चैत ३०, २०८०
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
- महेन्द्रजंग शाह
सिद्धान्त संग्रह गरिएको मूल कानून संविधान हो । सिद्धान्तले निर्माताको विचार र मस्यौदाले अभिव्यक्त गर्न खोजेको भावना व्यक्त गर्दछ ।
निर्माताको मनसायले संविधानको जीवन्तता, मार्गदर्शन र व्याख्यामा सीमितता ल्याउँछ । संविधानको व्याख्या गरी निर्माताको मनसाय पत्ता लगाउने कार्य ज्यादै गहन र जटिल कार्य हो ।
ब्याख्याका लागि ब्याख्यात्मक टिप्पणी प्राथमिक स्रोतका रुपमा रहन्छन् । अमेरिकामा अलेक्जेण्डर हेमिल्टन, जेम्स मेडिसन र जोन जेद्वारा लिखित एवं छद्मनाममा प्रकाशित ८५ लेख तथा निबन्धको संग्रहलाई संवैधानिक ब्याख्याका लागि प्राथमिक स्रोतका रुपमा लिने गर्दछन् ।
प्रकारको उपमा कर्मले राजनीतिज्ञ अभियन्ता, वैचारिक रुपमा समाजवादी, स्वतन्त्रता, समानता र सामाजिक न्यायका अथक योद्धा कर्णाली प्रदेशका प्रेमबहादुर सिंहद्वारा लिखित ‘संविधान निर्माण घटना र अनुभूति २०७६’ दर्शन, इतिहास, राजनीति, साहित्य र कानूनमा घुलित भएको पुस्तक संवैधानिक ब्याख्याको प्राथमिक स्रोत सामग्रीको रुपमा रहेको छ ।
सरल र सरस भाषाशैली प्रयोग भएको पुस्तकमा तथ्यको संस्मरणात्मक अनुभूतिले साहित्यिक सामिप्यतामा पुर्याएको छ । संविधान निर्माणको बाटो कण्टकाकीर्ण र अपजसिलो थियो तर त्यहीँ बाटोलाई पछ्याउँदै निचोडमा पुग्न सकियो भन्ने सन्देश पुस्तकले दिएको छ ।
पुस्तकमा संविधानको मस्यौदाको विवरणलाई जस्ताको तस्तै समावेश गर्दा केही पेज बढ्न गएको भएपनि ज्ञानको दृष्टिकोणले अध्ययन, अध्यापन, अनुसन्धान कार्यका लागि स्रोत सामग्रीको काम गर्नेछ ।
८ भागमा विभाजित पुस्तकमा प्रारम्भिक ३८ पेज, मूल पाठ र अनुसूची ५९२ पेज र तस्वीर खण्ड २६ पेज गरी जम्मा ६५६ पेज रहेको छ । अनुसूची र मूल पाठबीच तालमेल देखिन्छ । सन्दर्भ सूचीलाई र पादटिप्पणीलाई सजिलो बनाउन अनुसन्धानका विधिको पूर्ण प्रयोग भएको देखिँदैन ।
संविधान निर्माणका विभिन्न विधिमध्ये संविधान सभाबाट संविधान निर्माण गर्ने उत्कृष्ट विधिलाई छर्लंग बनाउने प्रयास गरेको छ । घटनाको विवरण प्रस्तुत गरिएको पुस्तकले तथ्यपरकता र सान्दर्भिकतालाई आत्मसाथ गरेको छ । संविधान निर्माण प्रक्रियालाई ऐतिहासिक दस्तावेजका रुपमा सम्झनाको तरेलीमा राखिराख्न पुस्तकले सघाउने देखिन्छ ।
पुस्तकको शीर्षक र विषयवस्तुबीच सार्थक सम्बन्ध रहेको पुष्टि नेपालको संक्षिप्त परिचयले गरेको छ । संविधान निर्माणका सिलसिलामा संविधान सभाको ऐतिहासिक दिनदेखि संविधान जारी भएका दिनसम्मको परिघटनालाई विवरणात्मक ब्याख्याका रुपमा प्रस्तुत गरी घटनासँगको आफ्नो उपस्थितिलाई आत्मपरक ढंगले लेखकले उल्लेख गरेका छन् । पुस्तकमा भविष्य निर्देशित संविधान कार्यान्वयन, सुशासन, विकास र समृद्धिजस्ता विषय समावेश गरी संविधान र संघीयताको विशेष चर्चाका साथ उपसंहारतर्फ उन्मुख छ ।
सहकार्यमा भएका तीतामिठा अनुभव घात, प्रतिघात र विश्वासघातलाई पुस्तकको ‘दुःखद अन्त्य’को शीर्षकले नै स्पष्ट गरेको छ । अन्त्यमा पुस्तक ऐतिहासिक तथ्यमाथिको विवेचित साहित्य र ज्ञानविवेकमूलक कानूनको मूल ब्याख्याको लागि संवैधानिक साहित्य र दर्शनमा जीवन्त दस्तावेजको रुपमा रहेको छ ।
(प्राड महासेनानी शाह सैनिक न्याय प्रणालीमा विद्यावारिधि, संवैधानिक कानून र राजनीतिशास्त्रमा स्नातकोत्तर हुन् ।)
लेखक एवं पत्रकार अखण्ड भण्डारीको उपन्यास ‘बोरा’ विमोचन भएको छ । अन्नपूर्ण पोस्ट दैनिकका प्रधान सम्पादक भण्डारीको ‘बोरा’ उपन्यास शुक्रवार काठमाडौंमा आयोजित कार्यक्रममा विमोचन गरिए...
