काठमाडौं, १६ चैत- वीर अस्पतालको दाहिनेतर्फ रहेको राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरको पाँचौ तलामा रहेको वेड नम्बर ५४४ मा भीमबहादुर राउत सुतिरहेका थिए  । उनी गत कात्तिक १६ गतेदेखि राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरमा उपचारत छन् । बर्दियामा घर भएको बताउने राउतले घर बनाउने काम गर्दा लडेर हात खुट्टा नचल्ने भएको लोकान्तरलाई सुनाए ।

‘घर बनाउने काम गर्थें, घर बनाउन जाँदा बाटोमा लडेँ, म बेहोश भएछु । साथीले कोठासम्म पुर्‍याइदिए । होस खुल्दा मेरो हातखुट्टा चलाउनै सकिनँ, अस्पतालसम्म पनि साथीले नै ल्याइदिएका थिए,’ उनले विगतको घटना सम्झिए ।

घर बनाउने क्रममा लडेका राउतको गर्धनको हड्डी सरेर नसा च्यापिएको र दुवै हातका कुमको जोर्नीहरु छुट्टिएर दुवै हातखुट्टा नचल्ने अवस्थामा अस्पतालमा आइपुगेको उपचारमा संलग्न चिकित्सक डा. अर्जुन पौडेलले बताए ।
‘हामीले अप्रेसन गरेर उपचार ग¥यौं । पहिला उनको हातखुट्टा चल्दैनथ्यो, अहिले आधा चल्ने भएको छ, आफैँ खाना खान सक्छ,’ डा. पौडेलले लोकान्तरसँग भने, ‘पहिलाभन्दा अहिले उनको स्वास्थ्य अवस्था सुधार आएको छ । अस्पताल प्रशासनले राउतजस्तै बेवारिसे बिरामीका लागि एकजना हेरचाह गर्ने बहिनी राखेको छ । उनको सम्पूर्ण उपचार अस्पतालले निःशुल्क गरेको छ ।’

डा. पौडेलका अनुसार राउतको अस्पतालले गर्नुपर्ने उपचार पूरा भइसकेको छ । मेरुदण्डमा समस्या भएकाले उनको हातखुट्टा भने नचल्ने अवस्थामा छ । जीवन सहज बनाउन र अन्य रोगहरुको संक्रमण हुन नदिन राउतलाई  दैनिक फिजियो थेरापीको आवश्यकता पर्छ । 

राउतको आफन्त कोही नभएकोले उपचार पूरा भए पनि अस्पतालले एउटा शय्या दिएर उनलाई राखिदिएको छ ।  अस्पतालले नै उनलाई केही समय सामान्य थेरापी गराउने गरेको छ । ‘उहाँको आफन्त भएको भए राम्रो थेरापी सेन्टरमा थेरापी गराउँदा हुन्थ्यो । तर बेवारिसे बिरामीलाई थेरापी सेन्टरहरूले लिन मान्दैनन् । आफैँ हिडडुल गर्न सक्दैनन्, त्यसैले हामीले अस्पतालमै राख्नुपरेको छ ।’

आफन्त नभएपछि अस्पतालको एउटा शय्यामा उनको श्वास चलिरहेको छ ।

राउत यसरी बने बेवारिसे

बर्दियामा घर भएका राउतका बुबा, आमा एक भाइ र एउटी बहिनी थिए । बुबा भारतमा काम गरेर बस्ने र भाइबहिनी तथा आमासँगै उनी बर्दियामै बस्थे । आफू ७ वर्षको हुँदा भाइबहिनी र आफूलाई छाडेर आमाले अर्कै बिहे गरेपछि भारतमा एकजना चिकित्सकको घरमा गएर बसेको उनले सुनाए ।

‘आमाले अर्कै बिहे गरेर गएपछि मलाई  इण्डियाको एक डाक्टरले इण्डिया लगेका थिए । उतै हुर्किएर काम गर्न थालेँ,’ विगतबारे उनले भने, ‘बुबाले लिन आएपछि मलाई नेपाल नै आउन मन लाग्यो । बुबासँग बहिनीको नम्बर मागेर नेपाल आएको थिएँ ।’

