जनकपुरकी रोजिना यादव एमबीबीएस अध्ययनका लागि सन् २०१४ मा चीन गएकी थिइन् ।

चीनको हुबेई प्रान्तस्थित इन्सी शहरको हुबेई मिञ्जु विश्वविद्यालयमा अध्ययनरत उनी आफ्नो अध्ययनको अन्तिम वर्षमा रहेकाले त्यहीँको अस्पतालमा इन्टर्नशीप गर्दै थिइन् । 

त्यही बीचमा चीनको हुबेई प्रान्तस्थित वुहान शहरमा कोरोना भाइरसको संक्रमण फैलियो । संक्रमण बढ्दै उक्त प्रान्तका अन्य विभिन्न शहरसम्म पनि पुग्यो ।

चीनमा कोरोना भाइरस फैलिएपछि त्यहाँ रहेका १७५ जना नेपालीलाई नेपाल सरकारले गत साता उद्धार गरी स्वदेश फिर्ता ल्याएको छ । उनीहरूलाई भक्तपुरको खरिपाटीस्थित क्वारेन्टाइनमा राखिएको छ ।

नेपाल फर्किएपछि गरिएको परीक्षणमा उनीहरूमा कोरोना भाइरस नेगेटिभ देखिएको जानकारी सरकारले औपचारिक रूपमै गराइसकेको छ । यद्यपि १४ दिनसम्ममा उक्त भाइरसको संक्रमण देखिनसक्ने भएकाले उनीहरूलाई क्वारेन्टाइनमा नै राखिएको छ ।

१४ दिनपछि फेरि उनीहरूको घाँटी र खकारको स्वाब परीक्षण गरिने छ । त्यसको रिपोर्ट आउन थप २ दिन लाग्ने बताइएको छ । सबै कुरा सामान्य भएमा क्यारेन्टाइनमा रहेकाहरू १७औं दिनमा घर फर्किन पाउने छन् ।

खरिपाटीस्थित क्वारेन्टाइनमा बसिरहेकीमध्ये एक हुन्, रोजिना यादव । चीनमा त्रासदीपूर्ण जीवन ब्यतित गरेर स्वदेश फर्किएकी रोजिनाले लोकान्तरसँग फोनमा कुरा गरेकी छन् ।

कसरी बिते त्रासदीपूर्ण ती दिनहरू, अहिले कस्तो छ दैनिकी ? जान्नुहोस् उनकै शब्दमाः

जनवरी १० देखि नै चीनको वुहानमा कोरोना भाइरसबारे हल्ला फैलिसकेको थियो । २१ जनवरीदेखि त त्यसको संक्रमण ठूलै स्तरमा फैलियो । २५ जनवरी चीनको नयाँ वर्ष हो । चिनियाँहरूले त्यो दिनलाई सबैभन्दा ठूलो पर्वको रूपमा मनाउने गर्छन् । नयाँ वर्ष भएका कारण धेरै मानिसहरू विभिन्न प्रान्तमा यात्रा गर्छन् । अन्य शहरमा गएका चिनियाँहरू त्यो पर्व मनाउन केही दिन अगाडिदेखि नै आफ्नो घर आउन थाल्छन् । त्यसै कारण उक्त संक्रमण विभिन्न प्रान्तमा फैलिएको हुनसक्ने आशंका गर्न थालियो । 

त्यसो त २२ जनवरीमा वुहान शहरलाई पूर्णरूपमा बन्द गरियो । त्यो शहरमा न त कोही आउन सक्ने भयो न त त्यहाँबाट अन्यत्र जान । सबै मानिसलाई आ–आफ्नै घरमा मात्र बस्न तथा बाहिर कुनैपनि हालतमा ननिस्कन त्यहाँको प्रशासनले निर्देशन दिएको थियो । ५० लाख जनसंख्या वुहान शहरमा बसोबास गर्छन् । र, करीब १० लाख जति मानिसहरू नयाँ वर्ष मनाउनका लागि एक प्रान्तबाट अर्को प्रान्तमा यात्रा गरिसकेको हुन सक्ने त्यहाँको प्रशासनको अनुमान थियो । त्यसैले अत्यन्तै कडाइका साथ शुरूमा वुहान शहर र पछि पूरै पछि हुबेई प्रान्तका शहरहरूलाई बन्द गरियो । आवागमन ठप्प हुनुका साथै कोही पनि घरभन्दा बाहिर आउने/जाने स्थिति थिएन ।