असोज तेस्रो साता बिहीबार, बुकीबाट गोठ औल झर्ने दिन । लाहुरेहरू आउनु र बुकीबाट गोठालाहरूको हुल गाउँमा झर्नु दशैंको रौनक हो । ‘भोलि साँझ डाँफे चराउन जाने’, सुत्ने बेला गोठमा सल्लाह भयो । घर...
गुणराज ढकाल सामाजिक सञ्जालमा अभ्यस्त हुन थालेपछि अध्ययन गर्ने बानी निकै घटेको छ । सामाजिक सञ्जालमा आउने टिप्पणीबाटै हामीले आफ्नो दृष्टिकोण बनाउने गर्दछौं । विषयको गहिराइसम्म पुगेर अध्ययन तथा विश्लेषण गर...
पहाडमा उखु पेलेर खुदो पकाउने समय पारेर मधेशको गर्मी छल्न राजेन्द्र काका (ठूलो भुँडी लागेकाले हामीले मोटे अंकल भन्थ्यौं) गुल्मीको पहाड घरमा आउँथे । चैत–वैशाखको समयमा कोलबाट पेल्दै गरेको उखुको रस, रसेट...
लोकान्तर डट्कमका स्तम्भकार कमल रिजालसहित २२ जना साहित्यकार तथा प्रतिभालाई नइ पुरस्कार प्रदान गरिएको छ । गोरखापत्रका पूर्वप्रधान सम्पादकसमेत रहेका साहित्यकार रिजाललाई संस्कृतिमा प्राज्ञिक योगदानका लागि ’नइ...
सानीमा भेट्न चितवन गएको थियो गोपाल चार दिन हिँडेर । राप्ती किनार नजिकको सानो गाउँमा बस्दै आएकी थिइन् उनी, जो पहाडमा खान लाउन नपुगेपछि केही वर्ष अघि पुगेकी हुन् त्यतातिर । त्यतिबेला अहिलेजस्तो यातायातको साधन...
२०६२ सालपछिको कुरा हो, अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोगका एकजना उपसचिव र एकजना शाखा अधिकृत कम्पनी रजिष्ट्रारको कार्यालयमा सरुवा भएर गए । यति मात्र होइन, राष्ट्रिय सतर्कता केन्द्रका एक उपसचिव पनि सोही कार्यालयमा...
धेरै पहिलेको कुरा हो एक जना सज्जनका दुई भाइ छोरा थिए । उनीहरूबीच निकै मिल्ती थियो । एकपटक भगवान्ले आएर वरदान माग भनेकाले उनीहरूले अमरताको वर मागेका थिए । उनीहरूको कुरा सुनेर भगवान्ले भने– ‘...
ललितपुरको गोदावरीस्थित सनराइज हलमा नेकपा (एमाले)का दुई महत्वपूर्ण कार्यक्रम भए । एमालेको प्रथम विधान महाधिवेशन (२०७८ असोज १५ र १६ गते) सनराइज हलमै भएको थियो । विधान महाधिवेशनले विभाजनदेखि चौतर्फी घेराबन्दी...