कात्तिक ८, २०८०
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
विराटनगर, १७ चैत-सुनसान मध्यरात जस्तो, चारैतिर चकमन्न छ । दायाँबायाँ कोही देखिँदैनन् ।
पर एक जोडी आफ्नै कुरामा व्यस्त छन् । लाग्छ, यो जोडी भर्खरै माया प्रेममा चुर्लुम्म डुबेको छ । माथिबाट एउटा पिलपिले बत्ती पनि बल्दै गरेको । हो यहीँ चल्दै थियो मसान । यसै साता विराटनगरको गुरुकुललाई मसानले तर्साएको छ । साहित्यकार गोपालप्रसाद रिमालको कृतिमा आधारित नाटक ‘मसान’ मञ्चन गरिएको हो ।
‘मसान’ हेर्दै गर्दा कृष्णले कुनै युवतीलाई प्रेम गरेर घरमा ल्याई पत्नीको स्थान र अधिकार दिएको छ। सहचार्य र सहवासको केही वर्षपछि युवतीलाई आफूबाट सन्तान नभएकोमा छटपटी हुन थाल्छ । उसको सन्तुष्टिका लागि भानिज भोटूलाई ल्याएर पालिन्छ । भोटुलाई पालेर हेलेनको आमा कहलाउने आकांक्षा झन् बढ्छ र उसको आग्रहमा कृष्णको पुनःविवाह हुन्छ । कृष्ण हेलेनलाई दिएको प्रेम ‘दुलही’लाई दिन चाहँदैन, त्यसैले दुलहीमा कुण्ठा उत्पन्न हुन्छ र सौतेनी डाहा जाग्छ । युवतीका आग्रहले सन्तानका निम्ति कृष्णलाई दुलहीलाई माया नगरे पनि निजसँग शारिरिक सम्बन्ध जोर्न कर लाग्छ ।
अन्तत: छोरा जन्मन्छ, उनले चाहेको जस्तै छोरा भएपछि घरमा निकै खुसी छाउँछ । छोराकी आमा भएर पनि दुलहीलाई कृष्णको स्नेह सहानुभूति र सम्मान प्राप्त हुँदैन ।
आफैँले पाएको छोरा पनि दुलहीले आफूले राख्न पाउँदिनन् । सौताले छोरा लिएर हिँड्दा दुलहीमा औडाहा पैदा हुन्छ । सुत्केरी र बिरामी दुलहीको औषधोपचारको व्यवस्था गरे पनि अनुराग नदेखाएकाले दुलही जीवनदेखि निरास हुन्छिन् र सौतालाई जीवन बिगारी दिएको दोष लगाउँछिन् ।
हेलेनको जोडले पनि कृष्णको भावमा खास परिवर्तन हुँदैन । पत्नीको स्थानमा राखेकी उनले दुलहीलाई पनि प्रेम दिनुपर्ने हठ देखेर त्यो अधिकार दिन नसक्ने कारण उसको भातृत्वहरणद्वारा उसमाथि आफूले गरेका अन्यायको रहस्योद्घाटन गर्छ । यस रहस्योद्घााटनबाट हेलेनको पतिको एकलौटी प्रेम पाउनाको मोह भंग हुन्छ र ऊ विद्रोह गरेर घर छाडी हिड्छे । यो मसानको आधिकारिक कथा हो । यसलाई रंगमञ्चमा हुबहु उतार्ने प्रयास गरिएको छ ।
यस आधिकारिक कथावस्तुको साथ वाग्मती र कृष्णकी बहिनीको कथा पनि चर्चाका क्रममा थाहा पाइन्छ । वाग्मती सौताको पीरले कृष्णकी नोकर्नी भएकी छे । दुलहीलाई बाग्मतीले आफ्ना पिर र बेदनाका रसास्वादन गराइरहँदा रंगमञ्च स्तब्ध बन्छ । पुस्तकमा लेखिएका विषय र रंगमञ्चमा देखाइएका विषयहरू मर्मस्पर्शी रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।
यस्ता कलाकार
चैत १० गतेदेखि नाटक एकसातासम्म चल्यो । सहित्यकार स्व. गोपालप्रसाद रिमालद्वारा लिखित ‘मसान’ नाटकको मुकेश कर्णले निर्देशन गरेका छन् ।
नाटकको सन्देश अझै पनि सान्दर्भिक रहेकाले रंगमञ्चीय नाट्य रुपान्तरण गर्न मञ्चन गरिएको निर्देशक कर्णले जानकारी दिए । मसान नाटकमा दीपा पोखरेल, विजया नेपाल, वर्षा न्यौपाने, सम्झना आर्चय, निर्मल शर्मा, रिदम बस्नेत, अशोक गौतमले अभिनय गरेका छन् । नाटकको लाइट व्यावस्थापन भरत कार्की र स्टेज व्यावस्थापन विकास पराजुलीले गरेका छन् ।
गोपालप्रसाद रिमाल नेपाली साहित्यमा प्रगतिवादी साहित्यकारका रूपमा चिनिन्छन् । वि.सं. १९७५ जेठमा जन्मिएका रिमालको मृत्यु वि.सं. २०३०, कार्तिकमा भएको थियो । उनले लेखेका कृतिहरूमध्ये ‘मसान’ चर्चित नाटक हो ।
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
दिवंगत साहित्यकार प्रकट पङ्गेनी (शिव) का प्रकाशन हुन बाँकी कृति गण्डकी प्रज्ञा–प्रतिष्ठानले प्रकाशन गरिदिने भएको छ । प्रतिष्ठानका कुलपति सूर्य खड्का विखर्चीको अध्यक्षतामा बिहीबार बसेको बैठकले गजलकार ...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
लोकान्तर डट्कमका स्तम्भकार कमल रिजालसहित २२ जना साहित्यकार तथा प्रतिभालाई नइ पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गोरखापत्रका पूर्वप्रधान सम्पादकसमेत रहेका साहित्यकार रिजाललाई संस्कृतिमा प्राज्ञिक योगदानका लागि ’नइ...
गजलकार एवं गीतकार प्रकट पंगेनी ‘शिव’को निधन भएको छ । जन्डिस र निमोनियाबाट गम्भीर बिरामी उनको पोखराको मणिपाल शिक्षण अस्पतालमा उपचारका क्रममा मंगलवार निधन भएको हो । स्वास्थ्यमा समस्या आएपछि पंगे...
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
नेपालमा भएका जनयुद्ध, जनआन्दोलन, मधेश आन्दोलन लगायतका आन्दोलनहरूको मूल आशय एकल जातीय एकात्मक राज्य संरचनालाई पुनर्संरचना गरी बहुलतामा आधारित समावेशी राज्य निर्माण गर्ने रहेको थियो । अर्थात्, जातीय उत्पीडन र आन्त...
एक दिन प्रातः भ्रमणमा गएको बेला कुनै एक सज्जनले सोधे– ‘कागहरू किन स्वतन्त्र हुन्छन् र सुगाहरू किन बन्धनमा पर्छन् थाहा छ ?’ मैले भनेँ– अहँ, थाहा छैन, भन्नुस् न किन त्यस्तो हुन्छ ?’ उत्त...
आगामी वर्ष २०८१/०८२ को बजेट तथा वार्षिक विकास कार्यक्रम प्रस्तुत हुने संवैधानिक समयसीमा एकदमै नजिक छ । अर्थशास्त्री, सर्वसाधारण, राजनैतिक कार्यकर्ता, विकास साझेदार, उद्यमी, लगानीकर्ता र बेतनभोगीहरू आ–आफ्नै ...