म बसेको शहर पनि २४ जनवरीदेखि पूर्णरूपमा ठप्प भयो । जबकि म बसेको इन्सी शहर भने प्रभावित भएको थिएन । हाम्रो अस्पताल प्रशासनले कडा निर्देशन जारी गर्दै होस्टेलबाट कुनै पनि हालतमा बाहिर ननिस्कन भनेको थियो । धेरै नै इमर्जेन्सी भएको अवस्थामा त्यहाँका प्रशासकसँग अनुमति लिएर १ घण्टाका लागि सुपरमार्केटबाट खाद्यान्नसहित दैनिक उपभोगका सामाग्री किनेर होस्टेलमा फर्किसक्नुपर्ने निर्देशन दिइएको थियो । बाहिर जाँदा मास्क लगाएर जानैपर्ने बताइएको थियो । कोठामा बस्दा पनि मास्क अनिवार्यरूपमा लगाउनै पर्ने निर्देशन दिइएको थियो ।

मैले १ महिनाका लागि रासनसहित विभिन्न सामानहरू किनेर राखिसकेको थिएँ । हाम्रो कलेजमा हिउँदे बिदा भएका कारण धेरैजसो विद्यार्थीहरू पहिलेदेखि नै आ–आफ्नो घर गइसकेका थिए । त्यहाँ विदेशी विद्यार्थीहरू मात्र थियौं । मेरो कलेजमा कुल ५० जना जति विद्यार्थीहरू थियौं । प्रभावित शहर नभएपनि हामीलाई के डर लागिरहेको थियो भने यदि यो संक्रमण ‘पिक’ मा गयो वा ‘एक्स्ट्रिम’ भयो भने त हामी पनि पक्कै प्रभावित हुन्छौं ।

वुहानमा रहेका नेपाली विद्यार्थीहरू भने धेरै नै त्रासमा थिए । त्यहाँको सामाजिक सञ्जाल ‘वी च्याट गु्रप’ मा हामीहरूको कुराकानी हुँदा नेपालीसहित विभिन्न देशबाट आएका विद्यार्थीहरूमा त्रास बढ्दै गएको थाहा हुन्थ्यो । सबै जनालाई आ–आफ्नो देशबाट घर परिवारका सदस्यहरूले समेत जसरी पनि स्वदेश फर्केर आऊ भन्ने सन्देश पठाएका कारण झनझन चिन्ता र छट्पटी बढेको थियो । जब भारतले आफ्नो देशका नागरिकलाई उद्धार गरेर स्वदेश फिर्ता लग्यो, अमेरिका, इन्डोनेसिया लागयतका देशले फिर्ता लगे त्यसपछि त हामी झनै डरायौं । हामी सबैले त्यही ‘वी च्याट गु्रप’मार्फत चीनस्थित नेपाली राजदूतावाससँग सम्पर्क गर्दै जसरी पनि नेपाल फर्काउन आग्रह गरिरह्यौं । 

हामीहरूले प्रधानमन्त्रीदेखि परराष्ट्रमन्त्री र सरोकारवाला मन्त्रीहरूलाई फोन गर्ने, म्यासेज पठाउने काम पनि गर्‍यौं । हाम्रा अभिभावकहरूले पनि काठमाडौंमा दबाब दिन थाल्नुभयो । एकपटक नेपालको परराष्ट्र मन्त्रालयका सचिवसँग चीनमा रहेका विद्यार्थीहरूको प्रत्यक्ष फोन संवाद भयो । ‘तपाईंहरू चिन्ता नगर्नुस्, नेपाल सरकारले सबै तयारी गरिरहेको छ । नेपाली दूतावासको सम्पर्कमा निरन्तर रहनुस्, छिट्टै तपाईंहरूलाई हामीले स्वदेश ल्याउछौं,’ फोनमा उहाँले यसै भन्नुभएछ । त्यसपछि केही आशा भने जागेको थियो ।