नेपाल फर्किएर घरमा केही दिन बसेपछि उनी काठमाडौं आएर घर बनाउने काम गर्न थाले । बर्दियामा बहिनी हुँदा बहिनीलाई आफूले कमाएको केही पैसा पनि पठाउँथे उनी । तर बुबा र भाइ भारतमै रहेकोले बहिनी पनि १० महिनाअघि उतै गएको उनले सुनाए ।  आफू लडेर हातखुट्टा नचल्ने भए पनि  भाइ, बुबा र बहिनीसँग कुनै सम्र्पक नभएको उनले सुनाए ।

‘अहिले त भाइबहिनी कहाँ छन् पनि थाहा छैन । बहिनीसँग सम्पर्क हुन सकेको भए आउँथिन् होला,’ उनले भावुक हुँदै भने ।

उपचारपछि पनि अस्पतालमै राख्नुपर्ने बाध्यता

सरकारी अस्पताल भएकाले ट्रमा सेन्टरमा बेवारिसे बिरामी कहिले टुट्दैन । प्रहरी, अन्य नागरिकहरूले बेवारिसे बिरामी ल्याएर छाडिदिने गर्छन् । कतिपय बिरामीलाई त आफन्तले उपचार गराउँदा गराउँदै छाड्दिएर बेवारिसे बन्छन् । आफन्तले अस्पतालमै छाडेर हिँडेपछि बेवारिसे बनेका धादिङका दवाङ तामाङ पनि भीम बहादुरकै देब्रे तर्फको शय्यामा छन् ।

गाउँमा आमा, बुुबा र बहिनी भएको बताउने तामाङ अस्पतालको शय्यामा एकवर्ष अघिदेखि छन् । डा. पौडेलका अनुसार शुरुमा उनलार्इृ आफन्तले नै अस्पतालमा ल्याएका थिए । भीरबाट लडेर मानसिक सन्तुलन गुमाएका तामाङलाई अस्पतालका चिकित्सक डा. राजेश चौधरी लगायतको पहलमा निशुल्क अप्रेसन भएको थियो । अप्रेसन गरेको दिनसम्म अस्पतालमै रहेका उनका आफन्तले छाडेर हिँडेपछि उनी अहिले अस्पतालमै बेवारिसे अवस्थामा छन् । अस्पतालले मनोरोग चिकित्सकलाई बोलाएर परामर्श र उपचार गरेपछि उनको अवस्थामा केही सुधार हुँदै गएको छ ।

राउत र तामाङका आफन्त भएको भए उनीहरुलाई ट्रमा सेन्टरबाट डिस्चार्ज गर्नुपर्ने समय भइसकेको छ, तर बेवारिसे बिरामी भएको र आफैँ हिडडुल गर्न नसक्ने भएपछि शय्या दिएर राख्नुपर्ने अस्पतालको बाध्यता छ ।

बेवारिसे बिरामीको आफन्त २० वर्षीया खिना भुजेल

ओखलढुङ्गाकी २० वर्षीया खिना भुजेल अस्पतालमा उपचारत बेवारिसे बिरामीको आफन्त बनेकी छन् । उनी विगत चारमहिना अघिदेखि बेवारिसे बिरामीको हेरचाह गर्दै आएकी हुन् ।

अस्पतालमा बेवारिसे बिरामी बढ्दै गएपछि अस्पताल प्रशासनले बेवारिसे बिरामीको हेरचाहको लागि खिनालाई राखेको हो । उनले अस्पतालमा आउने बेवारिसे बिरामीको सरसफाइ गरिदिने, डाक्टरले सिफारिस गरेको औषधि ल्याइदिने र उनीहरुको हेरचाह गर्ने कार्य गर्छिन् । राउत र तामाङलाई पनि उनले चार महिना अघिदेखि हेरचाह गर्दै आएकी छन् ।

‘उहाँहरुलाई पनि मैले नै स्याहार गरेको हुँ । पहिला त खाना पनि खान सक्नुहुन्नथ्यो । खाना खुवाइदिने, नुहाइदिने सबै मैले नै गर्छु,’ छेउमै रहेका तामाङ र राउतलाई देखाउँदै उनले लोकान्तरलाई सुनाइन् ।

अस्पतालमा बेवारिसे बिरामी धेरै हुँदा र उनीहरुको हेरचाह गर्ने आफूमात्रै हुँदा काम गर्न भने भ्याइनभ्याइ हुने उनले बताइन् । उनले भनिन्, ‘धेरै बिरामी हुँदा त काम गर्न गाह्रो हुन्छ । तर कोही नभएकाहरूको आफन्त बनेर स्याहार गर्न पाउँदा खुसी लाग्छ ।’