अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले राष्ट्र बैंकले मौद्रिक नीतिमार्फत मूल्यवृद्धि नियन्त्रण गर्ने मात्रै लक्ष्य नभएर समग्र आर्थिक स्थायित्व कायम गर्ने भएको बताएका छन् ।

मंगलवार नेपाल वित्तीय संस्था कर्मचारी संघ राष्ट्रिय समितिद्वारा आयोजित नेपालको वित्तीय क्षेत्रका चुनौती, समाधानका उपाय तथा भावी कार्यदिशा विषयक सामाजिक संवाद कार्यक्रममा अर्थमन्त्री महतले यस्तो बताए ।

उनले मुलुकको वर्तमान आर्थिक सूचकहरूले खुकुलो मौद्रिक नीति ल्याउन मिल्ने देखाएको बताए । उनले मौद्रिक नीतिको लक्ष्य मूल्यवृद्धि नियन्त्रण गर्ने मात्रै नभएर समग्र अर्थतन्त्रमा स्थायित्व र आर्थिक वृद्धिउन्मुख गराउने भएको बताए । उनले वर्तमान आर्थिक सूचकहरू अनुरूपमा चाँडै आउँदो वर्षको शुरूमा नै मौद्रिक नीतिले सम्बोधन गर्ने बताए । उनले खुकुलो मौद्रिक नीति आउँदा बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको तरलता पुँजी प्रवाह नभएको अवस्थालाई मद्दत पुग्ने बताए । उनले बैंकिङ क्षेत्रले पनि आफ्नो तहबाट गर्न सक्ने बैंकिङ क्षेत्रभित्र रहेका समस्याहरू समाधान गर्नुपर्ने बताए ।

उनले बैंकहरूले ठूला लगानीकर्तामा मात्रै लगानी प्रवाह गर्ने तर मध्यम र साना लगानीकर्तामा पुँजीप्रवाह नगर्ने प्रवृति रोक्नुपर्ने बताए । उनले नेपालमा बैंकर्स र उद्योगीहरू एउटै हुनु सामान्य भएको भन्दै विश्वका अन्य मुलुकमा त्यस्तो नभएको बताए । उनले उद्योगी व्यवसायीहरूसँगै अलिअलि पुँजी भएकाले पुँजीअनुसार बैंकमा सञ्चालन भएको बताए ।

उनले उद्योगीहरू नै बैंकर्स भएकाले बैंकको पुँजी प्रवाह त्यहीँभित्र मात्रै हुने परिस्थिति रहेको बताए । उनले बैंकहरूले आगामी दिनमा ठूला लगानीकर्ता मात्रै नभएर मध्यम, साना लगानीकर्ता र उत्पादनशील क्षेत्र पुँजी प्रवाह गर्नुपर्ने बताए । 

उनले बैंकिङ क्षेत्रले धेरै उत्पादनशील क्षेत्रमा लगानी भएन, अनुत्पादक क्षेत्रमा बढी लगानी गरे भन्ने गुनासो रहेको बताए ।

