डेढ दशकभन्दा बढी समयदेखि बन्द रहेको बुटवल धागो कारखानाका १ करोडभन्दा बढी मूल्यको सामान चोरी भएको पाइएको छ । कारखानालाई कोरोना महामारीका बेला अस्थायी अस्पतालका रूपमा उपयोग गरिएको थियो । झण्डै २२ महिना कोभिड अस्पताल सञ्चालन भएर बाहिरिँदा धागो कारखानाका करोडभन्दा बढी मूल्यका उपकरण चोरिएका हुन् ।

धागो कारखानाका आईसीयू, भेन्टिलेटर, जनरल वार्ड बनाइएका र अन्य स्थानमा भूमिगत रूपमा जडान गरिएका फिडर वायर चोरी भएका छन् । धागो कारखानाले उक्त तामाको वायर १ करोड रुपैयाँभन्दा बढी मूल्य बराबरको रहेको जनाएको छ ।

कोभिड अस्पताल लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल बुटवलमातहत सञ्चालन भएको थियो ।

बुटवल धागो कारखाना लिमिटेडका कार्यालय प्रमुख डोलराज शर्माले विद्युत् सबस्टेसनबाट मशिन टनेलभित्र बिच्छ्याइएका तामाका महत्त्वपूर्ण उपकरण मध्ये मोटा तारहरू काटेर चोरी भएको जानकारी दिए ।

‘बाहिरको मान्छे प्रवेश गरेर चोरी गरेको होइन,’ शर्माले लोकान्तरसँग भने, ‘अस्पतालले हामीलाई बाहिरिने बेलामा पनि कुनै औपचारिक जानकारी दिएन । हामी भित्र गएर हेर्दा त एक करोड रुपैयाँभन्दा बढीका तार काटेर लगेका रहेछन् । हाम्रा सामान चोरिएपछि हामीले इलाका प्रहरी कार्यालय, बुटवलमा व्यक्तिलाई किटानी जाहेरी समेत दिएका छौं, त्यसको अझै टुंगो लाग्न सकेको छैन ।’ 

किटानी दिएका व्यक्ति अहिले फरार छन् । २२ महिनासम्म अस्पताल हुँदा त्यहाँ कारखानाका कर्मचारी जान पाएनन् । अस्पताल निस्किएपछि हेर्दा सामान चोरी भइसकेको पाइयो ।

‘राष्ट्रलाई संकट परेका बेला किन नदिने भएर दिइयो, अहिले राज्यले प्रयोग गरेको संरचना राज्यकै अर्को कार्यालयले उपयोग गर्दा बिगारेर चोरी गर्नेसम्मका काम भए,’ कार्यालयका प्रशासन सहायक सुदर्शन यादवले भने ।

त्यहाँबाट अस्पताल हटाइएपछि मेडिकलजन्य उपकरण यत्रतत्र छरिएका छन् । झ्याल फोडेर ढोका बनाइएका स्थान पनि जस्ताकोतस्तै छाडिएको छ ।

कारखानामा अहिले दंगा नियन्त्रण गण बस्दै आएको छ । लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन (मेसु) डा. सुदर्शन थापाले यस बारेमा आफूले बुझ्ने बताए ।

‘म त्यहाँ अन्तिमसम्म नेतृत्वमा थिइनँ,’ डा. थापाले भने, ‘अहिले म प्रादेशिक अस्पतालको नेतृत्वमा आएपछि यस बारेमा सुनेँ । त्यस्तो गलत काम कसले गरेको रहेछ, बुझ्छु ।’ 

कारखानाको पूर्वपट्टि डक्टरहरूको क्याबिन र पश्चिमट्टीबाट पसेर सामान चोरिएका छन् । कोरानाकालमा दाताले दिएका महत्त्वपूर्ण उपकरण समेत प्रयोगमा ल्याउन नसक्दा थन्किएका छन् ।

इलाका प्रहरी कार्यालय बुटवलका प्रहरी नायब उपरीक्षक (डीएसपी) दानबहादुर थापाले घटनाबारे बुझ्ने बताए । 

२०४८ बाट व्यावसायिक उत्पादन थालेको धागो कारखाना २०६४ फागुदेखि बन्द छ ।

२०६६ देखि सबै कर्मचारी कटौती गरी कारखानामातहत अहिले तीनजना कर्मचारी रेखदेखका लागि मात्र छन् । बेलाबेलामा निजी क्षेत्रलाई दिएर कारखाना सञ्चालन गर्ने छलफल हुँदै आए पनि उद्योग मन्त्रालयले कारखाना चलाउन पहल गर्न सकेको छैन । 

१७ वर्षअघि बन्द गरिएको कारखानाले अहिले रेखदेखको जिम्मा लिन बुटवल औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडलाई आग्रह गरेको छ । धागो कारखाना सञ्चालक समितिले असोज ११ गते औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडलाई पत्र पठाएर कर्मचारीको तलब समेत खुवाउन नसकेको भन्दै कारखानाको सुरक्षा जिम्मेवारी लिन आग्रह गरेको थियो । 

अहिले कारखानाको संरचना, मशिनलगायत सामग्री बुझबुझारथका लागि भन्दै तीनजना कर्मचारी खटाइएका छन् । कारखाना सञ्चालक समितिमा उद्योग विभागका महानिर्देशक अध्यक्ष तथा अर्थ मन्त्रालय, साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन, जनकपुर चुरोट कारखाना र हिमाल सिमेन्टका प्रतिनिधि सदस्य छन् ।

यही समितिले कारखाना जिम्मा लिन लिमिटेडलाई पत्र पठाएको हो । बुटवल औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडका प्रमुख प्रकाश अधिकारीले धागो कारखानाको जिम्मा लिन नसकिने बताए ।

छुट्टै कम्पनी भएकाले त्यसको जिम्मेवारी लिने कार्यविधि नरहेको जवाफ आफूहरूले पठाइसकेको उनले जानकारी दिए । १४३ रोपनी क्षेत्रफलमा रहेको यो उद्योग परिसरमा ६ वटा ठूला भवन छन् ।

वर्षौंदेखि उद्योग बन्द हुँदा उद्योगका अधिकांश मशिन बिग्रिएका छन् । भवन पनि जीर्ण छन् । शर्माले कर्मचारीको तलब सुविधा र औद्योगिक क्षेत्रलाई जग्गाको भाडाबापतको खर्च धागो कारखानाले दिनुपर्ने बताए ।

जग्गाको भाडाबापत औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडलाई १ करोडभन्दा धेरै रकम तिर्न बाँकी रहेको उनको भनाइ छ । 

सरकारले उद्योगलाई यसरी राख्नु भन्दा कि त आफैं चलाउनुपर्ने कि निजीकरणमा लैजानुपर्ने उद्योगीहरूको भनाइ छ । धागो कारखाना चलाउन निजी क्षेत्र सक्षम रहेको बुटवलका उद्योगी व्यवसायीहरू बताउँछन् ।