काठमाडौं, २१ माघ–  हामी सक्छौं म सक्छु भन्ने नाराका साथ आइतबार विश्व क्यान्सर दिवस नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाईंदैछ । क्यान्सर रोगविरुद्ध सचेतना जगाउन हरेक वर्ष फेबरुअरी ४ मा विश्वभर ‘विश्व क्यान्सर दिवस’ मनाउने गरिन्छ । दिवसको अवसरमा नेपाल अर्बुद रोग निवारण संस्था, नेपाल क्यान्सर अस्पताल लगायतका विभिन्न संघसंस्थाले विश्व क्यान्सर दिवस क्यान्सरसम्बन्धी चेतनामूलक कार्यक्रम गरेर मनाउने गरेका छन् ।

हरेक वर्ष क्यान्सर रोग न्यनिकरणको लागि भव्यरुपमा दिवस मनाउने गरेपनि नेपालमा वर्षेनि क्यान्सरका विरामी भने बढ्ने गरेका छन् ।

नेपालमा वार्षिक १५ हजार मानिसको क्यान्सरको कारण मृत्यु हुने गरेको अनुमान छ । यस्तै वार्षिक ४० हजार नयाँ क्यान्सरका बिरामी थपिने गरेको नेपाल अर्बद रोग निवारण संस्थाले जनाएको छ । 
नेपालमा फोक्सो, महिलाको पाठेघरको मुखको क्यान्सर, नाक, कान, घाँटीको क्यान्सर मुख्य समस्या बनेको छ ।

क्यान्सरको मुख्य कारण सुर्तीजन्य पदार्थ

बरिष्ठ क्यान्सर रोग विशेषज्ञ डाक्टर राजेन्द्रप्रसाद बरालले क्यान्सर रोगको प्रमुख कारक तत्व सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन भएको बताउँछन् । सुन्र्तीजन्य पदार्थको सेवनलाई निरुत्साह गर्न सार्वजनिक स्थानमा धुम्रपान गर्न नपाईने, सजाएर खुल्ला रुपमा बिक्री वितरण गर्न नपाईने नियम बनाइएको छ । तर नेपलामा सुर्तीजन्य पदार्थको खुल्ला बिक्रीवितरण भइरहेको छ । यस्तै सार्वजनिक स्थानमा  धुम्रपान गर्नेहरु पनि उतिकै छन् ।

पछिल्लो समय युवाहरुमा सार्वजनिक स्थानमै चुरोट खाने युवाहरु बढ्दै गएको डा. बरालले बताए । जनचेतना भए पनि युवाहरुले चुरोट तथा सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन गर्ने गरेको उनले बताए । 

‘नेपालमा नियमहरु मात्रै बनाइएको छ सरकारी निकायले कार्यन्वयन गर्न सकेको छैन । त्यसले पनि सार्वजनिक स्थानमा धुम्रपानको प्रयोग घटेको छैन ’ डा बरालले भने, ‘क्यान्सर हाम्रो शरीरको जुनसुकै ठाउँमा पनि हुन सक्छ ।  सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनबाट क्यान्सर हुने सम्भावना ९० प्रतिशत रहेको हुन्छ । चुरोट खाने मान्छे नजिकै बस्नेलाई पनि क्यान्सर हुने जोखिम उत्तिकै हुन्छ ।’

वार्षिक १७ हजार मानिसको मृत्यु सुर्तीजन्य पदार्थको सेवनबाट हुने गरेको उनले बताए ।

एउटा चुरोटमा ४ हजार रसाइनिक पदार्थ  हुने भएकाले क्यान्सर हुने सम्भावनालाई घटाउन सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन निषेध गर्नुपर्ने डा. बरालले बताए ।

सरकारले सुर्तीजन्य पदार्थको नियमलाई प्रभावकारी कायन्वय गर्न नसक्दा सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोग घट्न नसकेको उनको ठहर छ । 

‘हामीले चुरोटको कारण क्यान्सर हुने  सम्भावनाको विषयमा पटक पटक जानकारी गराएका छौं । तर सरकारले लागु गर्न सकेको छैन । यो सरकारको कमजोरी हो । नियमलाई कडाइका साथ कार्यन्वयन ग¥यो भने यसको नियन्त्रण सम्भव छ ।’

क्यान्सरका कारण तत्वहरु विभिन्न किसिमका छन् । खानपान र जीवनशैली स्वास्थ्य हुन सके ४० प्रतिशत क्यान्सरको जोखिम कम हुने डा. बराल बताउँछन् ।

क्यान्सरबाट बच्न डा. बरालको यस्तो सुझाव

सुर्तीजन्य पदार्थको सेवन गर्ने ।
मदिरा सेवन नगर्ने ।
नियमित रुपमा शारीरिक व्यायम गर्ने ।
तौन नियन्त्रण राख्ने ।
खानपानमा विषेश ध्यान दिने ।
फलफुल र हरियो सागपात प्रशस्त खाने ।
सम्भव भएसम्म अर्गानिक खाना खाने ।
नुन कम खाने ।
विग्रेको तथा बाहिरको खाना कम खाने ।