक्ता प्रवीणराज अर्यालले कतिपय आयोजना निर्माणमा ढिलाइ भएको स्वीकार गर्दै आवश्यक प्रक्रिया अघि बढाइएको बताए । कतिपय ठेक्का सम्झौतालाई रद्द गर्नका लागि प्रक्रिया अघि बढाइएको र कतिपयको म्याद थपका लागि प्रक्रिया अघि बढाइएको प्रवक्ता अर्यालको भनाइ छ । यस्तै कतिपय आयोजना निर्माणको क्रममै रहेको दाबी समेत अर्यालले गरे ।
‘ढिलाइ भएकै हो । ढिलाइ हुनुका पनि विभिन्न कारणहरू छन्,’ उनले लोकान्तरसँग भने, ‘कतिपय आयोजना निर्माणका क्रममा छन् । कतिपयको सम्झौता रद्द गर्ने र कतिपयको म्याद थप गर्नका लागि विद्युत् प्राधिकरणले प्रक्रिया अघि बढाएको छ ।’
अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले ९१ वटा आयोजनालाई रुग्ण भनेपनि सबै आयोजना उत्पादनतर्फका मात्रै नभएका प्रवक्ता अर्यालको जिकिर छ । ९१ मध्ये अधिकांश आयोजनाहरू प्रसारण तथा वितरणतर्फका रहेको उनले बताए ।
त्यस्तै विद्युत् प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङले रुग्ण भनिएका आयोजनाहरू अघि बढाउने प्रक्रिया शुरू भइसकेको बताए । ‘रुग्ण भनिएका आयोजना अघि बढाउनका लागि यसअघि नै छलफल भइसकेको छ,’ उनले लोकान्तरसँग भने, ‘आयोजनाहरूलाई यसअघि रुग्ण भनिएपनि ती आयोजनाको बारेमा धेरै अपडेट गरिएको छ ।’
प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल पूर्णिमा दिन मनाइँने बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसको तयारी शुरू भएको छ । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यन मन्त्रालयअन्तर्गत रहेको लुम्बिनी विकास कोषले बुद्धजयन्ती एवं लुम्बिनी दिवसका रुपमा...
एक वर्षको बीचमा भएको १३८ किलो सुन तस्करीका नाइके जीवनकुमार गुरुङ हाल अर्थ मन्त्रालय मातहत रहेको भन्सार विभागको हिरासतमा छन् । लामो समय फरार रहेका गुरुङलाई यही फागुन १४ गते काठमाडौंको सामाखुशी क्षेत्रबाट ...
निजी क्षेत्रका उद्योगी तथा व्यवसायीको छाता संस्था नेपाल चेम्बर अफ कमर्सले नेपालमा लगानी गर्न पोल्याण्डलाई आग्रह गरेको छ । नेपाल र पोल्याण्डबीचको कूटनीतिक सम्बन्ध ६५ वर्ष पुगेको अवसरमा नेपाल चेम्बर अफ कमर्स र नेपा...
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने र सोही पार्टीका नेता समेत रहेका पूर्व बैंकर अनिल केशरी शाहले 'चेक क्लियरिङ'का सम्बन्धमा गरेको दाबीमा गम्भीर प्रश्न उठेको छ । सहकारी ठगी प्रकरणमा प्रस्टीकर...
महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्री भगवती चौधरीले ढुक्क भएर लगानी गर्न आग्रह गरेकी छिन् । आजदेखि शुरू भएको लगानी सम्मेलन २०२४ का अवसरमा सञ्चारकर्मीसँग कुराकानी गर्दै उनले यस्तो बताएकी हुन् । ...
काठमाडौंको चण्डोल घर भएका कामोद ढुंगाना २०८० असार ३१ गते वुलिङ एयरको विद्युतीय गाडी (ईभी) किन्न नयाँ बानेश्वरस्थित बज्र ग्रुपको इभी-नेपाल मोटर्स प्रालि पुगेका थिए । अंकित मूल्य (एमआरपी) ३० लाख ९९ हजार रुप...
आगामी वर्ष २०८१/०८२ को बजेट तथा वार्षिक विकास कार्यक्रम प्रस्तुत हुने संवैधानिक समयसीमा एकदमै नजिक छ । अर्थशास्त्री, सर्वसाधारण, राजनैतिक कार्यकर्ता, विकास साझेदार, उद्यमी, लगानीकर्ता र बेतनभोगीहरू आ–आफ्नै ...
यतिबेला नेपालको राजनीति बहुचर्चित सहकारी प्रकरण र यसमा संलग्न व्यक्तिउपर छानबिन तथा कारबाहीका लागि संसदीय समिति गठन हुने कि नहुने भन्ने विषयमा केन्द्रित छ । यो विषय यति पेचिलो हुनुको कारण बहालवाला गृहमन्त्री...
सृष्टिमा हरेक चीजको एउटा अति हुन्छ, जसलाई हामी सीमा भन्ने गर्छौँ, जलाई उसले आउँदा सँगै लिएर आएको हुन्छ र जेजति गर्छ यसैभित्रै रहेर गर्छ । अति पार गर्नासाथ उसको अस्तित्व पनि समाप्त हुन पुग्छ । अति पार गरेपछि नदी...