युरोपेली मुलुक युक्रेनमा रुसले गरेको आक्रमणका कारण नेपालसँगको व्यापारसमेत प्रभावित हुने चिन्ता बढेको छ ।

युक्रेनबाट नेपाल भित्रने र बाहिरिने वस्तु तथा सेवाको वैदेशिक व्यापार चालू आर्थिक वर्षको पहिलो ७ महिनाको अवधिमा नै साढे १४ अर्ब रुपैयाँको छ । 

यस अवधि (साउन–माघ)मा १४ अर्ब ४२ करोड ४९ लाख ३९ हजार रुपैयाँको व्यापार नेपाल र युक्रेनबीच भएको छ । ४५ प्रकारका वस्तु आयात गर्दा नेपालबाट १४ अर्ब ४२ करोड ३३ लाख रुपैयाँ युक्रेनतर्फ गएको छ ।

यो अवधिमा युक्रेनबाट नेपालमा आएका वस्तु तथा सेवामध्ये सबैभन्दा ठूलो परिणाम सूर्यमुखीको कच्चा तेलको छ ।

यस्तो तेल युक्रेनबाट सात महिनामै ९ अर्ब ५१ करोड ६३ लाख ६० हजार भन्सार मूल्यको ५ करोड ७३ लाख ६४ हजार ५५८ लिटर आयात भएको छ । युक्रेनबाट सूर्यमुखीको बिउ नै ३ करोड ७५ लाख रुपैयाँको आयात भएको भन्सार विभागको तथ्यांकमा उल्लेख छ । 

सोयाविनको कच्चा तेल आयातको हिस्सा पनि उल्लेख्य छ । यो मुलुकबाट उक्त अवधिमा भित्रिएको यस्तो तेल ७९ करोड ४७ लाख ९० हजार रुपैयाँ भन्सार मूल्यको ४८ लाख ४३ हजार ९८८ लिटर छ । युक्रेनबाट नेपालमा आउनेमा तेलमा सूर्यमुखीपछि सोयाविन दोस्रो सूचीमा छ । 

तेल बाहेक नेपालमा युक्रेनबाट ३ अर्ब ९५ करोड रुपैयाँ भन्सार मूल्यको ४ करोड किलो तेलहन (तोरी, रायो, सरस्युँ) आयात भएको छ । युक्रेनबाट सवा करोडको धनियाँ, १ करोड रुपैयाँको केराउ, ३२ लाख रुपैयाँको कुकुर–खरायोसहितका अन्य जीवित जनावर नेपाल भित्रिएको छ ।

युक्रेनबाट नेपाल आउने वस्तुहरूमा पौने ५ करोड रुपैयाँका साना शिशाका बोतलमा प्रयोग हुने ढक्कन, सवा करोड रुपैयाँका बेकरी मेसिन आएको छ । ४५ लाख रुपैयाँसम्मका वस्तुहरूमा भने कोक फन्टाका धातुको बिर्कोसमेत रहेको छ । 

अन्य वस्तुहरूमा पशुका खोप, कुकुर–बिरालोका दाना, धूपीसल्लाको तेल, सुनको जलप लगाएका सामान, फ्रिज वा चिसो उपकरण आयात भएको छ । यो मुलुकबाट टोनर कार्टिज, कम्प्युटर सर्भर नेटवर्क, टेलिभिजनका उपकरण, धातुको फर्निचर, घरायसीसमानसहितको वस्तुसमेत आयात हुने गरेको छ । 

युक्रेनबाट आयात भएको वस्तु र सेवा गत वर्षको माघसम्ममा ७ अर्ब ७२ करोड रुपैयाँको थियो । गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष उक्त मुलुकबाट आउने सामानको आयात ८६ प्रतिशतले बढेको छ । 

नेपालबाट ग्रीन टी र यार्सागुम्बा

नेपालबाट युक्रेन जाने वस्तुको निर्यात भने जम्मा १५ लाख रुपैयाँको मात्रै छ । नेपालले युक्रेनबाट ७ महिनामै १४ अर्बको वस्तु तथा सेवा आयात गरेको नेपालले त्यसको तुलनामा निकै कम १५ लाखको मात्र निर्यात गरेको छ ।

