प्रत्येक १८ महिनामा पृथ्वीको कुनै न कुनै भागमा सूर्यग्रहण लाग्छ। आज (अप्रिल ८)मा हुने सूर्यग्रहणलाई लिएर विश्वभरका मानिसहरू उत्साहित छन्, किनभने उत्तर अमेरिकाका केही भागमा पूर्ण सूर्यग्रहण देखिने छ र त्यहाँ चार मिनेट नौ सेकेण्डसम्म पूर्ण अँध्यारो हुनेछ । यो सूर्यग्रहण क्यानडा, उत्तरी अमेरिकादेखि मेक्सिकोसम्म देखिनेछ ।

यो समय अघिल्लो सूर्यग्रहणभन्दा धेरै लामो छ, त्यसैले नासाका वैज्ञानिकहरूले यस अवधिमा धेरै प्रयोग गर्ने योजना बनाएका छन्।

यो शताब्दीमा तीनवटै देश अमेरिका, क्यानडा र मेक्सिकोमा पहिलो पटक पूर्ण सूर्यग्रहण देख्न सक्ने भएकाले कत्तिको दुर्लभ हुन्छ भन्ने कुराको अनुमान लगाउन सकिन्छ ।

चन्द्रमा सूर्यभन्दा पृथ्वीको ४०० गुणा नजिक छ, तर चन्द्रमा पनि सूर्यभन्दा ४०० गुणा सानो छ । यस कारण जब चन्द्रमा सूर्य र पृथ्वीको बीचमा सीधा रेखा बिन्दुको रूपमा आउँछ यसले सूर्यलाई ढाक्छ र हामी ग्रहण देख्छौं।

कहिले यो सूर्यग्रहण देखिन्छ त कहिले देखिँदैन । तर, यसपटकको सूर्यग्रहण महत्वपूर्ण भएकाले लाखौं मानिसले यो कार्यक्रम हेर्न सक्नेछन् । एक अनुमान अनुसार ३१ लाख मानिसले यो ग्रहण हेर्न सक्नेछन् ।

नर्थ क्यारोलिना, अमेरिकाको एनसी स्टेट युनिभर्सिटीले ग्रहणको समयमा वन्यजन्तुमा कस्तो प्रभाव पार्छ भन्ने कुरा पत्ता लगाउनेछ । यस प्रयोगमा टेक्सास राज्य चिडियाखानामा २० जनावरहरूको व्यवहार अध्ययन गरिनेछ । नासाको एक्लिप्स साउण्डस्कयाप्स प्रोजेक्ट पनि जनावरको व्यवहार अध्ययन गर्न डिजाइन गरिएको हो ।

परियोजनामा ​​ग्रहणको कारण पूर्ण अन्धकारमा जनावरहरूको आवाज र जनावरहरूको प्रतिक्रिया रेकर्ड गर्न माइक्रोफोनजस्ता साना उपकरणहरू जडान गर्ने समावेश छ।

ग्रहण बेल्टबाट टाढा अमेरिकाको भर्जिनियास्थित नासाको वालोप्स बेसबाट तीनवटा साउन्डिङ रकेट प्रक्षेपण गरिने छ । रकेटले सूर्यग्रहणको समयमा वायुमण्डलमा हुने परिवर्तनहरू रेकर्ड गर्नेछ।

तीनवटै आवाज सुन्ने रकेटहरू पृथ्वीबाट ४२० किलोमिटरको उचाइमा जानेछन् र त्यसपछि पृथ्वीमा ठोक्किने छन्। पहिलो रकेट ग्रहण लाग्नु ४५ मिनेट अगाडि, दोस्रो रकेट ग्रहणको समयमा र तेस्रो रकेट ग्रहणको ४५ मिनेटपछि प्रक्षेपण गरिने छ ।

साउन्डिङ रकेटको सहयोगमा ग्रहणको समयमा यस तहमा हुने परिवर्तनको महत्वपूर्ण अध्ययन गरिनेछ ।

एआईको सहयोगमा हजारौं तस्बिरहरू थपिने छन् । नासाको सहयोगमा एक रोचक प्रयोग गरिनेछ। यो प्रयोगअन्तर्गत सूर्यग्रहण हेर्ने मानिसहरूलाई यसको फोटो खिच्न भनिएको छ । विभिन्न ठाउँबाट हजारौं मानिसले खिचेका तस्बिरलाई आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको सहयोगमा जोडेर विश्लेषण गरिने छ ।

यसबाट ग्रहणको समयमा सूर्यको गोलाकार घेराबाहिर विभिन्न ग्यासबाट बनेको वायुमण्डलका विभिन्न तस्विरहरू प्राप्त हुनेछन् ।

नासाको हाई अल्टिच्युड रिसर्च प्लेनले ५० हजार फिटको उचाइबाट ग्रहणको फोटो खिच्नेछ । 

ग्रहणको समयमा वायुमण्डलीय र जलवायु परिवर्तनहरू रेकर्ड गर्न एक ग्रहण बेलुन परियोजना पनि लागू गरिनेछ।

लगभग ६०० बेलुन वायुमण्डलमा छोडिनेछ। पृथ्वीको सतहबाट ३५ किलोमिटरसम्म उड्न सक्ने यी बेलुनहरूसँग विभिन्न उपकरणहरूले कीर्तिमान बनाउनेछन्।

यसबाहेक पार्कर सोलार प्रोब, युरोपेली स्पेस एजेन्सी र नासाको सोलार अर्बिटर र अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा रहेका अन्तरिक्ष यात्रीहरूले पनि यस ग्रहणको प्रभावको अध्ययन गर्नेछन्।

सूर्यग्रहण हेर्न क्यानडाको नियाग्रा फल्स नजिक १० लाखभन्दा बढी मानिस भेला हुने अपेक्षा गरिएको छ । बीबीसी