पाकिस्तानले आफ्ना नागरिकलाई नलैजाने भनेर भनिसकेको रहेछ । चीनको वुहानमा लगाइएको पहिलो क्वारेन्टाइनबाट पनि संक्रमण नियन्त्रणमा आएको थिएन । हामी नेपाल फर्किनुभन्दा २ दिनअघि मात्र त्यहाँ दोस्रो क्वारेन्टाइन पनि लगाइएको थियो । यति सबै हुँदा पनि चाँडो उद्धारका लागि आफ्नो सरकारलाई आग्रह गर्नु र प्रतिक्षा गर्नुको विकल्प हामीसँग थिएन । 

अन्ततः नेपालीहरूलाई स्वदेश फर्काउने तयारी पूरा भएको जानकारी हामीले पायौं । हाम्रो सम्पूर्ण अभिलेख तथा विवरण दूतावासमा थियो । दूतावाससँग हामी निरन्तर सम्पर्कमै थियौं । हामीलाई ल्याउन दूतावासले कलेजको अस्पतालमा बस नै पठाएको थियो । मैले पढ्ने कलेजको अस्पतालले हामीलाई सुरक्षाका सबै उपकरणहरू ओभर कोट, आइ ग्लास, मास्क, क्याप लगायतका सामग्रीहरू दिएको थियो, जबकी त्यहाँ अस्पतालमा नै ती सबै उपकरणको अत्यन्तै खाँचो थियो । 

जब नेपाल आउने कुरा भयो तब थप नयाँ चिन्ता कुन कुराले थपिदियो भने त्यो बस प्रभावित रहेको वुहान शहर भएरै जाने कुरा भयो ।  अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल वुहानमै थियो । अन्य विकल्प पनि थिएन । जाऊँ कि नजाऊँ भन्ने द्विविधामा धेरैजना परे । केही साथी त्यसै डरका कारण आएनन् । प्रभावित शहरको भित्री भागमा नलगेर छेउछाउ हुँदै वीमानस्थल लग्ने कुरा भनियो, अनि हामी तयार भएका थियौं । सुरक्षाका सबै उपकरण लगाएर हामीहरू विमानस्थल प्रस्थानका लागि बसमा चढ्यौं ।

बसमा हाम्रो अस्पतालका डीन हामीलाई ‘सी अफ’ गर्न आएका थिए ।’ डीनले ताली बजाएर हामीलाई बिदाइ गर्दै भनेका थिए, ‘चीन सरकारले कुनै न कुनै उपाय निकाल्छ र सबै समस्या छिट्टै समाधान हुन्छ अनि छिट्टै हामी क्लासमा भेटिन्छौं ।’ त्यो बस अन्य विभिन्न शहरहरूमा रहेका विद्यार्थीहरूलाई पिक गर्दै वुहान विमानस्थलमा पुग्यो । त्यहाँ नेपाल एयरलाइन्सको चार्टर्ड विमान पार्क गरेर तयारी अवस्थामा राखिएको थियो ।

वुहान विमानस्थलमा परीक्षण  

त्यहाँ विमानस्थलमा चालक दलसहितका टीम भने जहाजभित्रै बसेका थिए । कोही पनि जहाजभन्दा बाहिर उत्रिएका थिएनन् । विमान चढ्नुअघि विमानस्थलमा हामी सबै जनाको थर्मल स्क्यानिङ गरिएको थियो । त्यहाँका चिकित्सकले पालैपालो सबै जनाको चेकजाँच गरे । शरीरको तापक्रम सामान्यभन्दा अलिकति पनि बढी भएको खण्डमा स्वदेश फर्किन नपाउने जानकारी हामीलाई थियो ।