नेपालबाट युक्रेन जाने वस्तुमा ग्रीन टी, यार्सागुम्बा, बाजा, अगरबत्ती, फेल्ट, कार्पेट, महिलाको कटन कोट, धागो, चाँदीका गहना, अन्य गहनाहरू, काठका फर्निचर, काष्टकलाका सामान रहेको भन्सार विभागको माघसम्मको तथ्यांकले देखाएको छ । यो वर्ष नेपालबाट १५ लाख ७८ हजार रुपैयाँका निर्यात युक्रेनमा भएको छ । युक्रेन निर्यात भएको ग्रीन टी ७८ हजारको १ सय किलो र यार्सा १ लाख ९३ हजारको १ किलो मात्रै छ ।

नेपालबाट युक्रेनमा भएको यस्तो निर्यात गत वर्षको भन्दा कम हो । गत वर्ष जम्मा ६ वटा वस्तुको निर्यातमा १९ लाख ५ हजार रुपैयाँ नेपाल भित्रिएको । गत वर्ष कार्पेटमात्रै १२ लाख १६ हजारको थियो । त्यसपछि धेरै निर्यात हुने वस्तुमा २ लाख ७२ हजारको ग्रीन टी थियो । 

नेपालबाट माघसम्ममा युक्रेन जाने वस्तुहरूमा सबैभन्दा बढी मूल्य भनेको जम्मा २ लाख ८४ हजार रुपैयाँको गलैँचा निर्यात भएको छ । त्यसपछि अन्य बोटबिरुवा तथा फार्मेसीमा प्रयोग हुने अत्तर रहेको छ ।

मूल्यमा असर हुनसक्छ, विकल्प खोज्नुपर्छ

युक्रेनबाट आउने सामान रोकिएमा ती मुलुकबाट आउने सामानमा प्रभाव देखिन सक्ने भएकोले विकल्प खोज्नुपर्ने व्यापार तथा निकासी प्रवद्र्धन केन्द्रका तथ्यांक अधिकृत कृष्ण बजगाईंले बताए । उनका अनुसार जति धेरै दिन युक्रेन अशान्त हुँदै जान्छ त्यति नै लामो समय त्यहाँबाट हुने निर्यातमा पनि असर पर्छ ।

नेपालमा आउने १४ अर्ब रुपैयाँको बजार अवरुद्ध हुनु भनेको ठूलै परिमाणको वस्तु र सेवामा प्रभाव पर्नु भएको बजगाईंको भनाइ छ । उनका अनुसार यस्तो बेला अर्को गन्तव्यमा जानुपर्ने पनि हुन्छ । तत्कालै ठूलो असर त नदेखिएला तर पनि अस्ट्रेलिया, अमेरिका, क्यानडासहितका मुलुकमा पनि युक्रेनमा उत्पादन हुने सामाग्री पाइने भएकाले त्यतातर्फ विकल्प सोच्नुपर्ने बजगाईंले बताए छ ।

युक्रेनबाट सामान नआउँदा परेको असरको विषयमा भने निजी क्षेत्र, व्यापारीसहतिको भनाइ आउनुपर्ने हुन्छ । अहिले सबैभन्दा बढी युक्रेनबाट आउने तेल र तेलहन बाली भएकाले नेपालमा तेलको मूल्यमा भने तत्कालै असर पर्नसक्ने बुझाइ पनि व्यापार तथा निकासी प्रवद्र्धन केन्द्रको छ ।

नेपाल खुद्रा व्यापार संघका पूर्व अध्यक्ष पवित्रा बज्राचार्य भने अहिलेलाई पर्याप्त मौज्दात भएकाले मूल्यमा असर गरिनहाल्ने बताउँछन् । उनका अनुसार युक्रेन अझै १५/२० दिन अशान्त बन्यो भने चाहिँ तेलको मूल्यमा असर पर्न सक्छ । अहिले एक डेढ महिनालाई पुग्ने सामान मौज्दात रहेकाले नयाँ सामान आउन सकेन भने अर्को विकल्प खोज्ने बेलाससम्म मूल्यमा असर परिसकेको हुनसक्ने उनको अनुमान छ ।

पछिल्लो समय खाने तेलको मूल्यमा उतार चढाव आइरहेको छ । सोयाविन र सूर्यमुखी तेलको मूल्य प्रतिलिटर नै २७० देखि २८० रुपैयाँसम्म पुगेर घटेको हो । बजारमा भटमास र सूर्यमुखी तेलको मूल्य २३० र २४० मा झरिसकेको भएपनि पुनः १५ देखि २० रुपैयाँ बढेको नेपाल खुद्रा व्यापार संघका पूर्व अध्यक्ष बज्राचार्यले बताए ।