पश्चिम सुर्खेतको बराहताल गाउँपालिकाको वडा नं. ४ मा एउटा ठूलो ताल थियो, जसको नामबाट नै गाउँपालिकाको नाम रहन गयो । तर अहिले ताल पूर्ण रूपमा सुकेको छ । ताल सुकेपछि तालको आश्रय लिएर बस्ने चराहरू, पशुपंक्षीहरू पूर्ण रूपमा विस्थापित भएका छन् ।

स्थानीय सरकारले ताललाई पर्यटकीय क्षेत्र बनाउने भनेर ताल वरिपरी डोजर चलाउँदै सडक बनायो । त्यसैको प्रतिफलस्वरूप ताल सुकेको हुनसक्ने स्थानीयको भनाइ छ ।

वडा अध्यक्ष टेकबहादुर कठायत भन्छन्, ‘पखेटा नभएका चराहरू बस्ने मुख्य वासस्थान थियो, अहिले ति चराहरू कहाँ गए होलान ?’

उनका अनुसार उक्त ताल २०७१ सालमा आएको बाढीका कारण केहि पुरिएको हो भने २०५४ साल देखि नै ताल जोखिममा पर्न थालेको हो । उतिबेला तालको बीचमा बराह देवताको स्थापना गरी पूजा गरेका कारण तालमा पानी फेरि भरिएको आफूले देखेको उनले बताए ।

१६ बिगाहा जमिनमा फैलिएको उक्त तालमा अहिले एक थोपा पनि पानी छैन । तालको क्षेत्रमा बनमारा फैलिएको छ । गौचरनका ताल रुपान्तरण भएको छ । गाउँपालिकाका अध्यक्ष तेजबहादुर बस्नेतले पहिलेको जस्तो तालको अवस्था नरहेको बताए । ‘पहिले हामी आउँदा यहाँको तस्विर नै अलग थियो,' उनले भने, ‘तर अहिले बेताल भएको छ ।’

गाउँपालिकाले तालको संरक्षण गर्न बजेट विनियोजन पनि गरेको थियो । तर बजेट थोरै भएका कारण तालको संरक्षण गर्न हुन सकेन ।

‘तालमा पानी नै राख्न सकिएन, नजिकै भएका मुहानहरू पनि सुकेका छन्,' उनले भने, 'सानो बजेटले तालको संरक्षण गर्न समस्या भएको छ । अब यो तालको संरक्षण गर्न संघ, स्थानीय तह र प्रदेश सरकार मिल्नुको विकल्प छैन ।’

'क्लीन सुर्खेत ग्रीन सुर्खेत'का अभियान्ता डा. नवराज केसी तालमा पानी राख्ने भन्दा पनि यहाँको जंगल बचाउनेतिर ध्यान जानुपर्ने बताउँछन् । ‘तालमा कतैबाट पानी ल्याएर राख्न त सकिएला तर त्यो दीर्घकालीन रूपमा समस्या समाधानको उपाय होइन,' उनले भने, ‘तालको वरिपरि पहिले भएका घाँसहरू, बोट विरुवाहरू रोप्न सकेको खण्डमा आठ दश वर्षपछि पानीको मुहान निस्कने र त्यसले ताल संरक्षणमा टेवा पुग्ने मेरो बुझाइ छ ।’

कर्णाली प्रदेश सरकारको उद्योग, पर्यटन वन तथा वातावरण मन्त्रालयका सचिव डा. कृष्णप्रसाद आचार्यले सबैले सहकार्य गरेर ताल बचाउने अभियानमा लाग्नुपर्ने बताए । ‘आज हामीले यो तालको अवस्था नजिकबाट हेर्न पाएका छौं,' उनले भने, 'मन्त्रालयबाट ५० लाख जति बजेटको व्यवस्थापन गरेर भएपनि ताल जोगाउन प्रयास गर्नेछौं ।’

प्रदेश सरकारका प्रमुख सचिव केवल प्रसाद भण्डारीले ताललाई पुरानै अवस्थामा ल्याउन आवश्यक तयारी गरिने बताए । ‘जति सकिन्छ ताललाई पुरानो अवस्थामा ल्याउन प्रयास गर्नेछौं,' उनले भने, ‘त्यसका लागि आवश्यक बजेट, नीति तथा कार्यक्रम बनाई अघि बढछौं ।’

ताल सुकेपश्चात प्रदेश सरकार, स्थानीय सरकार र संघीय सरकारका प्रतिनिधिले शनिबार बराह ताल क्षेत्रको अवलोकन गरेका हुन् ।