तापक्रम सामान्य देखिएपछि हामी विमानस्थलभित्र प्रवेश गर्‍यौं तर विमानमा हामीलाई स्वागत गर्न कुनै पनि एयर होस्टेज थिएनन् । उनीहरू विमानमा भने थिए, तर हामीसामु आएनन् । विमानको हरेक सीटलाई प्लास्टिक कभरले ढाकिएको थियो । सबैको टेबुल अगाडि नास्तापानी राखिएको थियो । हामी सबैको छुट्टाछुट्टै सीट भएपनि आ–आफ्ना शहर तथा कलेजका विद्यार्थीहरू बस्यौं । सबै सीटअगाडि एउटा फर्म भर्नका लागि राखिएको थियो । १ महिना अघिसम्म कहाँ–कहाँ यात्रा गरेको हो, तपाईंको शरीरको तापक्रम कुनै दिन बढेको थियो वा थिएन, यसअघि कुनै औषधि खानुभएको थियो वा थिएन लगायतका विभिन्न प्रश्नहरू सहितको फर्म हामीले भर्नुपरेको थियो ।

जब नेपालका लागि विमान उड्यो तब त्यहाँभित्र रहेका हामी सबैजनाले जोडले चिच्याउँदै ताली बजाएर खुशी जाहेर गर्‍यौं । अन्ततः नेपाल फर्किने भयौं भन्दै हामी सबैले नेपाल सरकारलाई धन्यवाद दिएका थियौं । विमानभित्रै ४ जना नेपालका चिकित्सकहरू पनि थिए । ५ घण्टा जतिको यात्रा पूरा गरेर आइतवार बिहान साढे ३ बजे हाम्रो विमान काठमाडौंको त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ओर्लिएको थियो । विमान ल्याण्ड गरेपछि फेरि हामीले ताली बजाउँदै नेपाल सरकारलाई धन्यवाद दियौं । हाम्रो खुशीको भने ठेगान नै थिएन । ठूलै युद्ध जितेर आएको जस्तो भएको थियो । ज्यान जोगियो भनेर सबैले खुशी व्यक्त गरेका थियौं ।

काठमाडौंमा विमानबाट ओर्लिनुभन्दा पहिले विमान भित्र रहेका ४ जना चिकित्सकले हामीलाई पुनः पालैपालो चेक गरे । ओर्लिएपछि त्यहाँ ५ वटा बस थियो । हामी सबै बसमा बस्यौं । ह्याण्ड क्यारी ब्याग सँगै लिएर बसमा चढेका थियौं । तर, लगेज भने धेरैले लिन पाएनन् । पछि ट्रकमा ती लगेज हामी बसेको क्वारेन्टाइनमा पुर्‍याइएको थियो । पर्यटक बसमा हामीलाई बसाएर ल्याइएको थियो । अगाडि प्रहरीको एउटा गाडी र पछाडि प्रहरीका ४ वटा गाडीसहित स्कर्टिङ गरेर खरिपाटीस्थित क्वारेनटाइनसम्म ल्याइएको थियो ।

चीनमा रहेको नेपाली दूतावासले नै हामी सबैलाई नेपालमा कसरी बस्ने ब्यवस्था मिलाएको छ भन्ने कुरा जानकारी दिएको थियो । यहाँ क्वारेन्टाइनमा ए, बी र सी गरेर कुल ३ वटा ब्लक छुट्याइएको छ । सबै ब्लकमा छुट्टाछुट्टै फ्ल्याट छन् । कुन कोठामा को–को बस्ने भन्ने कुराको नामसहितको सूची पहिलेदेखि नै टाँसिएको थियो । वुहानबाट आएकाहरूलाई बी ब्लकमा राखिएको छ । गल्र्सहरूलाई छुट्टै ए ब्लकमा राखिएको छ । बाँकीलाई सी ब्लकमा राखिएको छ । हामी आउँदा फ्ल्याटभित्र कोही मानिस थिएनन् । आजसम्म न त बाहिरी कुनै मानिसलाई देख्न पाएका छौं ।