उनले भने, ‘राष्ट्र बैंकलाई ठूलो चिन्ता मौद्रिक नीति खुकुलो बनाउँदा मूल्यमा समस्या आउँछ कि भन्ने कुरा आएको थियो । अहिले आएको तथ्यांकहरूले पनि अब आउने मौद्रिक नीतिलाई खुकुलो गर्ने प्रशस्त ठाउँ इन्डिकेटरले पनि सपोर्ट गर्ने अवस्था आएको छ । मौद्रिक नीतिको लक्ष्य मूल्यवृद्धि नियन्त्रण गर्ने मात्रै होइन । समग्रमा राष्ट्र बैंकले ल्याउने मौद्रिक नीतिको लक्ष्य भनेको समग्र अर्थतन्त्रमा स्थायित्व र आर्थिक वृद्धि उन्मुख गराउनु हो । त्यही अनुरूपमा चाँडै आउँदो वर्षको शुरूमा नै मौद्रिक नीतिले सम्बोधन गर्नेछ । बैकिङ क्षेत्रमा देखिएको तरलता पुँजी प्रवाह नभएको अवस्थालाई मद्दत पुग्नेछ । बैंकिङ क्षेत्रले पनि आफ्नो तहबाट पनि के गर्न सकिन्छ, बैंकिङ क्षेत्रभित्र रहेका समस्याहरू ठूला लगानीकर्ताहरूमा मात्रै लगानी प्रवाह हुने र मध्यम र साना लगानीकर्तामा नहुने अवस्था छ । नेपालमा बैंकर्स र उद्योगीहरू एउटै  हुने रियालिटी होे । यद्यपि त्यो सामान्यतया अरु देशमा त्यस्तै हुँदैन । हाम्रो त्यही किसिमबाट चलेको छ । उनीहरूसँगै अलिअलि पुँजी छ । त्यही पुँजी बैंकमा जम्मा भयो । पछि पब्लिकहरूले पनि योगदान गरे । त्यसरी नेपालमा बैंकिङ क्षेत्रको विकास भयो । त्यसो भएकाले बैंकको पुँजी प्रवाह त्यहीँभित्र हुने परिस्थिति छ । अहिले एउटा गुनासो बैंकिङ क्षेत्रले धेरै उत्पादनशिल क्षेत्रमा लगानी भएन, उपभोक्ताको क्षेत्रमा अनुत्पादक क्षेत्रमा बढी लगानी भयो भन्ने कुरा आएको परिप्रेक्ष्यमा उतातिर पनि बैंकिङ क्षेत्रले ध्यान दिनेछ । राष्ट्र बैंकले पनि यसतर्फ ध्यान दिनेछ भन्ने विश्वास लागेको छ । म सबैलाई भन्दिनँ, केही बैंकहरू प्रिबोटरी नीति अपनाएको प्रत्यक्ष प्रमाणहरू मैले प्राप्त गरेको छु । केही बैंकको सूचना मकहाँ आइपुगेको छ । बैंकले गलत गरेका छन् । हामीकहाँ कोलाटल बेसिस लेन्डिङ (धितोमा आधारित ऋण प्रवाह) रहेको छ । कोलाटल लेण्डिङको तुलनामा धेरै हाई कोलाटल लिने प्रवृत्ति छ । अहिले महंगो ब्याजदर भइरहेको लगानीकर्ताहरूलाई रिपेमेन्ट गर्न कठिन भइरहेको अवस्थामा कोलाटल लिने काम भइरहेको छ । यो सबै ब्याजदर मिलेमतोमा गर्ने, सबै कुरा मिलेमतो गर्ने कुरा सह्य हुँदैन । तैंले पनि नबढा, मैले पनि बढाउँदिनँ भन्ने विषयलाई मान्न सकिँदैन । त्यसमा प्रतिस्पर्धा तर हेल्दी प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्छ ।’

उनले बैंकर र व्यवसायी एकै व्यक्ति भइदिँदा समस्या आएको बताए । उनले केही बैंकहरूले धितोमा ऋणीलाई दुःख दिएको सूचना आफूलाई आएको बताए । उनले केही बैंकले धेरै धितो राखेर थोरै ऋण दिने र पछि सबै धितो सस्तो मूल्यमा लिलामी गरेर कब्जा गर्न थालेको सूचना पाएको भन्दै बैंकहरूलाई सचेत हुन आग्रह गरे । उनले मिलेमतोमा ब्याजदर तोक्ने परिपाटी गलत भएको पनि बताए । उनले बैंकहरूले मिलेर ब्याजदर तोक्दा नागरिकले छनोटको सुविधा नपाएको बताए ।

उनले सबैले मिलेर ब्याजदर यति राख्ने भन्ने कुरा ठीक नभएको भन्दै प्रतिस्पर्धा सुनिश्चित गर्न आग्रह गरे । उनले निजी क्षेत्रका बैंकहरू पनि निक्षेपकर्ताको सुरक्षा के हुने हो भन्ने हाहाकारको अवस्था आउँदा पनि त्यसलाई तुरुन्तै पुनःस्थापना गर्न आत्मविश्वास भएको अवस्था भएकाले नेपालको वित्तीय क्षेत्रलाई नमूनाको रूपमा अगाडि बढाउन जरुरी रहेको बताए ।