यस वर्षको दशैँमा मुलुकभर करीब ३० लाख खसीबोका खपत हुने देखिएको छ । विगतमा जस्तै अहिले पनि दशैंमा करीब ३० लाख खसीबोका खपत हुने अनुमान गरिएको पशु सेवा विभागले जनाएको छ ।

दशैंमा विशेष गरी फूलपाती र महाअष्टमीका दिन धेरै मात्रामा खसीबोका काटिने गरेको छ । 

फूलपातीको दिन धेरैजसोले बोकाको बली दिने गरेका छन् भने अष्टमीको दिन विशेष गरी खसी काटिन्छ । 

विभागका अनुसार, यस वर्ष गाउँघर तथा स्थानीय बजारमा नै करीब २४ लाख खसीबोका खपत हुने देखिएको छ ।

यस्तै व्यापारिक तथा तथ्यांकमा आउनेहरूमध्ये करीब ६ लाख हाराहारीमा खसीबोका खपत हुने देखिन्छ ।

यसरी हेर्दा समग्रमा दशैंमा मुलुकभर करीब ३० लाख खसीबोका खपत हुने अनुमान गरिएको पशु सेवा विभागका वरिष्ठ पशु अधिकृत एवं सूचना अधिकारी डा. चन्द्र ढकालले लोकान्तरलाई जानकारी दिए । 

खसीबोका 

काठमाडौं उपत्यकाका लागि दशैंमा करीब ५० हजार खसीबोका आवश्यक पर्ने विभागको अनुमान छ ।

काठमाडौंमा दैनिक खसीबोकाको माग सामान्यतया १ हजार रहने गरेको छ । तर दशैंमा यो माग वृद्धि भई ५० हजार खसीबोका खपत हुने देखिन्छ । 

चालू आर्थिक वर्षको भदौ महिनासम्ममा काठमाडौं उपत्यकामा १० हजार ९७८ वटा खसीबोका उपत्यका भित्रिएको छ । 

सरकारी र निजी कम्पनीहरूले छुट्टाछुट्टै रूपमा दशैंका लागि खसीबोका काठमाडौं ल्याएका छन् । 

सरकारी कम्पनी खाद्य सामग्री व्यापार कम्पनीले २ हजार खसीबोका काठमाडौं ल्याएको छ । 

यस्तै निजी क्षेत्रले पनि करीब ५० हजार खसीबोका काठमाडौं ल्याएको छ  ।  

भैंसी तथा राँगा 

दशैंमा काठमाडौं उपत्यकामा २ सय ५० वटा राँगा खपत हुने विभागले जनाएको छ ।   । 

विभागका अनुसार, सामान्य अवस्थामा १ सय ५० वटा राँगा तथा भैँसी काटिने गरेकोमा दशैंमा भने यसको माग बढेर २ सय ५० वटा पुग्नेछ । 

दशैं र यसपछिका मुख्य चाडहरू तिहार तथा छठमा समेत गरी करिब ८ हजार ५ सय राँगा काठमाडौंमा खपत हुने विभागले जनाएको छ ।

संगुर तथा बुंगुर

उपत्यकामा दशैंमा करीब ३ सय ५० वटा संगुर तथा बुंगुर काटिनेछन् ।

बंगुर व्यवसायी संघले दिएको जानकारी अनुसार दशैँ तथा तिहारका लागि उपत्यकामा ३ सय ५० वटा बंगुर खपत हुनेछ । 

आर्थिक वर्ष २०७७/२०७८ मा विभिन्न नाकाबाट उपत्यकामा २ सय २९ बंगुर भित्र्याइएको थियो । अहिले एक महिनामा नै सो संख्या बढेको छ । 

माछा

उपत्यकामा दशैं तथा तिहारमा करीब ७५ मेट्रिक टन माछा खपत हुने विभागले जनाएको छ । 

भदौ महिनामा मात्रै छिमेकी मुलुकबाट ४ सय ५९ मेट्रिक टन माछा काठमाडौं ल्याइएको थियो । 

कस्तो छ, दशैं विषेश मासु आयातको अवस्था ? 

आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा मुलुकमा ५ लाख ५२ हजार मेट्रिक टन मासु उत्पादन भएको थियो भने ५ लाख ५३ हजार मेट्रिक टन मासु खपत भएको थियो । 

यसमध्ये ३ सय ९८ मेट्रिक टन मासु छिमेकी मुलुकबाट आयात भएको पशु सेवा विभागको तथ्यांक छ । 

यस वर्षको दशैंमा पनि निकै न्यून मात्रामा मात्रै मासु आयात हुने विभागको अनुमान छ । 

हाल एक जनाले एक वर्षमा करीब १८.१ किलो मासु उपयोग गरिरहेको कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय २०७७ को प्रतिवेदनले देखाएको छ ।

मुलुकभर वार्षिक करीब ५० लाख खसीबोका काटिने विभागले जनाएको छ । 

दशैंलाई नै लक्षित गरेर भदौ मसान्तसम्ममा १० करोड ८२ लाख ८८ हजार रुपैयाँ बराबरको खसीबोका नेपालमा आयात गरिएको व्यापार प्रवद्र्धन निकासी केन्द्रले जनाएको छ ।

मुलुकभर दशैंमा कति खपत हुन्छ खसीबोका ?

मुलुकमा एक वर्षमा विभिन्न क्षेत्रमार्फत ५० लाख खसीबोका खपत हुन्छ ।

५० लाख खसीबोकामध्ये १० लाख फर्मल मार्केट अर्थात् व्यावसायिक बिक्री हुन्छ । 

बाँकी ४० लाख खसीबोका स्थानीय बजार अर्थात गाउँघरमै खरिदबिक्री हुन्छ  ।

गाउँघरमै खरिदबिक्री हुने ४० लाखको ६० प्रतिशत खसीबोका दशैंमा मुलुकभर खपत हुन्छ । 

यसो हुँदा स्थानीय बजारबाट करीब २४ लाख खसीबोका दशैंमा खपत हुने विभागको अनुमान छ भने व्यापारिक केन्द्रबाट करीब ६ लाख खसीबोका खपत हुने देखिन्छ ।

विभागका सूचना अधिकारी डा. चन्द्र ढकालले भने, ‘इनफर्मल च्यानलमा करीब ४० लाख खसीबोका खरिदबिक्री हुन्छन्, जसको ६० प्रतिशत दशैंमा खपत हुने अनुमान छ ।’

यी खसीबोका एउटाको एभरेजमा २० हजार राख्दा हुन जाने रकम दशैंका लागि खर्च हुन्छ । 

यसरी हेर्दा दशैंमा मात्रै करीब ६० अर्ब (३० लाख खसीबोकाको प्रति संख्या २० हजार रुपैयाँ अनुमानित रकमका दरले) रुपैयाँ बराबरको खसीबोका दशैंमा मात्र खपत हुने विभागको अनुमान छ ।