प्रत्येक कोठामा सबै जनाका लागि ब्रस, टुथपेस्ट, स्यानिटरी प्याड, काइँयो, ब्ल्यांकेट, हिटर लगायतका सामानहरू राखिएको थियो । बिहान आउनेबित्तिकै हामी सबै फ्रेस भयौं । ब्रेड, अण्डा र चनासहितको खाजा दिइयो । कोठाभित्र बस्दा पनि हामी मास्क लगाएर नै बस्ने गरेका छौं । जबसम्म हाम्रो स्वाबको परीक्षण भएको थिएन तबसम्म हामी सबैजना निकै नै प्यानिक भएका थियौं । सबै डराएका थियौं । तर, स्वाबको नमूना परीक्षणपश्चात राहत महसूस आएको छ । हामी सबैको नमूनामा कोरोना भाइरस नेगेटिभ देखिएको जानकारी प्राप्त भएको छ ।

नेपाली सेनाले क्वारेनटाइनलाई पूर्णरूपमा नियन्त्रणमा राखेको छ । उनीहरूसँग हाम्रो एकदिन पनि भेट हुन सकेको छैन । उनीहरूले माइकिङ गरेर सूचना दिने गर्छन् । खानाखाजा केही दिनु पर्दा उनीहरूले माइकिङ गरेर हामी सबै जनालाई आ–आफ्नो कोठाभित्र जान निर्देशन दिन्छन् । हामी सबै कोठामा गइसकेपछि खाना राख्ने टेन्टमा सबैको खाना राखेर जान्छन्, अनि हामी खाना खाने गर्छौं ।

दिनमा दुईपटक खाजा र दुईपटक खाना दिने गरिएको छ । राम्रो खाना र खाजा हुन्छ । साकाहारीलाई दुईवटा तरकारी, दाल, भात, साग, अचार आदि दिने गरिएको छ भने मांसहारीलाई पालैपालो चिकन तथा मटन समेत दिने गरिएको छ । हामी आफू बसेको कोठालाई आफैं सफा गर्छौं । सफा गर्नका लागि केमिकल समेत उपलब्ध गराइएको छ ।

यहाँ वाइफाइको व्यवस्था त छ तर राम्रोसँग चलेको छैन । खेल्नका लागि ब्याडमिन्टन, लुँडो, क्यारमबोर्ड सहितका सुविधा छन् । न त हामी बाहिर जान सक्छौं, न त कोही भित्र आउन सक्छन्, अत्यन्तै कडाइ गरिएको छ । खुला जेलजस्तै छ अहिलेको हाम्रो जीवन ।

हामीले आफ्नो घरपरिवारका कुनै पनि सदस्यलाई अहिलेसम्म भेट्न पाएका छैनौं । मसँग नेपालको सिम थिएन । काठमाडौंमै बस्ने गरेकी साथी रोशनीलाई फोन गरेर नेपाली सिम र फेस वाश मगाएको छु । उनीसँग पनि भेट हुन भने सकेको छैन । सिम आएपछि जनकपुरमा आफ्ना घर परिवारका सदस्यहरूसँग नियमित कुराकानी गर्न पाएको छु ।

कुराकानी नहुँदासम्म उहाँहरू अत्यन्तै चिन्तित हुनुभएको थियो । अब ठीक छ । कुल १७ दिन बस्नैपर्ने हुन्छ । १४ दिन पूरा भएपछि फेरि स्वास्थ्य परीक्षण हुन्छ । अनि १७औं दिनमा मात्र हामी आ–आफ्नो घर फिर्ता हुन सक्नेछौं । कहिले त्यो दिन आउला भनेर हामी सबै बेचैन भएका छौं । १/१ दिन पहाड जस्तै बनेको छ ।

फर्किनेहरूमध्ये अधिकांश चिकित्साशास्त्रको स्नातक तथा स्नातकोत्तर तहमा अध्ययनरत विद्यार्थीहरू छौं । कतिपय अन्य पेशाका पनि छन् । चीनको अवस्था कहिले सामान्य होला र हाम्रो अधुरो पढाइ पूरा गर्न पाइएला भन्ने चिन्ता छ । करियरको चिन्ता पनि थपिएको छ ।

*२०७६ फागुन १० गते अद्यावधिक गरिएको